Nauczycielski dialog z wartościami

• Authors: Iwona Nowakowska-Kempna

Title variants

EN

Teacher’s Dialogue with the Values

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

O szczególnej roli aksjologii w życiu nauczyciela pisano wiele, jednakże w niektórych tylko pracach zwracano uwagę na niezbywalność przykładu życia według wartości oraz zgodności słów i czynów. Istotę wartości w sposobie bytowania człowieka na ziemi dobrze określił Jan Paweł II, pokreślając, iż nie da się oddzielić od siebie wartości osobistych i społecznych. To ważne twierdzenie będzie towarzyszyło rozważaniom w niniejszym artykule. W ankiecie przeprowadzonej wśród słuchaczy Studium Doktoranckiego Akademii Ignatianum w Krakowie zapytano o rozumienie wartości i poproszono ich o umieszczenie tychże w systemie aksjologicznym. Okazało się to trudnym zadaniem, gdyż natura wartości jako bytów niematerialnych określanych przez obiekty, działania, intencje jest skomplikowana do określenia. W wyniku tego w wypowiedziach pojawiały się wskazania obszaru wartości: coś ważnego oraz ujęcia metaforyczne. Trudno także było namówić doktorantów do deklaracji życia według wartości. W artykule przypomniano fundamentalną tezę, iż nauczyciel działa w świecie wartości. Stanowią one najważniejszy wymiar wychowania i edukacji. Wartości moralne i poznawcze wyznaczają proces wychowawczy i o nim decydują. Wartości i utożsamiane z nim dobra charakteryzują W. Tatarkiewicz, R. Ingarden, E. Borowiecka, a hierarchię wartości wraz z ich podziałem podaje M. Scheler. Analiza wartości, przyjęta za autorami, służy dalej nauczycielskiej refleksji. Na temat wartości w pracy wychowawczej i edukacyjnej wypowiadają się doktoranci Akademii Ignatianum (25 osób). Proponują w ankiecie wartości ważne w ich życiu, porządek i hierarchię wartości, ich miejsce, rolę i funkcję w programie „wychowania do wartości”.

Much has been written about the special role of axiology in the life of teachers, but only certain works draw attention to the non-transferability of instances of living in accordance with one’s values – of maintaining consistency between word and deed. The essence of the human mode of existence on earth was well described by John Paul II, who stressed that it is impossible to make a separation between personal and social values. This important theorem will guide the considerations pursued in this article. In a survey of students of Doctoral Studies at the Ignatianum Academy in Cracow, we asked about their understanding of values. We also asked them to place these values in an axiological system. This proved to be a difficult task, because determining the nature of the positive value assigned to phenomena defined by the objects, actions and intentions that form their basis is a complicated matter. As a result, the students’ statements appeared to indicate a range of values: some important things, but also some recognized as important in a less than wholly literal way. It is also difficult to persuade graduate students to live according to their own declarations regarding their values. In the ensuing article we invoke a fundamental thesis to the effect that the teacher acts in the world of values. These values account for the most important dimension of upbringing and education. Moral and cognitive merits determine the pedagogical process, informing our decisions about how to pursue it. The values and merits that show up here have been described by W. Tatarkiewicz, R. Ingarden, and E. Borowiecka, and the hierarchy and division of values has been outlined by M. Scheler. Such an analysis of values can provide a useful aid to the teacher’s ownreflections. The 25 postgraduate students interviewed at Ignatianum express their opinions on the issue of values and their role in pedagogical and educational practice. They point out the values important in their lives and in their hierarchy – their place, role and function in the program of so-called “upbringing in accordance with values”.

Keywords

PL

wartość; dobro; hierarchia wartości; proces wychowawczy; edukacja; wychowanie do wartości

EN

value; good; a hierarchy of values; the educational process; education; upbringing in accordance with values

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2014
• Issue: 1(31)
• Pages: 69-80

Contributors

author

Iwona Nowakowska-Kempna

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Borowiecka E., Komentarz do projektu listy haseł słownika aksjologicznego, [w:] Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, Język a kultura, red. J. Puzynina, J. Bartumiński, t. 2, Wyd. Wiedza o kulturze, Wrocław 1991, s. 211-217.
• Brzozowski P., Relacje miedzy wartościami w świetle badań dyferencjałem semantycznym, [w:] Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, Język a kultura, red. J. Puzynina, J. Bartumiński, t. 2, Wyd. Wiedza o kulturze, Wrocław 1991, s. 235-256.
• Grice H.P., Logika i konwersacja, (tłum.) J. Wajszczuk, „Przegląd Humanistyczny”, (1997)6, s. 85-99.
• Ingarden R., Czego nie wiemy o wartościach, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. III, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1970.
• Jan Paweł II, Orędzie na XVII Światowy Dzień i Pokoju, [w:] Wy jesteście moją nadzieją. Wybór wypowiedzi Ojca Św. Jana Pawła do młodzieży, PW, Warszawa 1991.
• Kłoskowska A., Kultura, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, red. A. Kłoskowska, Wyd. Wiedza a Kultura, Wrocław 1991, s. 23-24.
• Łobocki M., Wychowanie moralne, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1984.
• Maslow A., Motywacja i osobowość, (tłum.) P. Sawicka, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• Nęcka E., Psychologia twórczości, Wyd. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
• Puzynina J., Jak pracować nad językiem wartości?, [w:] Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, Język a kultura, red. J. Puzynina, J. Bartumiński, t. 2, Wyd. Wiedza o kulturze, Wrocław 1991.
• Sajdak A., Edukacja kreatywna, Wyd. WAM, Kraków 2008.
• Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die Wertethik, Wyd. UH, Halle 1927.
• Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wyd. Wilga, Warszawa 1996.
• Smith K.J., Pedagogika twórczości, Wyd. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
• Szczepański M.S., Tożsamość regionalna – w kręgu pojęć podstawowych i metodologii badań, [w:] Forum architektury krajobrazu. Krajobraz jako wizerunek tożsamości regionalnej (zagrożenia, ochrona, kształtowanie), red. J. Rybarkiewicz, Fund. Przest. Dln. Śl, Katowice- Jaworze 2001.
• Tatarkiewicz W., Obrachunki i nakazy, uczciwość i dobroć, [w:] tegoż, Droga do filozofii, Wyd. PWN Naukowe, Warszawa 1971.
• Tatarkiewicz W., Pojęcie własności, [w:] tegoż, Parerga, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1978.
• Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, Język a kultura, red. J. Puzynina, J. Bartumiński, t. 2, Wyd. Wiedza o kulturze, Wrocław 1991.