Teologiczno-retoryczny kontekst słowa i muzyki w koncercie wokalnym „Salve coelestis Pater” Franza Tundera (1614-1664) na bas solo, skrzypce i basso continuo

• Authors: Stępniak Zbigniew

Title variants

EN

Theological and Rhetorical Context of the Word and Music in “Salve coelestis Pater” Vocal Concerto by Franz Tunder (1614-1664) for Solo Bass, Violin and Basso Continuo

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kompozytor Franz Tunder (1614-1664), pełniąc ponad 25 lat funkcje organisty i animatora życia muzycznego w kościele Najświętszej Maryi Panny w Lubece, był prekursorem ostatniej generacji hansatyckiego baroku, ale i wielkim mistrzem tego stylu. Tworzył dzieła organowe oraz kompozycje wokalno-instrumentalne. Wśród nich znajduje się koncert kościelny, napisany do protestanckiej adaptacji łacińskich słów antyfony Salve Regina. Jest nim utwór Salve coelestis Pater na bas solo, skrzypce i basso continuo. Autor artykułu wskazuje na związki słowa i muzyki w szeroko pojętym aspekcie wykonawczym. Wychodząc od teologicznej analizy tekstu słownego, wskazuje na retoryczne znaczenie szeroko pojętych zabiegów muzycznych, szczególnie w linii melodycznej basowego głosu solowego.

EN

The composer, Franz Tunder (1614-1664), during the 25 years of his serving as an organist and musical life animator in St. Mary’s Church in Lübeck, was a forerunner of the last generation of the Hanseatic Baroque and a great master of this style. He created organ masterpieces and vocalinstrumental compositions. One of them is a church concerto composed to the Protestant adaptation of the Latin lyrics of Salve Regina antiphon, it is Salve coelestis Pater masterpiece for solo bass, violin and basso continuo. The author of this article, as an educated singer (bass, basso profondo voice) and theologist (Catholic priest), indicates the connections between word and music in the broadly conceived performative aspect. Starting with the theological analysis of the verbal text he points out the rhetorical meaning of the broadly conceived musical measures, in particular the ones present in the melodic line of the solo bass voice.

Keywords

PL

muzyka; muzyka dawna; barok; muzyka wokalna; śpiew; bas; antyfona; modlitwa; teologia

EN

music; early music; Baroque; vocal music; singing; bass; antiphon; prayer; theology

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2017
• Volume: 38
• Issue: 3
• Pages: 193-207

Dates

printed

2017-09-30

Contributors

author

Stępniak Zbigniew

• absolwent Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie, Instytutu Muzyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, Podyplomowego Studium Emisji Głosu przy AM w Bydgoszczy. Doktorat obronił na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

References

• Liber Usualis. Missae et officii pro Dominicis et Festis cum cantu gregoriano. 1954. Paris-Tornaci-Romae.
• Auhagen, Wolfgang. 1983. Studien zur Tonartencharakteristik in theoretischen Schriften und Kompositionen vom späten 17. bis zum Beginn des 20. Jahrhunderts. Frankfurt am Main-Bern-New York: Verlag Peter Lang.
• Bartel, Dietrich. 1985. Handbuch der musikalischen Figurenlehre. Laaber: Laaber-Verlag.
• Chomiński, Józef i Krystyna Wilkowska-Chomińska. 1974. Formy muzyczne, t. 3: Pieśń. Kraków: PWM.
• Jan Paweł II. 1980. Encyklika „Dives in misericordia”.
• Jasina, Paweł. 2012. Salve Regina. W: Encyklopedia Katolicka, t. 17, red. Stanisław Wilk, 944-945. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Jasiński, Tomasz. 2009a. Tunder Franz. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna, t. 11, red. Elżbieta Dziębowska, 161-162. Kraków: PWM.
• Jasiński, Tomasz. 2009b. Polska barokowa retoryka muzyczna. Lublin: Polihymnia.
• Waldemar, Pałęcki. 2008. Antyfony maryjne na zakończenie komplety w polskiej edycji Liturgii Godzin. W: Mirabile Laudis Canticum. Liturgia Godzin: dzieje i teologii. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu biskupowi Stefanowi Cichemu biskupowi legnickiemu przewodniczącemu Komisji do spraw kultu Bożego i dyscypliny sakramentów Episkopatu Polski, red. Helmut Jan Sobeczko, 374375. Opole: Wydawnictwo św. Krzyża.
• Snyder, Kerala J. 2009. Dieterich Buxtehude. Życie – twórczość – praktyka wykonawcza, tłum. Marcin Szelest. Kraków: Wyd. Astraia.
• Syré, Wolfram. 2006. Tunder, Franz. W: Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Allgemeine Enzyklopädie der Musikbegründet von Friedrich Blume. Zweite neubearbeitete Ausgabe. Personalteil 16, red. Ludwig von Finscher, 1114-1117. Kassel-Basel-London-New York-Prag-Metzler-Stuttgart-Weimar: Bärenreiter-Verlag.
• Tunder, Franz. 1957. Salve coelestis pater. W: Franz Tunder’s Gesangwerke, red. Max Seiffert, 1-3. Wiesbaden: Breittkopf & Härtel in Leipzig [Przykłady nutowe zawarte w tekście artykułu zostały opracowane i przygotowane przez autora powyższego tekstu].
• Nadolski, Bogusław. 2006. Leksykon liturgii. Poznań: Pallotinum.
• Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie uzupełnione. 1991. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Wesołowski, Franciszek. 2003. Wprowadzenie do retoryki muzycznej. W: Rozważania o muzyce dawnej i jej wykonawstwie, red. Franciszek Wesołowski i Eugeniusz Sąsiadek, 11-68. Wrocław: PSPŚ i AM we Wrocławiu.
• Zawistowski, Piotr. 2015. Rozważania na temat retoryki w muzyce baroku. Dostęp:
• 17.04.2015. http://chopin.man.bialystok.pl/Dokumenty/Publikacje/02-02.pdf.

Identifiers

DOI

http://doi.org/10.21852/sem.2017.3.15

ISSN

1232-8766