Dominikanin Kandyd Zielonko i jego życie pod policyjnym nadzorem w Orenburgu w wieku XIX

• Authors: Niebelski Eugeniusz

Title variants

EN

Dominican friar Kandyd Zielonko and his life under police surveillence in Orenburg in XIX century

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł opisuje losy dominikanina Kandyda Zielonko z Litwy, zesłanego do Orenburga na granicy Europy i Azji, tam pracującego dla wspólnoty katolickiej (głównie takich jak on zesłańców), budowniczego kościoła i założyciela parafii, proboszcza, społecznika, współtwórcę miejscowego Muzeum Krajoznawczego, jednej z najbardziej pozytywnych i barwnych postaci Kościoła katolickiego w Rosji w XIX wieku. Zielonko to szlachcic, po 1815 r. zakonnik dominikanin, w 1833 r. zesłany za sprawy polityczne do Orenburga pod nadzór polityczny. Stał się tam postacią znaną, cenioną także przez tamtejszych gubernatorów, w 1839 r. został mianowany kapelanem tamtejszych wojsk, w latach 1844-1847 wybudował w Orenburgu kościół, następnie został proboszczem – w 1850 r. miał pod swoją opieką około 1700 katolików. W mieście i okolicy jedna z najbardziej znanych i szanowanych osobistości: założyciel towarzystwa nad ubogimi, szkółki rzemiosł dla dziewcząt, kierował pewien czas miejscowym muzeum i powiększył jego zbiory. Zmarł w listopadzie 1860 r. i został pochowany przy zbudowanym przez siebie kościele. Pamięć o nim w Orenburgu trwa do dziś.

EN

The paper describes the fate of a Dominican friar Kandyd Zielonko from Lithuania who was deported to Orenburg at the border of Europe and Asia and worked there for the catholic community (most of its members being deportees), built a church, founded a parish, served as a parson, social worker. He was a cofounder of local ethnographic museum and one of the most colorful personalities of the Catholic Church in XIX century Russia. Zielonko was a nobleman, since 1815 a Dominican. In 1833 he was deported to Orenburg on political grounds and put under political surveillance. He became famous, well-known also by local governors. In 1839 Zielonko was nominated a chaplain of the army stationing there. In the years 1844-1847 he was building a church in Orenburg and went on to become a parson in 1850. He was serving to around 1700 Catholics. Zielonko was one of the most respected figures in this town and its vicinities. He founded a society for the care of the poor, schools of crafts for girls. The Dominican also run a local museum and extended its collection. He dies in November 1860 and was buried near the church he had built. His memory is still alive in Orenburg.

Keywords

PL

Wiek XIX; Litwa; Rosja; Orenburg; zesłańcy; ksiądz; parafia; Kandyd Zielonko

EN

XIX century; Lithuania; Russia; Orenburg; deportees; priest; parish; Kandyd Zielonko

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2018
• Volume: 129
• Pages: 211-223

Contributors

author

Niebelski Eugeniusz

References

• Źródła drukowane
• Jasieńczyk [A. Jabłoński], Dziesięć lat niewoli moskiewskiej, Lipsk 1867.
• Staniszewski W., Pamiętniki więźnia stanu i zesłańca, oprac. A. Gałkowski, W. Śliwowska, Warszawa 1994.
• Zaleski B., Wygnańcy polscy w Orenburgu, w: „Rocznik Towarzystwa Historyczno- Literackiego. Rok 1866”, Paryż 1867.
• Zaleski B., Wspomnienia z Uralu i stepów kazachskich, oprac. A. Zieliński, Wrocław 2008.
• Opracowania
• Bolszakow L., Djakow W., Sprawa Migurskich, Kraków 1984.
• Caban W., Z Orenburga do Paryża. Bronisław Zaleski 1820-1880, Kielce 2006.
• Fiedosowa T.F., Pisma Z. Sierakowskogo w diełach Kazanskoj sliedstwiennoj komisii, w: K stoletiju gieroiczeskoj borby ‘za naszu i waszu swobodu’. Sbornik staniej i matieriałow o wosstanii 1863 g., ried. W.A. Djakow, I.S. Miller, S.M. Falkowicz, Moskwa 1964.
• Jewsiewicki W., Batyr. O Janie Witkiewiczu 1880-1839, Warszawa 1983.
• Modiestow N., Bywszij priefiekt Grodnienskoj gimnazii, jeromonach dominikanskago ordiena Kandid Zielienko w Orienburgie. Istoriczeskij oczierk, Orienburg 1913.
• Niebelski E., Wobec roku 1863. Książa w powstaniu styczniowym i ich losy, Lublin 2016.
• Stecki T.J., Kościół katolicki w Orenburgu, „Kłosy” 1874, t. 19, nr 472.
• Śliwowska W., Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1998.
• Eugeniusz Niebelski, Dominikanin Kandyd Zielonko i jego życie pod policyjnym nadzorem w Orenburgu w wieku XIX