The Spoken Word, the Book and the Image in the Work of Evangelization

• Authors: Strzelczyk Jerzy

Title variants

PL

Słowo, księga i obraz w dziele ewangelizacji

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Little is known about the ‘material’ equipment of the early missionaries who set out to evangelize pagans and apostates, since the authors of the sources focused mainly on the successes (or failures) of the missions. Information concerning the ‘infrastructure’ of missions is rather occasional and of fragmentary nature. The major part in the process of evangelization must have been played by the spoken word preached indirectly or through an interpreter, at least in the areas and milieus remote from the centers of ancient civilization. It could not have been otherwise when coming into contact with communities which did not know the art of reading, still less writing. A little more attention is devoted to the other two media, that is, the written word and the images. The significance of the written word was manifold, and – at least as the basic liturgical books are concerned (the missal, the evangeliary?) – the manuscripts were indispensable elements of missionaries’ equipment. In certain circumstances the books which the missionaries had at their disposal could acquire special – even magical – significance, the most comprehensible to the Christianized people (the examples given: the evangeliary of St. Winfried-Boniface in the face of death at the hands of a pagan Frisian, the episode with a manuscript in the story of Anskar’s mission written by Rimbert). The role of the plastic art representations (images) during the missions is much less frequently mentioned in the sources. After quoting a few relevant examples (Bede the Venerable, Ermoldus Nigellus, Paul the Deacon, Thietmar of Merseburg), the author also cites an interesting, although not entirely successful, attempt to use drama to instruct the Livonians in the faith while converting them to Christianity, which was reported by Henry of Latvia.

PL

Niewiele wiadomo o „materialnym” wyposażeniu misjonarzy wyruszających do pogan czy apostatów, autorzy źródeł bowiem koncentrują się na osiągnięciach (ewentualnie niepowodzeniach) misji. Informacje o „infrastrukturze” misji pojawiają się raczej sporadycznie i mają fragmentaryczny charakter. Największa rola w procesie ewangelizacji, przynajmniej na obszarach i w środowiskach oddalonych od ośrodków cywilizacji antycznej, musiała przypaść żywemu słowu, głoszonemu bezpośrednio lub za pośrednictwem tłumaczy. Nie mogło być inaczej w obliczu społeczności nieznających sztuki czytania, tym bardziej pisania. Nieco więcej uwagi mam zamiar poświęcić dwom pozostałym mediom: słowu pisanemu i obrazom. Znaczenie pisma w procesie ewangelizacji było różnorakie, było ono, przynajmniej w elementarnym zakresie (mszał, ewangeliarz?), niezbędnym elementem wyposażenia misjonarza. W pewnych okolicznościach księgi znajdujące się w dyspozycji misjonarza mogły nabierać znaczenia szczególnego, nawet magicznego, najbardziej zrozumiałego dla chrystianizowanych (przykłady: ewangeliarz św. Winfryda-Bonifacego w obliczu śmierci z ręki pogańskiego Fryza, epizod z księgą w opowieści o misji Anskara pióra Rimberta). O wiele rzadziej źródła wspominają o roli wyobrażeń plastycznych (obrazów) w trakcie misji. Po przedstawieniu kilku przykładów z tego zakresu (Będą Venerabilis, Ermoldus Nigellus, Paweł Diakon, Thietmar z Merseburga), autor przypomniał jeszcze interesującą, zanotowaną przez Henryka Łotysza, choć niezupełnie udaną próbę wykorzystania sztuki teatralnej dla pouczenia w wierze aktualnie chrystianizowanych Liwów.

Keywords

EN

Christian missions; ‘Infrastructure of missions’; Books; Images; Winfried-Boniface; Anskar; Thietmar of Merseburg; Ermoldus Nigellus; Paul the Deacon; Bede the Venerable; Henry the Latvian; ‘Street theatre’ in Riga

PL

Misje chrześcijańskie; „Infrastruktura” misji; Księgi; Obrazy; Winfryd-Bonifacy\; Anskar; Thietmar z Merseburga; Ermoldus Nigellus; Paweł Diakon; Beda Venerabilis; Henryk Łotysz; „Teatr uliczny” w Rydze

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2017
• Volume: 23/1
• Pages: 61-76

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Strzelczyk Jerzy

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• A. Bauer, R. Rau, Quellen zur Geschichte der sachsischen Kaiserzeit (Ausgewahlte Quellen [as in note 1], vol. 8, Darmstadt 1977.
• Bede’s Ecclesiastical History of the English People, ed. by B. Colgrave, R. A. B. Mynors, Oxford 1969, (Latin and English translation).
• Briefe des Bonifatius. Willibalds Leben des Bonifatius nebst einigen zeitgenossischen Dokumenten, ed. by R Rau (Ausgewahlte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Freiherr vom Stein- Gedachtnisausgabe, v. IVb), Darmstadt 1968, p. 210 (Latin), p. 211 (German translation).
• Ermoldus Nigellus, In honorem Hludowici christianissimi caesaris augusti, E. Dummler’s edition [in:] Monumenta Germaniae Historica. Poetae, vol. 2, Berolini 1884.
• Kronika Thietmara, ed. M. Z. Jedlicki, Poznań 1953.
• H. von Lettland, Livlandische Chronik, Hg. A. Bauer (Ausgewahlte Quellen,[as in note 1], vol. 24, Darmstadt 1959.
• Paweł Diakon, Historia rzymska. Historia Longobardow, Warszawa 1995.
• Rimbert, Vita Anskarii, c. 16, 18, [in:] Quellen des 9. und 11. Jahrhunderts zur Geschichte der hamburgischen Kirche und des Reiches, Hg. W. Trillmich, (Ausgewahlte Quellen, 11), Darmstadt 1978, (Latin and German translation).
• Venerabilis Bedae opera historica, ed. C. Plummer, vol. I, Oxford 1896.
• A. Angenendt, Kaiserherrschaft und Konigstaufe. Kaiser, Konige und Papste als geistliche Patrone in der abendlandischen Missionsgeschichte (Arbeiten zur Fruhmittelalterforschung. Schriftenreihe des Instituts fur Fruhmittelalterforschung der Universitat Munster, 15), Berlin New York 1984.
• J. Białostocki, Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 r. (Historia doktryn artystycznych. Wybor tekstow, część I, t. 1), Gdańsk .
• F. Brunholzl, Geschichte der lateinischen Literatur des Mittelalters, vol. I, Munchen 1975.
• A. Dąbrowka, Teatr i sacrum w średniowieczu. Religia – cywilizacja – estetyka, Wrocław 2001.
• H. Grewe, Ingelheim, [in:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, vol. 15, Berlin–New York 2000, pp. 420–423 (with some more important literature of the subject).
• W. Lammers, Ein karolingisches Bildprogramm in der Aula Regia von Ingelheim, [in:] Festschrift fur Hermann Heimpel zum 70. Geburtstag am 19. September 1971, vol. 3, Gottingen 1972, pp. 226–289.
• W. Lammers, Vestigia mediaevalia. Ausgewahlte Aufsatze zur mittelalterlichen Historiographie, Landes- und Kirchengeschichte (Frankfurter Historische Abhandlungen, 19), Wiesbaden 1979, pp. 219–283.
• E. Potkowski, Książka i pismo w średniowieczu: studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk 2006.
• E. Potkowski, Książka w kręgu sacrum – przykład Irlandii we wczesnym średniowieczu, „Przegląd Humanistyczny” 40, 1996, nr 1, pp. 53–68.
• E. Potkowski, Moc księgi – przykład św. Bonifacego, [in:] Scriptura custos memoriae. Prace historyczne [memorial book dedicated to B. Kurbis], Poznań 2001, pp. 203–216.
• S. Rosik, Interpretacja chrześcijańska religii pogańskich Słowian w świetle kronik niemieckich XI–XII w. (Thietmar, Adam z Bremy, Helmold), Wrocław 2000.
• D. Schaller, [in:] Lexikon des Mittelalters, vol. 3, brochure 10, Zurich– Munchen 1986, col. 2160–2161.
• R. Schneider, Strasentheater im Missionseinsatz. Zu Heinrichs von Lettland Bericht uber ein groses Spiel in Riga 1205, [in:] Studien uber die Anfange der Mission in Livland, ed. by M. Hellmann (Vortrage und Forschungen Hg. vom Konstanzer Arbeitskreis fur mittelalterliche Geschichte, Sonderband 37), Sigmaringen 1989, pp. 107–121.
• L. P. Słupecki, Slavonic pagan sanctuaries, Warszawa 1994.
• L. P. Słupecki, Słowiańskie posągi bostw, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1993, 1, pp. 33–69.
• J. Strzelczyk, Apostołowie Europy, Warszawa 1997.
• W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. II: Estetyka średniowieczna, Second edition, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.2206

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2206