Prawo do sądu w Niemczech

• Authors: Czarny Piotr

Title variants

EN

Right to court in Germany

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Samo pojęcie prawa do sądu właściwie nie jest w Niemczech – przynajmniej w literaturze konstytucyjnoprawnej – używane. Za jego odpowiedniki uważać jednak należy inne powszechnie stosowane wyrażenia: zasadę efektywnej ochrony prawnej albo też roszczenie o zapewnienie wymiaru sprawiedliwości. Idee te mają w tym kraju długą tradycję. Ustawa Zasadnicza RFN nie zawiera jednego ogólnego przepisu proklamującego prawo do sądu i konkretyzującego jego założenia. Jednak zapewnienie efektywnej ochrony sądowej uważane jest zarówno za ogólną konstytucyjną zasadę porządku prawnego, jak i prawo podmiotowe o randze konstytucyjnej. Samą gwarancję otwarcia drogi sądowej uzupełniają w Niemczech tzw. prawa proceduralne opisane w art. 101, 103 i 104 Ustawy Zasadniczej. Chodzi tu głównie o: zakaz tworzenia sądów nadzwyczajnych, zakaz pozbawiania jednostki dostępu do „ustawowego sędziego”, prawo do wysłuchania. Federalny Trybunał Konstytucyjny z zasady państwa prawnego wyprowadził ogólny nakaz przestrzegania prawa do uczciwego postępowania. Generalnie w Niemczech zakłada się, że konstytucyjne standardy w zakresie sprawowania wymiaru sprawiedliwości odpowiadają międzynarodowym wymaganiom, a nawet idą w tym zakresie „dalej”.

EN

The term ‘right to court’ is not used by the German constitutional law doctrine. Howev- er, the expressions ‘the principle of effective legal protection’ or ‘claim for ensuring justice’ should be treated as its equivalents. German Basic Law does not contain any general provision proclaiming right to court and determining its essential elements. However, ensuring effective judicial protection is considered to be a general constitutional prin- ciple and a constitutional right of an individual. It is also acknowledged that everyone has access to court. The latter is supplemented by Article 101, 103 and 104 of German Constitution, which prohibit creation of extraordinary courts and provides that everyone has a right to ‘the statutory judge’ and right to be heard. Moreover the Federal Constitutional Court perceives the rule of law clause as a source of the right to a fair trial. In general it is accepted in Germany that the constitutional standards refering to administration of justice satisfy international standards and in some cases even exceed them. Practical problems in their implementation concern mainly the right to have the case heard in a reasonable time.

Keywords

PL

niemieckie prawo konstytucyjne prawo do sądu; wymiar sprawiedliwości; władza sądownicza; efektywna ochrona prawna

EN

german constitutional law; right to a fair trial; system of justice; judicial power; effective legal protection

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2016
• Issue: 3 (31)
• Pages: 197-222

Dates

published

2016-06-30

Contributors

author

Czarny Piotr

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Bonner Grundgesetz. Kommentar, red. H. v. Mangoldt, F. Klein, Ch. Starck, t. I, II, III,
• München 2000.
• Czarny P., Federalny Trybunał Konstytucyjny w Niemczech a prawo międzynarodowe
• (wybrane problemy), [w:] Prawo międzynarodowe i europejskie a sądownictwo konstytucyjne, red. P. Tuleja, Kraków 2015.
• Fundowicz S., Pojęcie osoby prawnej prawa publicznego, „Przegląd Sejmowy” 1999, nr 2(31).
• Gołaczyński J., Krzywonos A., Prawo do sądu, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Häberle P., Europäische Verfassungslehre, Baden-Baden 2001/2002.
• Heun W., Die Verfassungsordnung der Bundesrepublik Deutschland, Tübingen 2012.
• Ipsen J., Staatsrecht I. Staatsorganisationsrecht, Köln-München 2008.
• Janicka D., Ustawa zasadnicza w praktyce Republiki Federalnej Niemiec (1949–1989), Toruń 2009.
• Jarass H.D., Pieroth B., Grundgesetz für die Bundesperepublik Deutschland. Kommentar. München 1989.
• Maciąg Z.A., Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego o socjalnego w Niemczech (do 1949 r.), Białystok 1998.
• Maurer H., Rechtsstaatliches Verfahren, [w:] 50 Jahre Bundesverfassungsgericht, red. P. Badura, H. Dreier, t. II, Tübingen 2001.
• Mądrzak H., Prawo do sądu jako gwarancja ochrony praw człowieka (Studium na tle polskiego prawa konstytucyjnego, prawa cywilnego materialnego i procesowego), [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
• Pospieszalski K.M., Sądownictwo, [w:] Ustrój państwowy Republiki Federalnej Niemiec, red. L. Janicki, Poznań 1986.
• Salmonowicz S., Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa, Poznań 1987.
• Schlaich K., Korioth S., Das Bundesverfassungsgericht. Stellung, Verfahren, Entscheidungen, München 2004.
• Stern K., Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, t. III, cz. 1, München 1988.
• Uruszczak W., Il y a des juges à Berlin – są jeszcze sędziowie w Berlinie”: anegdota François Andrieux o młynarzu Sans-Souci, królu Pruskim Fryderyku i niezawisłych sądach, [w:] Pro memoria. Księga dla uczczenia profesor Krystyny Kamińskiej, red. A. Gaca, Toruń 2013.
• Ustawa zasadnicza (konstytucja) Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 r. red. L. Janicki, Poznań 2007.
• Weitzel J., Minderungen der räumlicher Präsenz des Reichskammergerichts. Exemtionen, Appellationsprivilegien und vergleichbare Erscheinungen, [w:] Reichskammergericht im Spiegel seiner Prozzesakten. Bilanz und Perspektiven der Forschung, red. F. Battenberg, B. Schild, Köln-Weimar-Wien 2010.
• Willoweit D., Deutsche Verfassungsgeschichte, München 2001.

Identifiers

DOI

DOI 10.15804/ppk.2016.03.09