O pożytkach interpretacyjnych brytyjskiej filozofii analitycznej

• Authors: Barankiewicz Tomasz

Title variants

EN

About the interpretative benefits of British analytical philosophy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zestawione zostały główne modele analizy języka stanowiące dorobek brytyjskiej filozofii analitycznej XX w. Są to kolejno: 1. analiza opisowa (deskryptywna) wyrażeń językowych, charakterystyczna dla filozofii G.E. Moore’a; 2. analiza jako rekonstrukcja logiczna, tzw. „twarde” podejście analityczne, proponowane przez G. Fregego i B. Russella oraz L. Wittgensteina z wczesnego okresu poglądów; 3. interpretacja terapeutyczna języka, gdy zakłada się, że problemy filozoficzne mają źródło w błędach i wadliwości języka (J.L. Austin, G. Ryle i L. Wittgenstein z drugiego okresu poglądów); 4) model analizy konektywnej, który opiera się na założeniu, że pojęcia tworzą pewien dobrze uporządkowany system, gdzie każdy z elementów może zostać właściwie zinterpretowany tylko poprzez wzajemne odniesienia, tj. poprzez określoną pozycję oraz funkcję w stosunku do innych elementów systemu (P.F. Strawson). Upowszechniona w środowisku polskich teoretyków prawa, głównie przez M. Zielińskiego, zasada omnia sunt interpretanda (wszystko i zawsze powinno być interpretowane) wskazuje na warunki szerszego rozumienia doboru metod interpretacji prawniczej. Przedstawione modele analizy brytyjskiej filozofii analitycznej XX w. uzasadniają konieczność zastosowania wykładni ze względu na pełne „odtworzenie” treści normy prawnej. Zbyt wąskie ujęcia analizy interpretacyjnej języka, sprowadzonej jedynie do tzw. zabiegów „terapeutycznych”, usuwania wieloznaczności, niejasności, nieostrości i błędów tekstu prawnego, uznać należy za nie do utrzymania. Po zapoznaniu się z głównymi modelami analizy można w sposób uzasadniony twierdzić, że w samym zjawisku języka, jego interpretacyjności i otwartości na interpretację, a także powiązaniu z elementami pragmatycznymi, wynikającymi z komunikacji społecznej, trudno doszukać się uzasadnienia dla wąskiego tylko rozumienia interpretacji. Dochodzi zatem do sytuacji koniecznego „przełamania” zasady clara non sunt interpretanda.

EN

The article enumerates the main models of language analysis which constitute the achievements of British analytic philosophy of the 20th century. They are as follows: 1. descriptive analysis of linguistic expressions, characteristic of the philosophy of G.E. Moore; 2. analysis as logical reconstruction, so called a “hard” analytical approach, proposed by G. Frege and B. Russell as well as L. Wittgenstein from the early period of his views; 3. therapeutic interpretation of language, when it is assumed that philosophical problems stem from errors and faulty language (J.L. Austin, G. Ryle and L. Wittgenstein of the second period of views); 4. the model of connective analysis, which is based on the assumption that concepts form a well-ordered system, where each of the elements can be properly interpreted only through mutual relations, i.e. through a defined position and function with respect to the other elements of the system (P.F. Strawson). Common among Polish theoreticians of law, mainly by M. Zielinski, the principle omnia sunt interpretanda (all and always should be interpreted) points out to the conditions of wider understanding of the choice of legal interpretation methods. The presented models of analysis of the British twentieth century analytic philosophy justify the necessity of the use of interpretation because of the full “restoration” of the contents of a legal norm. Too narrow approaches to interpretative analysis of language, confined merely to so-called “therapeutic” treatments, removing ambiguity, lack of clarity or focus, as well as error in the legal text, should be regarded as untenable. After reviewing the main models of analysis, it can be reasonably argued that in the phenomenon of language, its interpretation and openness to interpretation, as well as liaison with the pragmatic elements resulting from social communication, it is difficult to find any justification for only a narrow understanding of interpretation. This leads therefore, to a situation requiring the “breaking” of the rule clara non sunt interpretanda.

Keywords

PL

interpretacja prawa; klaryfikacja; metody analizy językowej

EN

interpretation of the law; clarification; methods of linguistic analysis

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2015
• Issue: 2(10)
• Pages: 57-75

Contributors

author

Barankiewicz Tomasz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Ayer A.J., Filozofia w XX w., tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1997.
• Barankiewicz T., Biologiczny naturalizm w filozofi i umysłu Johna R. Searle, w: Studia z kognitywistyki i filozofi i umysłu. Mózg i jego umysły, pod red. W. Dziarnowskiej, A. Klawitera, Poznań 2006.
• Gutowski P., Szubka T., Fazy rozwoju filozofi i brytyjskiej w XX w., w: Filozofi a brytyjska u schyłku XX wieku, pod red. P. Gutowskiego, T. Szubki, Lublin 1998.
• Hempoliński M., Bertrand Russell – analiza formalna przeciwko paradoksom filozofii, w: Filozofia współczesna, pod red. Z. Kuderowicza, Warszawa 1990.
• Mackenzie I.E, Introduction to Linguistic Philosophy, London 1997.
• Pietrzykowski T., Wyzwania moralne. Etyczne problemy prawa, Katowice 2010.
• Ryle G., Czym jest umysł, tłum. W. Marciszewski, Warszawa 1970.
• Mikołajewicz J., Zasady orzecznicze Trybunału Konstytucyjnego. Zagadnienia teoretycznoprawne, Poznań 2008.
• Stelmach J., Współczesna filozofi a interpretacji prawniczej, Kraków 1999.
• Szubka T., Metafizyka analityczna P.F. Strawsona, Lublin 1995.
• Woleński J., Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Warszawa 1985.
• Woleński J., Z zagadnień analitycznej filozofii prawa, „Zeszyty Naukowe UJ” 1980, z. 92.
• Zieliński M., Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego, Poznań 1972.
• Zieliński M., Podstawowe zasady współczesnej wykładni prawa, w: Teoria i praktyka wykładni prawa, pod red. P. Winczorka, Warszawa 2005.
• Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002.
• Żegleń U., Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Toruń 2000.

Notes

PL

I. Artykuły

EN

I. Papers

Identifiers

DOI

10.14746/spp.2015.2.10.3