Sufragan chełmiński Seweryn Szczuka i jego fundacje edukacyjne

• Authors: Dygdała Bogusław

Title variants

DE

Der Kulmer Weibischof Seweryn Szczuka und seiner Bildungsstiftungen

• Languages of publication: PL DE

Abstracts

PL

DE

Seweryn Szczuka (geboren 1651) stammte aus dem masowischen Kleinadel. In den Jahren 1670-1672 besuchte er das Jesuitenkolleg in Rössel in Ermland. Zuerst wählte Szczuka den Weg der militärischen Karriere und nahm einige Jahre lang an Kämpfen mit den Türken teil, dennoch schließlich entschied er sich, dem Klerus beizutreten. Im Jahre 1678 trat er ins Noviziat der Lazaristenversammlung ein, aber im Jahre 1680 verließ er diesen Orden. Anfangs des Jahres 1682 empfing Seweryn Szczuka die Pries-terweihe und wurde zum Pfarrer in Lomscha. Gemeinsam mit seinem Verwandten, dem Vizekanzler von Litauen – Stanisław Antoni Szczuka, arbeitete er daran, Familiengüter ringsum Szczuczyn im nordöstlichen Masowien zu erwerben. Seit 1687 war er Kulmer Kanoniker, der sich aktiv in die Arbeit dieses Domkapitels engagierte, und seit 1689 – Pfarrer in Thorner Pfarrkirche. Nach dem Tod folgender Kulmer Bischöfe war Szczuka zweimal, in den Jahren 1693 und 1694-1699, Verwalter der Bischofsgüter. Von 1700 bis 1710 war er Gnesener Kanoniker. 1703 wurde er zu Kulmer Suffragan ernannt. Obwohl Seweryn Szczuka mit dem Lazaristenorden nicht verbunden war, wurde er zum Befür-worter dieses Ordens und seines weiblichen Zweiges, der Barmherzigen Schwestern. Besonders während des Großen Nordischen Krieges unterstützte er finanziell Kulmer Haus der Lazaristen. Im Jahre 1710 stiftete er erneut das Kloster der Barmherzigen Schwestern in Kulm. Szczuka stiftete auch die von den Schwestern geleitete Mädchen-schule. 1709 bestimmte er eine beträchtliche Summe von 30.000 Zloty für die Stiftung des Priesterseminars in Płock, unter der Bedingung, dass es von den Lazaristen geleitet werden sollte. Im Jahre 1709 wurde er auch zum Kanoniker in Płock. 1712 brachte er die Lazaristen nach Mława, indem er sie damit betraute, eine Pfarrei zu leiten. In den Jahren 1712-1719 war er Verwalter des Bistums in Kulm. 1722 stiftete er eine Vertre-tung der Barmherzigen Schwestern in Szczuczyn und betraute die Schwestern damit, eine Mädchenschule und ein Armenhaus zu leiten. Seweryn Szczuka starb am 11. De-zember 1727. Er machte sich als geschickter Verwalter und eifriger Geistlicher verdient, aber charakteristische Eigenschaft seiner Tätigkeit war die Unterstützung der Lazaristen und der von ihnen geleiteten Schulen.

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2012
• Volume: 117
• Pages: 28-48

Contributors

author

Dygdała Bogusław

References

• Bazylika katedralna świętych Janów w Toruniu, pod red M. Biskupa, Toruń 2003.
• Borkowska M., Leksykon zakonnic polski epoki przedrozbiorowej, t. 2, Warszawa 2005
• Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928.
• Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, t. 15-17, pod red. S. Kardasza, Toruń 1995.
• Dorawa M., Chełmżyńska katedra Świętej Trójcy, Kraków 2003
• Dramat staropolski od początków powstania do sceny narodowej, t. II, cz. 1 pod red. W. Korotaja, J. Szwedowskiej, M. Szymańskiej, Wrocław 1976.
• Dygdała B., Struktury parafialne diecezji chełmińskiej w XVII-XVIII wieku, Toruń 2009.
• Dygdała B., Szczuka Seweryn h. Grabie, biskup sufragan chełmiński [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 47, pod red. A. Romanowskiego, s. 468-469.
• Dzieje i skarby kościoła świętojańskiego w Toruniu, pod red. K. Kluczwajd, M. Woźniaka, Toruń 2002.
• Dzieje sztuki Torunia, Toruń 2009.
• Fankidejski J., Klasztory żeńskie w dyecezyi chełmińskiej, Pelplin 1883.
• Fankidejski J., Utracone kościoły i kaplice w dzisiejszej diecezji chełmińskiej, Pelplin 1880.
• Frydrychowicz R., Die Culmer Weihbischöfe. Ein Beitrag zur Diözesangeschichte, Danzig 1905.
• Glemma T., Historiografia diecezji chełmińskiej aż po rok 1821, Kraków 1926.
• Grochowska I., Stanisław Antoni Szczuka – jego działalność w ziemi wiskiej 1682-1710, Warszawa 1989.
• Historia Torunia, t.2, cz.3, pod red. M. Biskupa, Toruń 1996.
• Jezusek W., Biskup Seweryn Kazimierz Szczuka, „Miesięcznik Pasterski Płocki”, r. 44: 1960, z. 4-5, s. 123-135.
• Karp H. J., Szczuka, Seweryn (1651-1727) [w:] Die Bischöfe des Heiligen Römischen Reiches 1648 bis 1803. Ein biographisches Lexikon, hrsg. E. Gatz, Berlin 1990. ), s. 498
• Kasprzycki F., Założenie seminarium duchownego w Płocku, „Studia Płockie”, t.2: 1974, s. 139-154.
• Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. IV, Gniezno 1883.
• Kronika benedyktynek grudziądzkich, wydał W. Szołdrski, Pelplin 1935.
• Kronika XX. Misjonarzy w Chełmnie (1697-1715), wydał W. Szołdrski, Pelplin 1936.
• Liedtke A., Początkowe dzieje seminarium chełmińskiego, „Nasza Przeszłość”, t. 11:1960, s. 101-188.
• Majewski D., Seminarium Duchowne w Płocku w latach 1710 – 1864, [w:] Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku 1710 – 2010, pod red W. Graczyka, Płock 2010. s. 11-44
• Mańkowski A., Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, Toruń 1928.
• Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651-2001), t. 1, pod red. S. Rosponda, Kraków 2001.
• Müller W., Diecezja Płocka od drugiej połowy XVI wieku do rozbiorów, „Studia Płockie”, t. 3:1975, s. 153-226.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. 8, Lipsk 1841.
• Nitecki P., Biskupi kościoła w Polsce w latach 965 – 1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
• Salmonowicz S., O problematyce politycznej i prawnej tzw. tumultu toruńskiego z 1724 roku, Czasopismo Prawno-Historyczne, t. 24:1972, z. 1, s. 223-237.
• Salmonowicz S., O toruńskim tumulcie z roku 1724, Odrodzenie i Reformacja w Polsce, t. 28:1983, s. 161-184.
• Schletz A., Zarys historyczny zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia w Polsce, „Nasza Przeszłość”, t. 12: 1960, s. 59-172.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1, Warszawa 1880.
• Świątecka M., Św. Wincenty a Polska, „Nasza Przeszłość”, 11 (1960), s. 35-100.
• Wiśniewski J., Dzieje osadnictwa w powiecie grajewskim do połowy XVI wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów powiatu grajewskiego, t. 1, pod red. M. Gnatowskiego i H. Majewskiego, Warszawa 1975, s. 9-252
• Wiśniewski J., Podkanclerzy Stanisław Antoni Szczuka, a geneza, rozrost i rozpad dóbr szczuczyńskich, [w:] Studia i materiały do dziejów powiatu grajewskiego, t. 1, pod red. M. Gnatowskiego i H. Majewskiego, Warszawa 1975, s. 253-270.
• Zieliński M. G., Chełmno, civitas totus Prussiae metropolis XVI-XVIII w., Bydgoszcz 2007.
• Zygner L., Działalność misjonarzy św. Wincentego A Paulo w parafii mławskiej (1712-1864), „Nasza Przeszłość”, 84 (1995), s. 135-155.