Dekoracja malarska na sklepieniu kolegiaty pułtuskiej : odkrycie, konserwacja, rozwiązanie artystyczno-estetyczne

• Authors: Stawicki Stanisław

Title variants

EN

PAINTED DECORATION ON THE VAULT OF THE PUITUSK COLLEGIATE CHURCH - DISCOVERY, CONSERVATION, ARTISTIC-AESTHETIC SOLUTION

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The painted decoration embellishing the vault of the collegiate church in Pułtusk is one of the largest in Poland and totals about 700 sq. metres without the frieze (composed of architectural niches), which constitutes the lower part of the vault supported directly by northern and southern abutments. The polychrome was executed after 1551, the year of signing a contract with Master Wojciech of Warsaw. The vault polychrome assumed the form of stylised rosettes, fleurons and portrait-heads, inserted into the architectural-decorative configuration of the vault, which constitutes a net made of the alternate onion-shaped and circular forms, creating the so-called Pułtusk vault. After a fire in 1613, the interior of the church, including the vault, was painted over in a uniform colour, probably imitating the firmament. During the almost 300 years-long history of the church, the vault was frequently painted over in a single hue for aesthetic and hygienic reasons. The same purpose, which was to be realised in 1994, led to the discovery of the polychrome, first mentioned already in the seventeenth century. Routine research preceding the intended painting of the church interior confirmed the existence of polychrome decorations on the vault and, as could be assumed from initial work, also on the frieze. The discovery and ensuing conservation were accompanied by considerable interest on the part of the mass media, especially the press. Numerous widely read journals and popular scientific periodicals quoted characteristic comments and accounts from assorted communiques and newspaper notes. The value of those statements and their editorial form leave much to be desired, although they reflect concern for the historical monument and a readiness to stimulate interest in the fate of national culture. The disclosure and conservation of the painted decoration in Pułtusk constituted a serious effort of conservators of art. Suffice to emphasise that almost 3 cubic metres of six to nine assorted worthless layers of paint and lime whitening were removed in the course of uncovering the original polychrome. The conception and realisation of the best possible artistic-aesthetic solution posed a separate problem associated with work after routine technical operations. The state of the preservation of the polychrome and the character of the interior of the collegiate church, as well as its historical value and tourist assets imposed a solution (retouching and the reconstruction of the missing parts of the polychrome) which rendered the painted decoration legible, at the same time preserving its authentic ideological, stylistic and artistic character.

Keywords

PL

kolegiata pułtuska; Pułtusk; polichromia; malowidła ścienne; koncha apsydy; konserwacja malowideł; konserwacja dekoracji malarskiej; usuwanie nawarstwień; technika al fresco; punktowanie; rekonstrukcja

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2002
• Issue: 3-4
• Pages: 326-338

Dates

published

2002

Contributors

author

Stawicki Stanisław

• Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie

References

• S. Stawicki, Renesansowa dekoracja malarska na sklepieniu kolegiaty pułtuskiej, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorow Dzieł Sztuki", 1996, nr 1-2, s. 1-8 oraz |w:] Bazylika Pułtuska. 550 lat Świątyni i Bazyliki Pułtuskiej, Pułtusk 1999, s. 75-78;
• Die Entdeckung und Konservierung der Renaissancemalereien im Gewolbe der Pultusker Kollegiatskirche, „Beitrage zur Erhaltung von Kunstwerken”, Herausgeber: Restauratoren Fachverbande. V. und Restaurationenverband Sachsen e. V, 1999, nr 8
• Problemy techniczne i technologiczne dekoracji malarskiej na sklepieniu kolegiaty pułtuskiej, [w:] Bazylika..., s. 205-213.
• Topographia sive Masoviae descriptio, authore Andrea Święcicki de Magna Swiecice, notario territorii nurensis. Cum licentia Superiorum, Varsaviae 1634.
• W. Smoleński, Andrzeja Święcickiego Topograficzny opis Mazowsza (przekl. z jęz. łacińskiego), „Kwartalnik Kłosow”, Warszawa 1877, t. II, s. 93-123).
• W. Smoleński, Jędrzeja Święcickiego Opis Mazowsza, [w:] Pisma historyczne, Warszawa 1901,1.1, s. 69-109.
• W. Smoleński, „Kwartalnik Kłosow” , s. 112, oraz Pisma historyczne, s. 94.
• T. Żebrowski, Trzy dokumenty o Janie Baptyście z Wenecji, mieszczaninie płockim i budowniczym kościołow na Mazowszu w połowie XVI w., „Biuletyn Historii Sztuki” , 1983, nr 1, s. 47 i 48.
• S. Stawicki, Renesansowa dekoracja malarska na sklepieniu kolegiaty pułtuskiej, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorow Dzieł Sztuki” , 1996, nr 1-2 , s. 1. oraz s. 5 i 6 przyp. 2.
• Artur K.F. Wotosz, Odkrycie kolejnych malowideł renesansowych w pułtuskiej kolegiacie, „Studia Mazowieckie” , 1994, nr 1 /2 ,s. 145-150. '
• Ryszard Matowiecki, Pułtuska rewelacja, „Mazowsze” , 1955, nr 5 (1/95), s. 75-77.
• A. Gołębiewski, Sensacyjne odkrycie w pułtuskiej kolegiacie Z czasow Leonarda, „Gazeta na Mazowszu”, nr z 9 IX 1994 (lokalny dodatek do „Gazety Wyborczej” , 1994, nr 210), s. 1.
• R. Marut, W Pułtusku odkryto największy w Polsce zespół renesansowych freskow. Kolegiata odsłania kolejną tajemnicę. „Tygodnik Ciechanowski” , 1994, nr 37 (771), z dnia 16 IX, s. 1.
• I. Ławecka, Unikalne poźnorenesansowe freski odkryto w p ułtuskiej bazylice. „Życie Warszawy” , 1994, nr 242, wyd. 2 z dnia 28 IX, s. 12.
• T. Kaczorowska, Rewelacyjne odkrycie w pułtuskiej bazylice. Freski z XVI wieku. „Nowa Europa” , 1994, nr 208 (695), z dn. 2223 X. dział „Kultura - Koniec Tygodnia” , s. IX.
• A. Kulesza, Pułtusk miasto biskupie, „Nasz Dziennik” , 1998, nr 105 z dn. 3 VI, s. 7.
• J.S. Majewski, Popiersia i bukiety wydobyte spod kopcia, „Gazeta Wyborcza” , 1999, nr 228 (3226), nr z dn. 29 IX, dodatek „Gazeta Stołeczna - Kultura”, s. 12.
• W. Kosek ks.. Freski w bazylice, „Niedziela”, 1995, nr 8(13), nr z dn. 19 II, edycja płocka, s. 10.
• R. Małowiecki, Działania konserwatorskie na terenie województwa ciechanowskiego, „Mazowsze” , 1996, nr 7, s. 70 i 71 (il.)
• T. Żebrowski ks.. Powstanie Seminarium Duchownego w Pułtusku i jego początkowe dzieje (1594-1650), [w:] Kościoł i Kultura. Płock - Pułtusk 1996, s. 55;
• B. Marconi, Estetyka i etyka w konserwacji, „Ochrona Zabytkow” , 1948, nr 2, s. 56-62;
• H. Althofer, Die Retusche in der Gemalderestaurierung, „Museumkunde” 1962, nr 2 oraz 1962, nr 3;
• H. Althofer. Wpływ stylu epoki i względy estetyczne w konserwacji malowideł, „Ochrona Zabytkow", 1965, nr 2, s. 23-33;
• B. Slansky, Technika malarstwa (tytuł oryg. Technika malby, tłum. F. Aleksandrowicz, S. Gawłowski) t. II, Warszawa 1965, s. 281-291;
• H. Jędrzejewska, Zagadnienia metodologiczne w dziedzinie rekonstrukcji zabytkow, „Ochrona Zabytkow , 1979, nr 4, s. 287-294;
• S. Stawicki, Problems wartości rekonstrukcji zabytkow ruchomych, „Ochrona Zabytkow” , 1979, nr 4, s. 295-299;
• P. Mora, L. Mora, P. Philippot, Conservation o f Wall Paintings, London 1984, s. 301-324;
• J. Flik, Artystyczne i twórcze aspekty w konserwacji dziel sztuki [w:] „Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie” , t. IX.cz. 2. Krakow 2000, s. 11-18;
• S. Stawicki. Rekonstrukcja malowideł ściennych - proba definicji, podziału i oceny wartości [w:] „Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie”, t. IX, cz. 2, Krakow 2000, s. 56-65.

Identifiers

ISSN

0029-8247