Krytyczna teoria organizacji w literaturze przedmiotu. Wybrane zagadnienia

• Authors: Wojciech W. Gasparski

Title variants

EN

The Critical Organization Theory in the Literature. Selected Issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od lat dwudziestu w Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) prowadzone jest Seminarium Krytycznej Teorii Organizacji nawiązujące do tradycji seminariów prakseologicznych, naturalne jest więc odwoływanie się w toku działalności tego Seminarium do prakseologicznych związków teorii organizacji z teorią sprawnego działania. Pożyteczne wydaje się zapoznanie z niektórymi publikacjami poświęconymi tej problematyce odwołującymi się wprost do teorii krytycznej. Umożliwi to wskazanie podobieństw i różnic występujących w krytycznym ujmowaniu problematyki organizacyjnej dotyczącym teorii, edukacji i praktyki. Autorzy większości prac na temat krytycznego podejścia do zagadnień organizacyjnych odwołują się na ogół do koncepcji „teorii krytycznej” wywodzącej się z rozważań prowadzonych przez badaczy zaliczanych do szkoły frankfurckiej. Podejście to cieszy się zainteresowaniem licznych badaczy organizacji. Krytyka teorii zarządzania, nienawiązująca do szkoły frankfurckiej, zapoczątkowana została artykułem Sumantry Ghoshala Bad management theories are destroying good mangement practices opublikowanym w 2005 roku. Autor ten zarzucał bezzasadne przyjęcie przez teoretyków ekonomii założeń obciążonych ideologicznie, na których stworzyli teorie nie tyle naukowe, ile będące w „pretensjach do naukowości” Należy także odnotować prace polskich autorów związane z krytycznym nurtem teorii organizacji i zarządzania. Również prace z zakresu etyki i społecznej odpowiedzialności biznesu są pracami krytycznymi dotyczącymi wadliwych form organizacji działalności gospodarczej i związanego z nią zarządzania. Prace te i liczne inne stanowią istotny nurt krytycznej teorii organizacji i zarządzania oraz związanej z nią ekonomii, wzbogacając kontekst filozoficzny tych dyscyplin.

EN

The Critical Organization Theory Seminar of Koźmiński University has its 20th anniversary. It was established with the idea to continue tradition of earlier praxiological seminars run at the Department of Praxiology of the Polish Academy of Sciences. So as it was natural it referred to the relationships between management science and theory of efficient action. It seems useful, however, to get acquainted with some publications devoted directly to the critical theory itself. This will allow to identify the similarities and differences in critical thinking about organizational issues related to theory, education, and practice. The authors of most of the work on critical approach to organizational issues refer generally to the concept of „critical theory” derived from the Frankfurt School. That approach is of great interest to many organization theoreticians. The criticism of management theory, not related to the FS, was initiated by the Ghoshal’s article „Bad Management Theories are Destroying Good Management Practices” published in 2005. It is also important to note the work of Polish authors related to the critical current of organizational theory and management. Also works on business ethics and corporate social responsibility are critical towards defective forms of organizations, businesses and related management. These and many others are an important stream of critical theory of organization and management and of the related economy, enriching the philosophical context of these disciplines.

Keywords

PL

edukacja menedżerska; krytyczna teoria organizacji; prakseologia; teoria krytyczna; teoria organizacji; teoria zarządzania

EN

management education; critical organization theory; praxiology; critical theory; organization theory; management science

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2018
• Volume: 160
• Pages: 5-17

Contributors

author

Wojciech W. Gasparski

• Akademii Leona Koźmińskiego

References

• Alvesson, M., Willmott, H., eds., 1992, Critical Management Studies, London, Sage.
• Burrell, G., & Morgan, G., 1979, Sociological Paradigms and Organizational Analysis. London: Heinemann (ostatnie wznowienie w 2005 przez Ashgate).
• Carr, A. N., 2005, The challenge of critical theory for those in organization theory and behavior: An overview, „International Journal Of Organization Theory And Behavior”, 8 (4): 466–494.
• Casey, C., 2002, Critical Analysis of Organizations: Theory, Practice, Revitalization, London, SAGE Publications.
• Daneke, G. A., Sager, A., 2015, Ghoshal’s ghost: Financialization and the end of management theory, „Philosophy of Management” 4(1): 29–45.
• Deetz, S., 1982, Critical interpretive research in organizational communication. „Western Journal of Speech Communication”, 46: 131–149.
• Gasparski, W., 2007, Wiedza o organizacji i zarządzaniu oraz jej poznawcze ugruntowanie, „Współczesne Zarządzanie”, 1: 34–47.
• Gasparski, W., 2009, Fizyka i inżynieria ekonomii, w: M. Rocki (red.), Jakość kształcenia ekonomicznego, PTE, Warszawa, s. 55–59.
• Gasparski W., 2009a, Znaczenie i istota epistemologii oraz metodologii nauki o zarządzaniu, „MBA” 4(96): 20–26.
• Gasparski W., 2011, Tadeusz Kotarbiński – filozof praktyczności i jego dzieło, w: W. Kieżun (red.), Krytycznie i twórczo o zarządzaniu, Warszawa, Wolters Kluwer, s. 39–62.
• Gasparski, W., red., 2012, Biznes, odpowiedzialność, etyka: Podręcznik akademicki, dodruk, Warszawa, PWN.
• Gasparski, W., 2016, Krótka historia etyki biznesu tu i teraz, „Etyka Biznesu i Zrównoważony Rozwój. Interdyscyplinarne studia teoretyczno-empiryczne”, Śląskie Centrum Etyki Biznesu i Zrównoważonego Rozwoju, Zabrze, https://www.polsl.pl/organizacje/SCEBIZR/Documents/Kuzior%20Aleksandra%20-%20 Etyka % 201-2016.pdf.
• Gasparski, W., 2016a, Prakseologia i zarządzanie: przypomnienia i uzupełnienia, w: P. Górny (red.), Efektywność zarządzania w świetle prakseologii i normalizacji, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa, s. 13–33.
• Giroux, H., 1983, Critical Theory and Educational Practice. Geelong, Deakin University.
• Ghoshal, S., 2005, Bad management theories are destroying good management practices, „AOM Learning & Education”, 4(1): 75–81.
• Granter, E., 2014, Critical theory and organization studies, w: P. Adler, P. du Gay, G. Morgan, M. Reed, eds., „The Oxford Handbook of Sociology, Social Theory, and Organization Studies: Contemporary Currents”, Oxford, Oxford University Press, s. 534–560.
• Green, M., 2016, Neoliberalism and Management Scholarship: Educational Implications, „Philosophy of Management”, 15(3): 183–202.
• Griseri, P., 2016, Editorial: Meanings and Processes, „Philosophy of Management” 15(3): 179–181.
• Horkheimer, M., 1937, Traditionelle und kritische Theorie, „Zeitschrift für Sozialforschung”, 6(2): 245–292; Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, http:// www.ptta.pl/pef/pdf/f/frankfurckaszkola.pdf [dostęp 02.03.2017].
• Horkheimer, M., Adorno, T. W., 1974, La dialectique de la raison, Paris, Gallimard.
• Held, D., 1980, Introduction to Critical Theory: Horkheimer to Habermas, Berkeley, University of California Press.
• Kieżun, W., Kubin, J., red., 2004, Dobre państwo, Warszawa, WSPiZ.
• Kieżun W., red., 2011, Krytycznie i twórczo o zarządzaniu, Warszawa, Wolters Kluwer.
• Klimczak, B., 1998, Racjonalność i etyczność w modelach ekonomii, „Prakseologia” 138.
• Klimczak, B., 2008, Między ekonomią a etyką, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Kotarbiński, T., 1990, Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Dzieła wszystkie, Wrocław, Ossolineum, s. 415–416.
• Lenoir, V. C., 2016, Ethical Efficiency: Responsibility and Contingency, Hoboken NJ, Wiley.
• Mingers, J., 1992, Recent Developments in Critical Management Science, „The Journal of the Operational Research Society”, 43(1 Jan.): 1–10, https://www.jstor.org/stable/2583693?seq=1#page_scan_tab_contents [dostęp 19.04.2017].
• Rok, B., 2013. Podstawy odpowiedzialności społecznej w zarządzaniu, Warszawa, POLTEXT.
• Steffy, B. D., Grimes, A. J., 1986, A Critical Theory of Organization Science, „Academy of Management Review”, 11(2): 322–336.
• Sułkowski, Ł., 2005, Epistemologia w naukach o zarządzaniu, Warszawa, PWE.
• Sułkowski, Ł., 2009, O potrebie rozwoju epistemologii zarządzania, „MBA”, 4(96): 12–19.
• Sułkowski Ł., Zawadzki M., red., 2014, Krytyczny nurt zarządzania, Warszawa, Difin.
• Touraine, A., 1988, Return of the Actor: Social Theory in Postindustrial Society, University of Minnesota Press, Minneapolis.
• Touraine, A., 1995, Critique of Modernity, Oxford, Blackwell.
• Touraine, A., 1996, A Sociology of the Subject, w: Alain Touraine, Clark, Jon and Diani, Marco, eds., London, Falmer Press.
• Walczak, W., 2015, Analiza krytyczna jako metoda poznawania prawdy w naukach o zarządzaniu, „e-mentor”, 1(58): 22–32, http://dx.doi.org/10.15219/em58.1153.
• Walentowicz, H., 2014, Program teorii krytycznej Maxa Horkheimera, „Nowa Krytyka: Czasopismo filozoficzne”, http://www.nowakrytyka.pl/ spip.php?article79 [dostęp 02.03.2017].