Kształtowanie się polsko-niemieckich stosunków gospodarczych w latach 1929–1939

• Authors: Klimiuk Zbigniew

Title variants

EN

Poland–Germany Economic Relations in 1929–1939

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Lata międzywojenne były okresem ścisłej zależności gospodarki Polski od gospodarki niemieckiej. Pozycja obu państw pod względem poziomu rozwoju potencjału gospodarczego była diametralnie różna. Polska jako dostawca surowców i jako rynek zbytu dla gotowych towarów znajdowała się w okresie międzywojennym w strefi e zainteresowań handlowych Niemiec. Istniały przesłanki dla korzystnej wymiany handlowej z Polską. Rynek polski i rynek niemiecki były w większym stopniu rynkami kompensacyjnymi niż konkurencyjnymi. Niemcy posiadały dodatni bilans w handlu produktami gotowymi, ujemny we wszystkich innych grupach. Polska przeciwnie, miała ujemny bilans w handlu wyrobami gotowymi, dodatni w zakresie artykułów spożywczych, surowców i półfabrykatów. Na przeszkodzie szerokiemu rozwojowi stosunków gospodarczych polsko-niemieckich stały dążenia obydwu państw do zmiany struktury gospodarczej. Od 1937 r. Polska osiągała wyraźną przewagę importu nad eksportem w stosunkach z Niemcami. Począwszy już jednak od 1934 r. topniała nadwyżka wywozu nad przywozem. Świadczyło to o skuteczności niemieckich działań mających na celu uzyskanie dodatniego bilansu handlowego z Polską osiągniętych w trakcie rokowań nad umowami i porozumieniami gospodarczymi. Po zajęciu całej Czechosłowacji w marcu 1939 r. udział Niemiec w polskim handlu zagranicznym zwiększył się do 30%. Państwo polskie nie stało generalnie na mocnej pozycji przetargowej w trakcie rokowań gospodarczych z zachodnim partnerem. Polska mogła handlować głównie surowcami i płodami rolnymi. Dlatego też w kierunku ustalenia maksymalnych kwot wywozowych tych właśnie towarów nakierowane były działania polskich negocjatorów.

EN

The years between World Wars I and II saw close dependence of the Polish economy on the German economy. The positions of the two countries in terms of economic potential development differed widely. As a supplier of raw materials and a market for fi nished products, in the inter-war period Poland was in Germany’s trade interest zone. There were conditions for favourable trade with Poland. The Polish and German markets were compensating rather than competitive to each other. Germany had a positive balance of trade in fi nished products, negative in all other groups. In contrast, Poland had a trade defi cit in the case of fi nished goods, a surplus in food, raw materials and semi-fi nished products. Both countries aspired to change their economic structures, which hampered broader development of Poland–Germany economic relations. From 1937, Poland noted a clear advantage of imports over exports in relations with Germany. However, the export surplus had started to diminish from 1934. It refl ected the effectiveness of German measures aimed at obtaining a positive trade balance with Poland, taken during negotiations regarding economic contracts and agreements. After the invasion and occupation of Czechoslovakia in March 1939, Germany’s share in Polish foreign trade increased to 30%. In general, Poland did not enjoy a very strong bargaining position during economic negotiations with its Western partner. Poland could mainly trade in raw materials and agricultural produce. Therefore, the Polish negotiators endeavoured to set maximum export quotas for those goods.

Keywords

PL

Polska; Niemcy; stosunki handlowe i gospodarcze; okres międzywojenny; umowy i porozumienia gospodarcze; wojna handlowa; dodatni i ujemny bilans handlowy

EN

Poland; Germany; trade and economic relations; inter-war period; economic contracts and agreements; trade war; trade surplus and deficit

• Publisher: Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
• Journal: Społeczeństwo i Polityka
• Year: 2019
• Issue: 4(61)
• Pages: 191-209

Contributors

author

Klimiuk Zbigniew

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie

References

• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie: Sekretariat Komitetu Obrony Rzeczypospolitej „SeKOR” sygn. I.303.13.
• Błahut K., Niemiecki kredyt inwestycyjny z 30 września 1938 r. jako narzędzie polityki handlowej III Rzeszy w stosunkach z Polską, Opole–Wrocław 1971.
• Błahut K., Stosunki gospodarcze polsko-niemieckie 1919–1939, Wrocław 1975.
• Carr E., International Relations Between the Two World Wars 1919–1939, London 1961.
• Drozdowski M., Polityka gospodarcza rządu polskiego 1936–1939 r., Warszawa 1963.
• Hovel P., Grundfragen deutscher Wirtschaftspolitik, Berlin 1935.
• Knakiewicz Z., Defl acja polska 1930–35, Warszawa 1967.
• Koniunktura gospodarcza. Miesięczne tablice statystyczne. Zeszyt specjalny 1925–1932, IBKGiC, Warszawa 1932.
• Krasuski J., Stosunki polsko-niemieckie 1919–1932, Poznań 1975.
• Krynicki K., Problemy handlu zagranicznego Polski 1918–1939 i 1945–1955, Warszawa 1958.
• Landau Z., Rola kapitałów obcych w Polsce na tle ich roli w innych państwach w okresie międzywojennym, w: Najnowsza Historia Gospodarcza Polski, cz. I, red. J. Kaliński, Z. Landau, Warszawa 1980.
• Lassota J., Cła wywozowe w Polsce w latach 1924–1931, Warszawa 1934.
• Mainz K., Der Polnische Aussenhandel, Berlin 1935.
• Miduch Z., Polska polityka celna i traktatowa, Poznań 1929.
• Popkiewicz J., Ryszka F., Przemysł ciężki Górnego Śląska w gospodarce Polski międzywojennej 1922–1939, Opole 1959.
• Przegląd miesięczny i tablice statystyczne, red. E. Lipiński, IBKGiC, Warszawa 1939, nr 7.
• Ratyńska B., Stosunki polsko-niemieckie w okresie wojny gospodarczej 1919–1930, Warszawa 1968.
• Ringman A., Uprzemysłowienie i obrona państwa, Warszawa 1937.
• Rzepecki B., Zatarg gospodarczy polsko-niemiecki, Warszawa 1930.
• Scherf G., Entwicklung der deutschen-polnischen Wirschaft sbeziehungen unter Berucksichtigung der Ausbaumoglichkeiten, Berlin 1936.
• Twardowski J., O traktacie handlowym polsko-niemieckim, Warszawa 1930.
• Umowa gospodarcza między Rzeczpospolitą Polską, a Rzeszą Niemiecką, Warszawa 1930.
• Wageman E., Resistance of Various Economic Structures to Crises, w: International Chamber of Commerce, Europe–United States of America, Paris 1931.
• Zwischenbilanz der Krisenbekämpfung, Berlin 1935.
• Hauser T., Problemy reglamentacji dewizowej, „Przegląd Ekonomiczny” 1936, t. XVI.
• W. St., Stosunki gospodarcze polsko-niemieckie, „Polska Gospodarcza” 1934, z. 51/52.
• Z. C., Polsko-niemieckie układy handlowe, „Polska Gospodarcza” 1935, z. 45.