Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii

• Authors: Anna Kacperczyk

Title variants

EN

Autoethnography – Technique, Method, or New Paradigm? On Methodological Status of Autoethnography

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest wprowadzenie pojęciowego ładu w obszarze terminologii oraz opisu praktycznych zastosowań autoetnografii. Autorka na podstawie przeglądu badań posługujących się tą praktyką badawczą usiłuje zrekonstruować wymiary, w jakich występuje autoetnografia we współczesnych badaniach społecznych. Wyróżnia trzy poziomy, na których wykorzystywana jest autoetnografia: (1) poziom wytwarzania danych, na którym autoetnografia pozostaje wyłącznie techniką otrzymywania informacji, (2) poziom rozwiązywania problemów badawczych, na którym autoetnografia funkcjonuje jako metoda lub strategia badawcza oraz (3) poziom epistemologiczny, dotyczący samej filozofii uprawiania badań, na którym autoetnografia jawi się jako nowy paradygmat badań społecznych. Przyczyny zainteresowania autoetnografią autorka widzi w przemianach samej humanistyki (w postmodernistycznym zwrocie oraz zwrocie performatywnym). Omawia kolejno powody, dla których w naukach społecznych konieczne jest odwoływanie się do perspektywy uczestnika. Uściśla zakresy znaczeniowe pojęcia „autoetnografia”, nawiązując do historii zastosowań tego pojęcia. Autorka przytacza liczne przykłady aplikacji tej praktyki badawczej, omawiając także uwarunkowania krytyki kierowanej pod jej adresem. Rozważając metodologiczny status autoetnografii, autorka wskazuje na zasadnicze pęknięcie paradygmatyczne pomiędzy analitycznym a ewokatywnym ujmowaniem autoetnografii. Rozdziela ono światy praktyk badawczych na scjentystyczny i przeintelektualizowany program opisu rzeczywistości społecznej wyrażający tendencje analityczne oraz ewokatywny program pielęgnowania żywego doświadczenia, wyrażający tendencję do współodczuwania i doświadczania współobecności Innych.

EN

The goal of the paper is an introduction of conceptual order to existing categories of autoethnography research. The author tries to reconstruct dimensions in which autoethnography is used in contemporary social investigation basing on the review of studies referring to autoethnography. She distinguishes three levels on which autoethnography is applied: (1) the level of techniques of data gathering, (2) the level of investigation method or strategy, (3) the epistemological level referring to philosophy of social research in which autoethnography appears as new paradigm of social research. The reasons of great popularity of autoethnography come from metamorphosis of the humanities itself (after postmodern turn and performative turn). The author discusses reasons of necessity to appeal to approach of “participant’s perspective” in the social sciences. She specifies denotations of the term “autoethnography” with reference to history of its applications and enumerates conditions of critique referring to this kind of investigation practice. Discussing methodological status of autoethnography, the author indicates fundamental paradigmatic split between analytic and evocative autoethnography, which separate these two worlds of research practices. The first one is marked by scientistic and excessively intellectual agenda of reality description. The second one accents emotional, intimate involvement and embodied participation into the collaborative process of knowledge creation.

Keywords

PL

autoetnografia analityczna; autoetnografia ewokatywna; techniki otrzymywania danych; metoda badawcza; paradygmat; perspektywa uczestnika

EN

analytic autoethnography; evocative autoethnography; techniques of data gathering; method of social research; paradigm; participant’s perspective

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2014
• Volume: 10
• Issue: 3
• Pages: 32-75

Contributors

author

Anna Kacperczyk

• Katedra Metod i Technik Badań Społecznych, Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Anderson Leon (2006a) Analytic Autoethnography. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 35, no. 4, s. 373–395.
• Anderson Leon (2006b) On Apples, Oranges, and Autopsies: A Response to Commentators. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 35, s. 450–465.
• Andrews Tom (1998) Codeine Diary. True Confessions of a Reckless Hemophiliac. San Diego, New York, London: Harvest Book Harcourt Brace & Company.
• Behar Ruth (1996) The Vulnerable Observer: Anthropology That Breaks Your Heart. Boston: Beacon.
• Blumer Herbert (2007) Nauka bez pojęć [w:] tenże Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda. Przełożyła Grażyna Woroniecka. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 119–131.
• Bochner Arthur P. (1997) It’s About Time. Narrative and the Divided Self. „Qualitative Inquiry”, vol. 3, no. 4, s. 418–419.
• Bochner Arthur P. (2014) Coming to Narrative. A Personal History of Paradigm Change in the Human Sciences. Walnut Creek: Left Coast Press.
• Bochner Arthur P., Ellis Carolyn, Tillmann-Healy Lisa M. (1997) Relationships as Stories [w:] S. Duck, ed., Handbook of Personal Relationships: Theory, Research, and Interventions. New York: Willey, s. 307–324.
• Brandes Stanley (1982) Ethnographic Autobiographies in American Anthropology [w:] E. Adamson Hoebel, Richard L. Currier, Susan Kaiser, eds., Crisis in Anthropology: View From Spring Hill, 1980. New York: Garland, s. 187–202.
• Butler Sandra, Rosenblum Barbara (1991) Cancer in Two Voices. Duluth: Spinsters Ink.
• Byczkowska Dominika (2012) Ciało w tańcu. Analiza socjologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Church Kathryn (1995) Forbidden Narratives: Critical Autobiography as Social Science. Amsterdam: Gordon & Breach.
• Clarke Adele E. (2003) Situational Analyses: Grounded Theory Mapping After the Postmodern Turn. „Symbolic Interaction”, vol. 26, no. 4, s. 553–576.
• Clarke Adele E. (2005) Situational Analysis. Grounded Theory After the Postmodern Turn. Thousand Oaks: Sage.
• Clifford James, Marcus George M. (1986) Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, School of American Research Advanced Seminar. Berkeley: University of California Press.
• Clough Patricia Ticineto (1997) Autotelecommunication and Autoethnography: A Reading of Carolyn Ellis’s Final Negotiations. „Sociological Quarterly”, vol. 38, s. 95–110.
• Collins Peter, Gallinat Anselma, eds., (2010) The Ethnographic Self as Resource. Writing Memory and Experience into Ethnography. Miasto: Berghahn Books.
• Communication Studies 298 (1999) Shopping for Family. „Qualitative Inquiry”, vol. 5, no 2, s. 147–180.
• Crawford Lyall (1996) Personal Ethnography. „Communication Monographs”, vol. 63, s. 158–170.
• Csikszentmichaly Mihaly (1996) Przepływ. Jak poprawić jakość życia. Psychologia optymalnego doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka.
• Deck Alice A. (1990) Atoethnography: Zora Neale Hurston, Noni Jabavu, and Cross-Disciplinary Discourse. „Black American Literature Forum”, vol. 24, s. 237–256.
• Denzin Norman K. (1989) Interpretive Biography. Newbury Park: Sage Publications.
• Denzin Norman K. (1997) Interpretive Ethnography: Ethnographic Practices for the 21st Century. Thousand Oaks: Sage.
• Domańska Ewa (2007) Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 48–61.
• Ellis Carolyn (1991) Sociological Introspection and Emotional Experience. „Symbolic Interaction”, vol. 14, no. 1, s. 23–50.
• Ellis Carolyn (1993) “There Are Survivors”: Telling a Story of Sudden Death. „Sociological Quarterly”, no 34, s. 711–730.
• Ellis Carolyn (1995a) Emotional and Ethical Quagmires in Returning to the Field. „Journal of Contemporary Ethnography”, no. 24, s. 711–713.
• Ellis Carolyn (1995b) Final Negotiations: A Story of Love, Loss, and Chronic Illness. Philadelphia: Temple University Press.
• Ellis Carolyn (1995c) Speaking of Dying: An Ethnographic Short Story. „Symbolic Interaction”, vol. 18, no. 1, s. 73–81.
• Ellis Carolyn (1997) Evocative Autoetnography: Writing Emotionally About Our Lives [w:] Wiliam G. Tierney, Yvonna S. Lincoln, eds., Representation and the Text: Re-framing the Narrative Voice. Albany: State University of New York Press, s. 115–142.
• Ellis Carolyn (1998a) Exploring Loss Through Autoethnographic Inquiry: Autoethnographic Stories, Co-constructed Narratives, and Interactive Interviews [w:] John H. Harvey, ed., Perspectives on Loss: A Sourcebook. Philadelphia: Taylor & Francis, s. 49–62.
• Ellis Carolyn (1998b) “I Hate My Voice”: Coming to Terms With Minor Bodily Stigmas. „Sociological Quarterly”, vol. 39, no. 4, s. 517–537.
• Ellis Carolyn (2000) Creating Criteria: An Ethnographic Short Story. „Qualitative Inquiry”, June, s. 273–277.
• Ellis Carolyn (2004) The Ethnographic I: A Methodological Novel About Autoethnography. Walnut Creek: AltaMira Press.
• Ellis Carolyn (2009) Revision: Autoethnographic Reflections on Life and Work. Walnut Creek: Left Coast Press.
• Ellis Carolyn, Bochner Arthur P., eds., (1996a) Composing Ethnography: Alternative Forms of Qualitative Writing. Walnut Creek: AltaMira.
• Ellis Carolyn, Bochner Arthur P., eds. (1996b) Taking Ethnography Into a Twenty-First Century. Special Issue: „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 25, no. 1.
• Ellis Carolyn, Bochner Arthur P. (2000) Autoethnography, Personal Narrative, and Reflexivity: Researcher as Subject [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, eds., Handbook of Qualitative Research, 2nd ed. Thousand Oaks: Sage, s. 733–768.
• Ellis Carolyn, Bochner Arthur P. (2006) Analyzing Analytic Autoethnography: An Autopsy. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 35, no. 4, s. 429–449.
• Finley Susan (2009) Badania posługujące się sztuką. Rewolucyjna pedagogika oparta na performansie [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 57–79.
• Fox Ragan (2010) Re-membering Daddy: Autoethnographic Reflections of My Father and Alzheimer’s Disease. „Text and Performance Quarterly”, vol. 30, no. 1, s. 3–20.
• Frank Atrhur W. (1995) The Wounded Storyteller. Body, Illness, and Ethics. Chicago: University of Chicago Press.
• Frank Atrhur W. (2002) At the Will of the Body. Reflections on Illness. Boston, New York:.
• Gilgun Jane F. (1999) Fingernails Painted Red: A Feminist, Semiotic Analysis of a “Hot” Text. „Qualitative Inquiry”, vol. 5, no. 2, s. 181–207.
• Goldman Anne E. (1993) Is That What She Said? The Politics of Collaborative Autobiography. „Cultural Critique”, s. 177–204.
• Hamdan Amani (2012) Autoethnography as a Genre of Qualitative Research: A Journey Inside Out. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 11, no. 5, s. 586–606.
• Hanauer David I. (2012) Growing Up in the Unseen Shadow of the Kindertransport: A Poetic-Narrative Autoethnography. „Qualitative Inquiry”, vol. 18, no. 10, s. 845–851.
• Hayano David M. (1979) Auto-ethnography: Paradigms, Problems, and Prospects. „Human Organization”, vol. 38, no. 1, s. 99–103.
• Hayano David M. (1982) Poker Faces. The Life and Work of Professional Card Players. Berkeley: University of California Press.
• Heider Karl G. (1975) What Do People Do? Dani Auto-Ethnography. „Journal of Anthropological Research”, vol. 31, no. 1, s. 3–17.
• Herman Nancy J., Reynolds Larry T. (1994) Symbolic Interaction. An Introduction to Social Psychology. New York: General Hall.
• Holman Jones Stacy (2005) (M)othering Loss: Telling Adoption Stories, Telling Performativity. „Text and Performance Quarterly”, vol. 25, no. 2, s. 113–135.
• Holman Jones Stacy (2009) Autoetnografia. Polityka tego, co osobiste [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 175–218.
• Huihong Bao () A Struggling Learner: An Autoethnographic Approach. Amherst: University of Massachusetts.
• Jackson David (2008) A Short Autoethnographic Narrative: Working With Trauma. „Counselling at Work”, Summer 2008, s. 10–14.
• Jago Barbara J. (2006) A Primary Act of Imagination: An Autoethnography of Father-Absence. „Qualitative Inquiry”, vol. 12, no. 2, s. 398–426.
• Jones Kimberly Ann (2012) Developing the Therapeutic Use of Self in the Health Care Professional Through Autoethnography: Working With the Borderline Personality Disorder Population. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 11, no. 5, s. 573–584.
• Kacperczyk Anna (2007) Badacz i jego poszukiwania w świetle „analizy sytuacyjnej” Adele E. Clarke. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr. 2, s. 5–32 [dostęp 2 sierpnia 2014 r.] Dostępny w Internecie: ‹http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume4/PSJ_3_2.pdf›.
• Kacperczyk Anna (2012) Badacz i jego ciało w procesie zbierania i analizowania danych – na przykładzie badań nad społecznym światem wspinaczki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 2, s. 32–63 [dostęp 2 sierpnia 2014 r.]. Dostępny w Internecie: ‹http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume19/PSJ_8_2_Kacperczyk.pdf›.
• Kafar Marcin (2010) O przełomie autoetnograficznym w humanistyce. W stronę nowego paradygmatu [w:] Bożena Płonka-Syroka, Michał Skrzypek, red., Doświadczenie choroby w perspektywie badań interdyscyplinarnych. Wrocław:, s. 335–353.
• Kafar Marcin, red. (2011) Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kafar Marcin (2013a) W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kafar Marcin, red. (2013b) Scientific Biographies. Between the “Professional” and “Non-Professional” Dimensions of Humanistic Experiences. Łódź, Kraków: Łódź University Press & Jagiellonian University Press.
• Karp David A. (1996) Speaking of Sadness: Depression, Disconnection, and the Meaning of Illness. New York: Oxford University Press.
• Kaufmann Jodi (2011) An Autoethnography of a Hacceity: A-Wo/man-to-Eat-Androgen. „Cultural Studies  Critical Methodologies”, vol. 11, no. 1, s. 38–46.
• Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Konecki Krzysztof T. (2012) Czy ciało jest świątynią duszy? Współczesna praktyka jogi jako fenomen psychospołeczny. Warszawa: Difin.
• Kubinowski Dariusz (2010) Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia. Metodyka. Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kwiatkowski Piotr T. (2007) Etnograficzne badania marketingowe [w:] D. Maison, A. Noga-Bogomilski, red., Badania marketingowe. Od teorii do praktyki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 3–25.
• Lutyński Jan (1994) Ankieta i jej rodzaje na tle podziału technik otrzymywania materiałów [w:] tenże, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 110–150.
• Lyotard Jean-François (1997) The Postmodern Condition: A Report on Knowledge. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Martineau Joel (2001) Autoethnography and Material Culture: The Case of Bill Reid. „Biography”, vol. 24, no. 1, s. 242–258.
• McAdams D.P. (1997) Stories We Live By: Personal Myths and the Making of the Self. New York: William Morrow.
• McIlveen P. (2008) Autoethnography as a Method for Reflexive Research and Practice in Vocational Psychology. „Australian Journal of Career Development”, vol. 17, no. 2, s. 13–20.
• McLaurin S. L. (2003) Homophobia: An Autoethnographic Story. „The Qualitative Report”, vol. 8, no. 3, s. 481–486.
• McMahon Jenny () “Body Work – Regulation of a Swimmer Body”: An Autoethnography From an Australian Elite Swimmer. University of Tasmania.
• Mokrzycki Edmund (1971) Założenia socjologii humanistycznej. Warszawa: PWN.
• Mokrzycki Edmund, red. (1984) Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. 1 i 2. Warszawa: PIW.
• Muňoz José (1995) The Autoethnographic Performance: Reading Richard Fung’s Queer Hybridity. „Screen”, vol. 36, no 2.
• Mukaia Takayo (1989) A Call for Our Language: Anorexia From Within. „Women’s Studies Interactional Forum”, vol. 12, no. 6, s. 613–638.
• Muncey Tessa (1998) The Pregnant Adolescent: Sexually Ignorant or Destroyer of Societies Values? [w:] M. Morrissey, ed., Sexuality and Healthcare: A Human Dilemma. Salisbury: Mark Allen, s. 127–158.
• Muncey Tessa (2005) Doing Autoethnography. „International Journal of Qualitative Method”, s. 69–86.
• Muncey Tessa (2010) Creating Autoethnographies. London, Thousand Oaks, New Delhi, Singapore: Sage.
• Myrdal Gunnar (1975) Obiektywność w badaniach społecznych [w:] Piotr Sztompka, red., Metodologiczne podstawy socjologii. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 226–235.
• Ossowski Stanisław (1967) Zoologia społeczna i zróżnicowanie kulturowe [w:] Dzieła, t. IV, O nauce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 329–350.
• Ossowski Stanisław (2001) O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ouellet Lawrence J. (1994) Pedal To The Metal: The Work Life of Truckers. Philadelphia: Temple University Press.
• Pelias Ronald J. (2000) The Critical Life. „Communication Education”, vol. 49, no. 3, s. 220–228.
• Reed-Danahay Deborah, ed. (1997) Auto/ethnography: Rewriting the Self and the Social (Explorations in Anthropology). Berg Publishers.
• Ricci Ronald J. (2003) Autoethnographic Verse: Nicky’s Boy: A Life in Two Worlds. „The Qualitative Report”, vol. 8, no. 4, s. 591–597.
• Richardson Laurel (1990) Writing Strategies: Reaching Diverse Audiences. London: Sage.
• Richardson Laurel (1994) Writing: A Method of Inquiry [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, eds., Handbook of Qualitative Research. Thousand Oaks: Sage, s. 516–529.
• Richardson Laurel (1997) Fields of Play: Constructing an Academic Life. New Brunswick: Rutgers University Press.
• Ronai Carol Rambo (1992) The Reflexive Self Through Narrative. A Night in the Life of an Erotic Dancer/Researcher, s. 102–124?
• Ronai Carol Rambo (1996) My Mother is Mentally Retarded [w:] Carolyn Ellis, Artur Bochner, eds., Composing Ethnography: Alternative Forms of Qualitative Writing. London: Sage, s. 109–131.
• Ruiz-Junco Natalia, Vidal-Ortiz Salvador (2011) Autoethnography: The Social Through the Personal [w:] Ieva Zake, Michael DeCesare, eds., New Directions in Sociology. Essays on Theory and Methodology in the 21st Century. Jefferson: McFarland & Company, s. 193–211.
• Sanders Clinton R. (1999) Understanding Dogs. Living and Working with Canine Companions. Philadelphia: Temple University Press.
• Schoepflin Todd (2009) On Being Degraded in Public Space: An Autoethnography. „The Qualitative Report”, vol. 14, no. 2, s. 361–373.
• Silverman David (2007) Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i interakcji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Smith Brett (1999) The Abyss: Exploring Depression Through a Narrative of the Self. „Qualitative Inquiry”, vol. 5, s. 264–279.
• Spry Tami (1995) In the Absence of Word and Body: Hegemonic Implications of “Victim” and “Survivor” in Women’s Narratives of Sexual Violence. „Women and Language”, no. 18, s. 27–32.
• Spry Tami (2001) Performing Autoethnography: An Embodied Methodological Praxis. „Qualitative Inquiry”, vol. 7, no. 6, s. 706–732.
• Tamas Sophie (2009) Writing and Righting Trauma: Troubling the Autoethnographic Voice. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research”, vol. 10, no. 1, Art. 22 [dostęp 2 sierpnia 2014 r.]. Dostępny w Internecie: ‹http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0901220›.
• Tamas Sophie (2011) Life After Leaving. The Remains of Spousal Abuse. Walnut Creek: Left Coast Press.
• Tedlock Barbara (1991) From Participant Observation to the Observation of Participation: The Emergence of Narrative Ethnography. „Journal of Anthropological Research”, vol. 41, no. 1, s. 69–94.
• Thomas William I., Znaniecki Florian (1986) Chłop polski w Europie i Ameryce, tom 3, Pamiętnik imigranta. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Tillmann-Healy Lisa (2001) Between Gay and Straight: Understanding Friendship Across Sexual Orientation. London: AltaMira Press.
• Trujillo Nick (1998) In Search of Nanny’s Grave. „Text and Performance Quarterly”, no. 18, s. 344–368.
• Tyler Stephen (1986) Post-modern Ethnography: From Document of the Occult to Occult Document [w:] James Clifford, George E. Marcus, eds., Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography. Berkeley: University of California Press, s. 122–140.
• Van Maanen John (2011) Tales of the Field: On Writing Ethnography. Chicago: University of Chicago Press.
• Weaver-Hightower Marcus B. (2012) Waltzing Matilda: An Autoethnography of a Father’s Stillbirth. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 41, no. 4, s. 462–491.
• Wejland Andrzej Paweł (2013) Zaangażowanie i autobiografia [w:] Marcin Kafar, red., W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 9–17.
• Wyka Anna (1989) W poszukiwaniu nowych wzorów badań społecznych [w:] Antoni Sułek, Krzysztof Nowak, Anna Wyka, red., Poza granicami socjologii ankietowej. Warszawa: IS UW, PTS, s. 319–335.
• Wyka Anna (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Zakrzewska-Manterys Elżbieta (1995) Down i zespół wątpliwości. Studium z socjologii cierpienia. Warszawa: Wydawnictwo Semper.
• Znaniecki Florian (1957) Social Actions [w:] L. A. Coser, B. Rosenberg, eds., Sociological Theory. New York: The Macmillan Company, s..
• Znaniecki Florian (1963) Cultural Sciences. Urbana: University of Illinois Press.