Sakralne elementy w staropolskim zbiorze Daniela Bratkowskiego „Świat po części przeyzrzany”

• Authors: Baj Olena Sergìїvna (Olena Baj)

Title variants

EN

Sacral Elements in the Old Polish Book ‘Partly Revised World’ by Daniel Bratkowski

RU

Сакральные элементы в древнепольском сборнике Даниила Братковского «Мир , по частям рассмотренный» [«Świat po części przeyzrzany»]

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W staropolskim zbiorze poetyckim pt. Świat po części przeyzrzany znajdują się elementy sakralne, które dotychczas nie były badane przez naukowców jako ważny aspekt twórczości Daniela Bratkowskiego. Celem artykułu badawczego jest systematyzacja hierofanii w wierszach Bratkowskiego oraz ich analiza według treści i formy stosowanej w tekstach. Jedyna książka poetycka Daniela Bratkowskiego pt. Świat po części przeyzrzany została wydana przez autora w dużym nakładzie w Krakowie w 1697 r. i stała się manifestem jego światopoglądu. Jest to satyryczne spojrzenie na monarchiczny świat, w którym rządzi niesprawiedliwość, przekupstwo, pożądliwość, ale nie wartości moralne i chrześcijańskie. Poeta osądził ówczesny porządek społeczny, co stało się początkiem jego protestu publicznego i doprowadziło go do śmierci z powodów politycznych. Daniel Bratkowski w swojej poezji przedstawiał świat Wołynia. Jego obrazy poetyckie przeciwstawiają niebo – piekłu, życie wieczne – życiu ziemskiemu, wiarę prawdziwą – wierze fałszywej, Kościół – społeczeństwu (świeckiemu), Sąd Boży – sądowi ziemskiemu. W niebie na sprawiedliwych oczekuje nagroda w niebiańskich pałacach, gdzie Bóg wszystkich ich zrówna i udzieli im prawdziwych darów. Elementy sakralne w wierszach Daniela Bratkowskiego najczęściej są przedstawione w formie złożonego konceptu, który można podzielić na następujące kategorie: koncepty metaforyczne, toponimiczne, alegoryczne, hiperboliczne itp. Wymieniony zestaw środków retorycznych służy ukazaniu potęgi Boga jako Stwórcy wszechrzeczy, w którym znajdują swoje odbicie humanistyczne pragnienia człowieka. Kwestia sakralności zakłada przynależność pisarza do świata religii, którą chciałby widzieć jako czystą i niezachwianą. Zanalizowane i usystematyzowane elementy sakralne pozwalają na kontynuację badań uniwersalnego wymiaru twórczości Daniel Bratkowskiego i aktualizują jego wiersze.

EN

In an old poetic Polish collection “Świat po części przeyzrzany” (‘Partly revised world’) you will come across sacral elements which have not yet been studied by scientists as an important aspect of the work of Daniel Bratkowski. The goal of this paper is to systematize hierophanies in Bratkowski’s poems and to analyze them according to their content and form used in the texts. This only book of poetry by Daniel Bratkowski was released in large numbers in Krakow in 1697 and became a manifesto of his worldview. It is a satirical look at the monarchical world ruled by injustice, bribery, lure, and not by moral and Christian values. The poet judged the social order, which was the beginning of his public protest and led to his martyrdom (death), for political reasons. In his poetry Daniel Bratkowski presented the world of Volyn, which was divided into different social strata within a national context, which allows for the analysis of its specific universalism. His poetic images defy heaven and hell, life on earth and eternal life, true and false faith, the Church and society, the court of the world and the court of God. The righteous expect to be rewarded in the heavenly palaces where God equals everything and provides true gifts. Sacral elements in the poems of Daniel Bratkowski are most often presented in the form of a complex concept that can be divided into metaphorical, toponymic, allegorical, hyperbolic concepts, etc. This set of rhetoric measures serves to show the majesty of God as the Creator of all things, in which humanistic desires of man are reflected. The issue of the sacrality assumes that a writer belongs to the world of religion, which he wants to see as being clear and unwavering. Analyzed and systematized sacral elements allow for the continuation of research on the universal dimension of Daniel Bratkowski’s work and make his poems up to date.

RU

В древнепольском сборнике «Świat po części przeyzrzany» [«Мир , по частям рас- смотренный»] до сих пор остаются неисследованные сакральные элементы, являющиеся важным аспектом творчества Даниила Братковского. Целью научной статьи является система- тизация иерофаний в стихотворениях Братковского, анализ их содержания и формы, использо- ванных в тексте. Единственное собрание поэтических сочинений Даниила Братковского «Świat po części przeyzrzany» [«Мир , по частям рассмотренный»] было издано писателем большим тира- жом в Кракове в 1697 г. и представляло собой воплощение его мировоззрения. Это сатириче- ское изображение мира монархии, в котором царят несправедливость, взяточничество, похоти, а не моральные и христианские ценности. Поэт осуждал социальный порядок своего времени, что стало началом его общественного протеста и привело к смерти с политических мотивов. Даниил Братковский в своих стихотворениях представлял мир Волыни. Его поэтиче- ские образы противопоставляют небо – аду, жизнь вечную – жизни земной, настоящую веру – ложной вере, Церковь – обществу (мирскому), Суд Божий – суду земному. В небе справедли- вые удостоятся вознаграждения в небесных дворцах, где Бог всех их сделает равными и воз- даст им за все. Сакральные элементы в стихотворениях Даниила Братковского чаще всего представ- лены в виде комплексных концептов, которые можно разделить на следующие категории: концепты метафорические, топонимические, аллегорические, гиперболические и др. Указан- ный перечень риторических средств отображает силу Бога как Творца всего сущего, в нем также отображены гуманистические стремления человека. Проблема сакральности показывает отношение писателя к миру религии, которую он жаждет видеть чистой и непоколебимой. Проанализированные и систематизированные сакральные элементы содействуют продолжению исследований универсального измерения творчества Даниила Братковского и открывают его современному миру

Keywords

PL

barok; koncept; zbiór satyryczny; światopogląd; koncepcja humanistyczna; sakralny element; Daniel Bratkowski (ok. 1640-1702)

EN

Baroque; concept; a satirical collection; worldview; the humanistic concept; sacral element; Daniel Bratkowski (ca. 1640.-1702)

RU

барокко; концепт; сатирический сборник; мировоззрение; гуманистическая концепция; сакральный элемент; Даниил Братковский (пр. 1640-1702)

• Publisher: Fundacja Naukowa Katolików “Eschaton”
• Journal: Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
• Year: 2013
• Issue: 4(4)
• Pages: 83-96

Dates

published

2013-10-01-2013-12-31

Contributors

author

Baj Olena Sergìїvna (Olena Baj)

• The Academy of Recreation al Technologies and Law in Lutsk Ukraine
• Lesya Ukrainka Eastern European National University in Lutsk in Ukraine

References

• Bibliography / Bibliografia: The Primary Bibliographical Sources / Bibliografia podmiotowa: The Primary Bibliographical Sources in the Latin Alphabet / Bibliografia podmiotowa w alfabecie łacińskim: Bratkowski Daniel, Swiat Po Częsci Przeyzrany. Do Druku Podany., W Krakowie, w Drukárni Franćiβka Cezárego, I. K. M. y I. M. X. Biskupa Krákowskiego Xiążęćia Siewierskiego Typografa. Roku Páńskiego, 1697, ss. 170 [4]. Bratkowski Daniel, Swiat Po Częsci Przeyzrany. Do Druku Podany. [pełny skan oryginalnego starodruku z 1697 r. dostępny pod adresem internetowym w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=146926 (dostęp 31.12.2013)]. [Bratkovs'kij Danilo, Świat po części przeyzrzany. Svìt, po častinah rozglâanutij. Fototipične vidannâ, pereklad, džerela, studìї [uporâd. Olena Bìrûlìna, pereklad z pol's'koї, peredmova, primìtki, Valerìâ Ševčuka], Nacìonal'na bìblìoteka Ukraïni ìmenì V. Ì. Vernads'kogo [et al.], Luc'k 2004, ss. 463. Bratkowski Daniel, Świat po części przejźrzany, oprac. Piotr Borek, Roman Krzywy, red. nauk. tomu Dariusz Chemperek, Radosław Grześkowiak, Warszawa : Wydawnictwo Neriton, 2011, ss. 315. The Primary Bibliographical Sources in the Cyrillic Alphabet / Bibliografia podmiotowa w cyrylicy: Братковський Данило, Świat po części przeyzrzany. Світ, по частинах розглянутий, фототипі- чне видання, переклад, джерела, студії [упоряд. Олена Бірюліна, переклад з польської, перед- мова, приміткі Валерія Шевчука], Національна бібліотека України імені В. І. Вернадського [ет ал.] Луцьк 2004, cc. 463. The Secondary Bibliographical Sources / Bibliografia przedmiotowa: The Secondary Bibliographical Sources in the Cyrillic Alphabet / Bibliografia przedmiotowa w cyrylicy: Антонович В., Моя сповідь: вибрані історичні та публіцистичні твори, Вступ і коментарі В.Ульяновського, Либідь, Київ 1995, сс. 237-247. Величко C., Літопис, Том 2, Дніпро, Київ 1991, сc. 642. Липинський В., Данило Братковський – суспільний діяч і письменник кінця XVII століття [в:] Братковський Данило, Świat po części przeyzrzany. Світ, по частинах розглянутий, фототипічне видання, переклад, джерела, студії [упоряд. Олена Бірюліна, переклад з польської, передмова, приміткі Валерія Шевчука], Національна бібліотека України імені В. І. Вернадського [ет ал.] Луцьк, 2004, c. 400-413. Сверстюк Є., Українська література і християнська традиція [в:] Науковий вісник Українсь- кого Вільного Університету. Ювілейне видання з приводу 70-ліття УВУ, Том 15, Мюнхен 1992, с. 119–132. Сухарєва С., Біблійний вимір української польськомовної прози поберестейської доби, Редак- ційно-видавничий відділ „Вежа” Волинського національного університету імені Лесі Українки, Луцьк 2008, cc. 248. The Bibliographical Sources Transliterated from the Cyrillic Alphabet into the Latin Alphabet / Bibliografia transliterowana z cyrylicy na alfabet łaciński: Antonovič V., Moâ spovid′: vibranì ìstorični ta publìcističnì twori, Vstup ì komentarì V. Ulânovs′kogo, Libìd′, Kiїv 1995, ss. 237-247. Lipins′kij V., Danilo Bratkovs′kij – suspìl′nij dìâč ì pis′mennik kìncâ XVII stolìttâ [v:] D. Bratkovs′kij, Świat po części przeyzrzany, Svìt, po častinah rozglânutij, ukraїns′ij pereklad Valerij Ševčuk, Fototip. vid.: pereklad, džerela, studiї, Luc′k 2004, s. 400-413. Sverstûk Ê., Ukraїns′ka lìteratura ì hristiâns′ka tradiciâ [v:] Naukovij Vìsnik Ukraїns′kogo Vìl′nogo Unìversitetu. Ûvìlejne vidannâ z privodu 70-lìttâ UVU, Tom 15, Mûnhen 1992, s. 119–132. Suharêva S., Biblìjnij vimìr ukraїns′koї pol′skomovnoї prozi poberestejs′koї dobi, Redakcìjnovidavničij vìddìl „Veža” Volins′kogo nacìonal′nogo unìversitetu ìmenì Lesì Ukraїnki, Luc′k 2008, ss. 248. Veličko S., Lìtopis, Tom 2, Dnìpro, Kiїv 1991, ss. 642.

Identifiers

ISSN

2299-9922