Ceremoniał koronacyjny i jego znaczenie dla pozycji polskich królowych w XVII i XVIII wieku

• Authors: Pietrzak Jarosław

Title variants

EN

The coronation ceremony and its significance for the position of Polish Queens in the 17th and 18th centuries

RU

Коронационный церемониал и его значение для позиции польских королев в XVII и XVIII вв.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do badań nad ceremoniałem koronacyjnym królowych Rzeczypospolitej na przestrzeni XVII i XVIII w. Temat ten nie doczekał się do tej pory opracowania. Motywem przewodnim artykułu jest spojrzenie na pozycję władczyni w systemie prawno-ustrojowym polsko-litewskiego państwa, przez pryzmat ceremoniału koronacyjnego. W pracy poruszone zostały wątki dotyczące przedstawienia i wizerunku wybranek polskich królów podczas uroczystego wjazdu zaślubinowokoronacyjnego. Baczną uwagę zwrócono na kształtowanie się rytu koronacyjnego począwszy od XV w. i jego przemiany w wiekach późniejszych. Wiele elementów tworzących liturgię koronacyjną królowej, było zmienianych na przestrzeni lat i nie można powiedzieć, by ceremoniał był pod tym względem jednolity. Na koniec przyjrzano się ikonosferze i oznakom władzy, towarzyszącym sakrze koronacyjnej, m.in. insygniom koronacyjnym, szatom oraz oprawie wizualnej i audialnej uroczystości.

EN

The work is a contribution to the research on the coronation ceremony of Polish queens over the 17th and 18th centuries. This topic has not been elaborated yet. The work touches upon the threads of the presentation and image Polish kings of the chosen during the ceremonial marriage and coronation entry. Attention was paid to the formation of the coronation rite from the 15th century and its transformation in later centuries. Many of the elements forming the queen's coronation liturgy have been changed and it cannot be said that the ceremonial was uniform in this respect. Finally, the iconosphere and signs of power accompanying the coronation sacre were examined, including coronation insignia, robes and the visual and audio settings of the ceremony.

RU

Данная статья является вкладом в исследование обряда коронации королев Речи Посполитой Польской в XVII и XVIII веках. Эта тема еще не дождалась монографического изучения. Лейтмотивом статьи является взгляд на положение правителя в правовой и политической системе Польско-Литовского государства через призму церемонии коронации. Работа затрагивает темы, связанные с представлением и изображением избранных польских королей во время торжественного свадебно-коронационного въезда. Пристальное внимание было уделено формированию обряда коронации с XV века и его изменениям в более поздние века. Многие элементы, составляющие литургию коронации королевы, изменились с годами, и нельзя сказать, что церемония была единообразной в этом отношении. Наконец, были исследованы иконосфера и знаки власти, сопровождающие церемонию коронации, например коронационные инсигния, мантии и визуальное и звуковое оформление церемонии.

Keywords

PL

koronacje; królowa; ceremoniał; Rzeczpospolita Obojga Narodów

EN

coronation; queen; ceremonial; Polish-Lithuanian Commonwealth

RU

коронация; королева; церемониал; Речь Посполитая

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2020
• Volume: XVII (2020)
• Issue: 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina
• Pages: 155-205

Dates

published

2020

Contributors

author

Pietrzak Jarosław

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

References

• Adventus: Studien zum herrscherlichen Einzug in die Stadt, hg. P. Johanek, A. Lampen, Böhlau–Verlag–Köln–Wien 2009.
• Althoff G., Potęga ceremoniału. Symbolika władzy w średniowieczu, tłum. A. Gadzała, Warszawa 2011.
• Arnade P., Realms of Ritual: Burgundian Ceremony and Civic Life in Late Medieval Ghent, London 1996.
• Augustyniak U., Wazowie i „królowie rodacy”. Studium władzy królewskiej w Rzeczypospolitej XVII wieku, Warszawa 1999.
• Baczewski S., Zaślubiny króla i Rzeczypospolitej: o próbach rytualizacji elekcji monarszej w publicystyce doby pierwszego bezkrólewia, „Napis. Pismo poświęcone literaturze użytkowej i okolicznościowej”, 2010, t. 16, s. 225–235.
• Bednarski H., Nieznane plany pałacu i katedry wawelskiej z okresu koronacji Augusta III, „Studia z dziejów Wawelu”, 1961, t. 2, s. 465–472.
• Besala J., Barbara Radziwiłłówna i Zygmunt August, Warszawa 2007.
• Besala J., Zygmunt Stary i Bona Sforza, Warszawa 2007.
• Bogucka M., Anna Jagiellonka, wyd. 2, Wrocław 2009.
• Bogucka M., Barbara Radziwiłłówna, [w:] Życiorysy historyczne, legendarne i literackie, red.
• Z. Stefanowska, J. Tazbir, Warszawa 1984, s. 67–88.
• Bogucka M., Bona Sforza, wyd. 2, Wrocław 2009.
• Bogucka M., Gest w kulturze szlacheckiej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1981, t. 26, s. 5–18.
• Bogucka M., The Court of Anne Jagiellon: Size, Structure and Functions, „Acta Poloniae Historica”, 2009, t. 49, s. 91–105.
• Borkowska U., Królewskie zaślubiny, narodziny i chrzest, [w:] Imagines potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X–XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Warszawa 1994, s. 75–92.
• Böttcher H.-J., Christiane Eberhardine – Prinzessin von Brandenburg-Bayreuth, Kurfürstin von Sachsen und Königin von Polen, Gemahlin August des Starken, Dresdner 2011.
• Bues A., Frictions in the life of Polish princesses and queens consort 1500-1800, [w:] Frictions and Failures Cultural Encounters in Crisis, ed. A. Bues, Wiesbaden 2017, s. 105–133.
• Bues A., Mit solcher zierd, solenithet unnd triumpff, davon lang zuschreiben were. Sprawozdanie ze ślubu i koronacji Bony Sforzy w Krakowie w 1518 r., [w:] Z historii kultury staropolskiej. Studia ofiarowane Urszuli Augustyniak, red. A. Bartoszewicz, A. Karpiński, M. Ptaszyński, A. Zakrzewski, Warszawa 2020, s. 53-78.
• Bues A., The Elections, Coronations and Funerals of the Kings of Poland (1572–1764), [w:] Europa triumphans: Court and Civic Festivals in Early Modern Europe, vol. 1, ed. J. R. Mulryne, H. Watanabe-O’Kelly, M. Shewring, London 2004, s. 375–385.
• Brzozowski A., Podstawy finansowe działalności królowej Ludwiki Marii Gonzagi, [w:] Nad społeczeństwem staropolskim: Kultura, instytucje, gospodarka w XVI–XVIII. Kultura–Instytucje–Gospodarka w XVI–XVIII stuleciu, red. K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007, s. 339–355.
• Caprio Motta F. de, Maria Ludovica Gonzaga. Una principessa franco-montovana sul trono di Polonia, Viterbo 2002.
• Caprio Motta F. de, Maria Luisa Gonzaga de Nevers. Cerimonie e propaganda nel viaggio verso il trono di Polonia (1645–1646), Viterbo 2018.
• Ceremonial Entries in Early Modern Europe: The Iconography of Power, ed. R. Mulryne, M. I. Alverti, A. M. Testaverde, Dorchester 2015.
• Choińska-Mika J., Kuras K., Free election, divine providence nad constitution: legitimacy of royal power in Early Modern Polish-Lithuanian Commonwealth, [w:] Dynastic Change: Legitimacy and Gender in Medieval and Early Modern Monarchy, ed. A. M. S.A. Rodrigues, M. Santos Silva, J. W. Spangler, London 2019, s. 60–75.
• Choynowski M., „Ornamenta regia” fotele tronowe Stanisława Augusta, „Kronika Zamkowa”, 2013, t. 1–2, nr 65–66, s. 17–57.
• Chrościcki J. A., Barokowa architektura okazjonalna, [w:] Wiek XVII – Kontrreformacja – Barok. Prace z historii kultury, red. J. Pelc, Wrocław 1970, s. 229–254.
• Chrościcki J. A., Przestrzeń ceremonialna w nowożytnym mieście, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1993, nr 2, s. 213–224.
• Chrościcki J. A., Sztuka i polityka. Funkcje propagandowe sztuki w epoce Wazów 1587–1668, Warszawa 1983.
• Chrościcki J. A., „Viae Regiae” w środkowej Europie w XVII i XVIII wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, 1986, t. 16, s. 267–282.
• Ciesielski T., Propagandowy wymiar uroczystości w pierwszych latach panowania Augusta III, „Wieki Stare i Nowe”, 2015, t. 8 (13), s. 46–68.
• Cieślak E., Stanisław Leszczyński, Wrocław 1994.
• Consaday F., La Reine de France: Symbole et pouvoir XVe-XVIIIe siècle, Paris 2000.
• Czamańska I., Eleonora Maria Józefa Habsburg, [w:] Wiśniowieccy. Monografia rodu, Poznań 2007.
• Czapliński W., Cecylia Renata, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 212–213.
• Czapliński W., Na dworze króla Władysława IV, Warszawa 1959, s. 336.
• Czarniecka A., Nikt nie słucha mnie za życia..., Jan III Sobieski w walce z opozycyjną propagandą (1684–1696), Warszawa 2009.
• Czwojdrak B., Miłość i polityka w kręgach dworu królewskiego – królowa Zofia Holszańska i jej rycerze, [w:] Miłość w czasach dawnych, red. B. Możejko, A. Paner, Gdańsk 2009, s. 123–129.
• Czwojdrak B., Śmierć, pogrzeb i upamiętnienie polskich królowych w późnym średniowieczu, [w:] Śmierć, pogrzeb i upamiętnienie władców w dawnej Polsce, red. H. Rajfura, P. Szwedo, B. Świadek, M. Walczak, P. Węcowski, Warszawa 2020, s. 65–77.
• Czwojdrak B., Zofia Holszańska. Studium o dworze i roli królowej w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
• Dalewski Z., Ceremoniał koronacyjny królów polskich w XV i początkach XVI wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 1995, r. 102, z. 3-4, s. 37–60.
• Dalewski Z., Przeszłość zrytualizowana: tradycja królewskich koronacji, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 2, red. H. Manikowska, Warszawa 2018, s. 29–57.
• Dalewski Z., Władza-przestrzeń-ceremoniał. Miejsce i uroczystości inauguracji władcy w Polsce średniowiecznej do końca XIV wieku, Warszawa 1996.
• Derwich M., Rola opata w koronacjach królów polskich, [w:] Imagines potestatis Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X–XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Warszawa 1994, s. 31–58.
• Dubas-Urwanowicz E., Koronne zjazdy szlachecki w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998.
• Dygdała J., Wizerunek barokowego Sarmaty i oświeconego Europejczyka, czyli August III Wettyn i Stanisław August Poniatowski, „Wieki Stare i Nowe”, 2014, t. 6 (11), s. 38–57.
• Elias N., The Court Society, Oxford 1986.
• Elżbieta Habsburżanka, [w:] Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, red. Z. Wdowiszewski, Kraków 2005, s. 152–155.
• Erkens F.R., „Sicut Esther regina”. Die westfränkische Königin als ‘ consors regni’, dans Francia, „Forschungen zur westeuropäischen Geschichte”, 1993, bd. 20, s. 15–38.
• Europa triumphans: Court and Civic Festivals in Early Modern Europe, t. 1–2, ed. J. R. Mulryne, H. Watanabe-O’Kelly, M. Shewring, London 2004.
• Fabiani B., Warszawski dwór Ludwiki Marii, Warszawa 1974.
• Feldman J., Stanisław Leszczyński, Warszawa 1984.
• Femmes et pouvoir politique. Les princesses d Europe XVe –XVIIIe siècle, a direction sous I. Poutrin et M.-K. Schaub, Rosny-sous-Bois 2007.
• Fernàndez-Gonzàlez L., Negotiating terms. King Philip I of Portugal and the ceremonial entry of 1581 into Lisbon, [w:] Festival Culture in the World of the Spanish Habsburgs, ed. F. Checa-Cremades, L. Fernàndez-Gonzàlez, London 2015, s. 87–115.
• Field J., Dressing a Queen: The Wardrobe of Anna of Denmark at the Scottish Court of King James VI, 1590–1603, „The Court Historian”, 2019, vol. 24, nr 2, s. 152–167.
• Fijałkowski A., Średniowieczne koronacje królewskie na Węgrzech i w Polsce, „Przegląd Historyczny”, 1996, t. 87, z. 4, s. 713–735.
• Filipczak-Kocur A., Rozrzutny czy ubogi król Władysław IV?, [w:] Dwór a kraj. Między centrum a peryferiami władzy, red. R. Skowron, Kraków 2003, s. 353–373.
• Filipczak-Kocur A., Wesele Zygmunta III i Anny w 1592 r. oraz koronacja królowej w relacjach niemieckojęzycznych i polskich gazetach ulotnych, [w:] Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 91–105.
• Forgotten Queens in Medieval and Early Modern Europe. Political Agency, Myth-Making, and Patronage, ed. V. Schutte, E. Paranque, London 2019.
• Forycki M., Stanisław Leszczyński, Poznań 2016.
• French Ceremonial Entries in the Sixteenth Century: Event, Image, Text, ed. H. Visentin, N. Russell, Toronto 2007.
• Frost R., Etipoczyk i słoń? Ludwika Maria Gonzaga i rola królowej w monarchii elekcyjnej (1645–1667), [w:] Ludwika Maria Gonzaga (1611-1667). Między Paryżem a Warszawą, red. A. Kalinowska, P. Tyszka, Warszawa 2019, s. 15–50.
• Gałuszka J., Jak Kraków witał arcyksiężniczkę? Uroczystości ślubne i koronacyjne Anny Habsburżanki i Zygmunta III Wazy w 1592 roku, „Przegląd Nauk Historycznych”, 2018, r. 17, z. 2, s. 225–251.
• Geertz C., Centers, Kings and Charisma: Reflections on the Symbolics of Power, [w:] tenże, Local Knowledge: Further Essays in Interpretive Anthropology, New York 1983.
• Gierowski A. J., Krystyna Eberhardyna, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 15, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Gieysztor A., Gesture in the Coronation Ceremonies of Medieval Poland, [w:] Coronations. Medieval nad Early Modern Monarchic Ritual, ed. J.M. Bak, Berkeley 1990, s. 152–164.
• Gieysztor A., Non habemus caesarem nisi regem. Korona zamknięta królów polskich w końcu XV wieku i wieku XVI, [w:] Muzeum i Twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci prof. dr. Stanisława Lorentza, red. K. Michałowski, Warszawa 1969, s. 277–292.
• Gieysztor A., Ornamenta Regia w Polsce XV wieku, [w:] Sztuka i ideologia XV w., red. P. Skubiszewski, Warszawa 1978, s. 155–163.
• Gieysztor A., Spektakl i liturgia – polska koronacja królewska, [w:] Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, red. B. Geremek, Wrocław 1978, s. 9–23.
• Goffman E., The Presentation of Self in Everyday Life, Edinburgh 1959.
• Górska M., Medalierski wizerunek Jana III Sobieskiego, [w:] Primus inter pares Pierwszy wśród równych, czyli opowieść o królu Janie III, red. D. Walawender-Musz, Warszawa 2013, s. 83–85.
• Grześkowiak-Krwawicz A., Czy król potrzebny jest w republice. Polscy pisarze polityczni wieku XVIII o miejscu i roli monarchy w Rzeczypospolitej. Zarys problematyki, [w:] Dwór a kraj między centrum a peryferiami władzy, red. R. Skowron, Kraków 2003, s. 467–485.
• Grześkowiak-Krwawicz A., Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Toruń 2018.
• Hennel-Bernasiakowa M., Arrasy Zygmunta Augusta świadkiem królewskich uroczystości, [w:] Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 1999, s. 255–265.
• Herzog zu Sachsen A., Maria Josepha, Erzherzogin von Österreich, [w:] Neue Deutsche Biographie, t. 16, Berlin 1990.
• Heslop T. A., The English Origins of the Coronation of the Virgin, „Burlington Magazine”, 2005, vol. 147, nr 1233, s. 790–797.
• Holčík Š., Uroczystości koronacyjne w Preszburgu 1563–1830, tłum. K. Moćko, Kraków 1986.
• Huneycutt L.L., Intecession and the High-Medieval Queen: The Esther Topos, [w:] Power of the Weak: Studies in Medieval Woman, ed. J. Carpenter, S. MacLean, Champaign 1995, s. 126–146.
• Hundert Z., Między buławą a tronem: wojsko koronne w walce stronnictwa malkontentów z ugrupowaniem dworskim w latach 1669-1673, wyd. II, Oświęcim 2019.
• Hunt A., The Drama of Coronation: Medieval Ceremony in Early Modern England, Cambrigde 2008.
• Kaczor D., Emblematyka w służbie władzy. Adama Jacoba Martieniego corpus emblematicum, czyli projekt chorągwi gdańskich straży obywatelskich z okazji intrady Ludwiki Marii Gonzagi do Gdańska w 1646 roku, [w:] Sztuka w kręgu władzy. Materiały LVII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki poświęconej pamięci Profesora Szczęsnego Dettloffa (1878–1961) w 130. rocznicę urodzin, Toruń 2008, red. E. Pilecka, K. Kluczwajd, Warszawa 2009, s. 161–178.
• Kamecka-Skrajna M., Królowa Eleonora Maria Józefa Wiśniowiecka (1653–1697), Toruń 2007.
• Kantorowicz E., Laudes regiae. A study in Liturgical Acclamations and Medieval Rulers Worship, Berkley 1946.
• Kodzik J., Ceremoniał a precedencja. Miejsce Rzeczypospolitej wśród mocarstw europejskich według Europäisches Hoff-Ceremoniel autorstwa Gotfrieda Stievego, [w:] Ab Occidente referunt... „Zachód” doby nowożytnej w badaniach historyków polskich, red. M. Markiewicz, K. Kuras, R. Niedziela, Kraków 2018, s. 73–87.
• Kodzik J., Ceremoniał polskiego dworu królewskiego w XVII wieku z perspektywy niemieckich uczonych, Warszawa 2015, s. 103–114.
• Kodzik J., Das Zeremoniell am polnischen und französischen Hof in der “Einleitung zur Ceremoniell-Wissenschaft” von J. B. von Rohr, [w:] Polen-Litauen in den Augen der Reisenden aus Frankreich und Deutschland, red. A. Mikołajewska, A. Zientara, Warszawa 2014, s. 137–152.
• Komaszyński M., Maria Kazimiera d’Arquien Sobieska królowa Polski 1641–1716, Kraków-Wrocław 1984.
• Komaszyński M., Piękna królowa Marysieńka, Kraków 1995.
• Kopera F., Dzieje skarbca koronnego czyli insygniów i klejnotów koronnych Polski, Kraków 1904.
• Kosior K., Anna Jagiellon: A Female Political Figure in the Early Modern Polish-Lithuanian Commonwealth, [w:] A Companion to Global Queenship, ed. E. Woodacre, London 2018, s. 67–78.
• Kosior K., Becoming a Queen in Early Modern Europe East and West, Newcastle 2019.
• Kuchowicz Z., Literatura szlachecka wobec elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego, „Prace Polonistyczne Uniwersytetu Łódzkiego”, 1955, t. 13, s. 171–186.
• Kulecki M., Ceremoniał intronizacyjny Przemyślidów w X–XIII wieku, „Przegląd Historyczny”, 1984, t. 75, z. 3, s. 441–451.
• Kuras K., Ceremony and space: Contact between the Nobles and the Monarch from 16th to 18th century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, „Annales Universitatis Apulensis Series Historica”, 2017, z. 21, s. 45–72.
• Kutrzeba S., Koronacye królów i królowych w Polsce, Warszawa 1918.
• Kutrzeba S., Źródła polskiego ceremoniału koronacyjnego. „Przegląd Historyczny”, 1911, t. 12, s. 71–83,149–164 i 285–307.
• Iwanoyko E., Godfryd Peschwitz – emblematyk gdański drugiej połowy XVII wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, 1985, t. 15, s. 231–246.
• Januszek-Sieradzka, Królowa Barbara Radziwiłłówna na scenie dworskiego theatrum ceremonialae, [w:] Świat kobiet w Czechach i w Polsce średniowieczu i w epoce nowożytnej, red. W. Iwańczyk, A. Januszek Sieradzka, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 93–114.
• Januszek-Sieradzka A., Królowa Barbara Radziwiłłówna w dworskim mikroświecie, Lublin 2017.
• Januszek-Sieradzka A., Oprawa liturgiczna koronacji królowych w Polsce w pierwszej połowie XVI stulecia w świetle ordines coronandi Barbary Zápolyi (1512) i Barbary Radziwiłłówny (1550), „Tabularium Historiae”, 2017, t. 2, s. 121–143.
• Januszek-Sieradzka A., Stellung und Rolle der Königin im Hofzeremoniell Polens unter den Jagiellonen: auf der Suche nach einer Forschungsmethodologie, „Mediaevalia Historica Bohemica”, 2018, t. 28, nr 1, s. 41–59.
• Jędrzejewski P., Elżbieta Austriaczka – królowa polska i wielka księżna litewska (1526–1545), „Res Gestae”, 2015, t. 1, s. 107–127.
• Landwehr J., Splendid Ceremonies. State Entries and Royal Funerals in the Low Countries 1515–1791: a Bibliography, Leiden 1971.
• Lehoux F., Les Entrées royales françaises de 1328 à 1515, Paris 1968.
• Leitsch W., Das Leben am Hof König Sigismund III. von Polen, bd. 3, Wien 2010.
• Leszczyńska A., O muzyce w obrzędach koronacyjnych królów polskich, „Polski Rocznik Muzykologiczny”, 2015, t. 13, s. 81–98.
• Letkiewicz E., Korona w Polsce i inne insygnia władzy. Stan i perspektywy badań [w:] Dawna i nowsza biżuteria w Polsce. Materiały z VIII Sesji Naukowej z cyklu Rzemiosło Artystyczne i Wzornictwo w Polsce, przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. K. Kluczwajd, Toruń 2008, s. 61–71.
• Libiszowska Z., Królowa Ludwika Maria, Warszawa 1985.
• Libiszowska Z., Żona dwóch Wazów, Warszawa 1963.
• Lileyko J., Portrety tzw. koronacyjne Zygmunta III i Konstancji jako wyraz polityki dynastycznej Wazów, [w:] Portret. Funkcja. Forma. Symbol, red. A. Marczak-Krupa, Warszawa 1990, s. 377–391.
• Lileyko J., Regalia polskie, Warszawa 1987.
• Linnell A.-M., Becoming a Stuart Queen Consort: Nuptial texts for Henrietta Maria of France and Catherine of Braganza, Queens of Britain, [w:] Queens Consort, Cultural Transfer and European Politics, c.1500-1800, ed. H. Watanabe-O’Kelly, A. Morton, London-New York 2017, s. 153–172.
• Makiłła D., Artykuły henrykowskie (1573–1576). Geneza – Obowiązywanie – Stosowanie. Studium historyczno-prawne, Warszawa 2012.
• Mallet D., Louis-Marie de Gonzague à Varsovie: son entrée en politique vue par son secrétaire Pierre de Noyers (1646–1648), [w:] France-Pologne. Contacts, échanges culturels, représentations (fin XVIefin XIXe siècle, textes réunis par J. Dumanowski, M. Figeac, D. Tollet, Paris 2016, s. 51–69.
• Manyś B., Recepcja obrzędowości dworu polskiego w świetle Relacji historycznej o Polsce Gasparda de Tende, „Sensus Historiae”, 2014, vol. 16, no 3, s. 37–47.
• Marchwińska A., Królewskie dwory żon Zygmunta Augusta. Organizacja i składy osobowe, Toruń 2007.
• Maria Kazimiera Sobieska (1641–1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, red. A. Kalinowska, P. Tyszka, Warszawa 2017.
• Maisel W., Archeologia prawna Polski, Warszawa–Poznań 1982.
• Miodońska B., Rex Regum i Rex Poloniae w dekoracji malarskiej graduału Jana. Olbrachta i pontyfikału Erazma Ciołka. Z zagadnień ikonografii władzy królewskiej w sztuce polskiej wieku XVI, Kraków 1979.
• Morton A., Sanctity and suspicion: Catholicism, Conspiracy and the Representation of Henrietta Maria of France and Catherine of Braganza, Queens of Britain, [w:] Queens Consort, Cultural Transfer and European Politics, c.1500-1800, ed. H. Watanabe-O’Kelly, A. Morton, London-New York 2017, s. 172–201.
• Marchwińska A., Starania Zygmunta Augusta o uznanie Barbary Radziwiłłówny w Koronie, [w:] Pomerania et ultima terras. Studia ofiarowane Barbarze Popielas-Szultce w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, red. J. Sochacki, A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2011, s. 486–497.
• Marchwińska A., Układy o małżeństwo oraz zaślubiny Zygmunta Augusta i Elżbiety Habsburżanki, [w:] Ad fontes. Studia ofiarowane Księdzu Profesorowi Alojzemu Szorcowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. Z. Jaroszewicz-Pieresławcew, I. Makarczyk, Olsztyn 2006, s. 248–259.
• Matwijowski K., Uroczystości przedkoronacyjne i przyczyny zmiany terminu koronacji Jana III Sobieskiego, [w:] Źródłoznawstwo i studia historyczne. Prace ofiarowane prof. dr Wacławowi Korcie w 70. rocznicę urodzin, red. K. Bobowski, Wrocław 1989, s. 266–268.
• McBride Bryant L., The King and the City in the Parisian Royal Entry Ceremony: Politics, Ritual and Art in the Renaissance, Genève 1986.
• McCartney E., Ceremonies and Privilages of Office Queenship in Late Medieval France, [w:] Power of the Weak: Studies in Medieval Woman, ed. J. Carpenter, S. MacLean, Champaign 1995, s. 178–220.
• Michałek-Simińska A., Znaczenie koronacji królewskiej w późnośredniowiecznej Francji, „Przegląd Zachodniopomorski”, 2006, r. 31, z. 1, s. 169-198.
• Mickûnaitë G., United in blood, divided by faith: Elena Ivanovna and Aleksander Jagiellończyk, [w:] Frictions and Failures. Cultural Encounters in Crisis, ed. A. Bues, Wiesbaden 2017, s. 181–201.
• Milewski D., Koronacja Augusta II na króla Polski, „Saeculum Christianum”, 2003, t. 10, z. 1, s. 81–99.
• Molenda M., Znaczenie i funkcje płaszczy królewskich w Polsce w XIV i XV wieku, [w:] Cztery studia o heraldyce, epigrafice i kostiumologii, red. A. Marzec, Kraków 2010, s. 27–51.
• Molmenti P., Le dogaresse, Vittorio Veneto 2011.
• Morka M., „Arcus Gratiae et Pacis”. Gdańska brama triumfalna na wjazd Ludwiki Marii Gonzagi, [w:] Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, red. Z. Bania et al., Warszawa 1988, s. 567–579.
• Mossakowski S., Uroczystości wawelskie w styczniu 1646 roku a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego, „Studia Waweliana”, 2000/2001, t. 9/10, s. 41–83.
• Mrówczyński D., Wzorzec społeczny królowej w Polsce XVI wieku, [w:] Społeczeństwo staropolskie, t. 3, red. A. Wyczański, Warszawa 1983, s. 49–70.
• Murphy N., Ceremonial Entries, Municipal Liberties and the Negotiation of Power in Valois France, 1328–1589, Leiden 2016.
• Myśliński M., Klejnoty Rzeczypospolitej. Zawartość Skarbca Koronnego na Wawelu w świetle jego inwentarzy z lat 1475–1792, Warszawa 2007.
• Nalewajek A., Inwentarz skarbca koronnego z 1515 roku, „Rocznik Humanistyczny”, 2013, r. 61, z. 2, s. 63-81.
• Nelson J.L., Carolingian Coronation Rules a Model for Europe, „The Court Historian”, 2004, vol. 9, nr 1, s. 1–13.
• Nelson J.L., Early Medieval Rites of Queen-Making and the Shaping of Medieval Queenship, [w:] Queens and Queenship in Medieval Europe, ed. A.J. Duggan , Woodbrigde 1997, s. 301–315.
• Nelson J.L., The Earliest Royal Ordo. Some Liturgical and Historical Aspects, [w:] Politics and Ritual in Early Medieval Europe, ed. J.L. Nelson, London 1986, s. 344–349.
• Nikodem J., Jadwiga. Król Polski. Wrocław 2009.
• Ochman-Staniszewska S., Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa 2006.
• Ochman-Staniszewska S., Koronacja Jana Kazimierza w roku 1649, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1983, t. 28, s. 135–159.
• Ochman-Staniszewska S., Od stabilizacji do kryzysu władzy królewskiej. Państwo Wazów, [w:] Między monarchią a demokracją, red. A. Sucheni-Grabowska, M. Żaryn, Warszawa 1994, s. 211–269.
• Ochman-Staniszewska S., Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 roku, Wrocław 1985.
• Opaliński E., Elekcje wazowskie w Polsce. Stosunek szlachty do instytucji okresu bezkrólewia, „Kwartalnik Historyczny”, 1985, r. 92, s. 533–547.
• Opaliński E., Postawa szlachty polskiej wobec osoby królewskiej jako instytucji w latach 1587- 1648: próba postawienia problematyki, „Kwartalnik Historyczny”, 1983, r. 90, s. 791–803.
• Osiecka-Samsonowicz H., Polskie uroczystości w barokowym Rzymie 1587–1696, Warszawa 2012.
• Pac G., Kobiety z dynastii Piastów. Rola społeczna piastowskich żon i córek do połowy XII wieku – studium porównawcze, Toruń 2013.
• Pac G., Koronacje władczyń we wcześniejszym średniowieczu – zarys problemu, [w:] Gnieźnieńskie koronacje królewskie i ich środkowoeuropejskie konteksty, red. J. Dobosz, M. Matla, L. Wetesko, Gniezno 2011, s. 43–57.
• Pac G., Święte dziewictwo. Królowa dziewice i władza w ottońskiej Rzeszy, „Kwartalnik Historyczny”, 2018, r. 125, z. 4, s. 815–859.
• Parsons J.C., Ritul and Symbol in the English Medieval Queenship to 1500, [w:] Woman and Soveringty, ed. L.O. Fradenburg, Edinburgh 1992, s. 61–80.
• Parsons J.C., The Queen’s Intercession in the Thirteen-Century England, [w:] Power of the Weak. Studies in Medieval Woman, ed. J. Carpenter, S. MacLean, Champaign 1995, s. 153–162.
• Pawłowska A., Kobieta jako katalizator sporów politycznych w nowożytnej Rzeczypospolitej na przykładzie małżeństwa Zygmunta III Wazy z Konstancją Habsburżanką, [w:] Płeć i władza w kontekstach historycznych i społecznych, red. M.A. Kubiaczyk, F. Kubiaczyk, Gniezno 2014, s. 325–337.
• Pfeiffer B., Rex et Patria. Temat władcy, narodu i ojczyzny w literaturze i sztuce XVIII stulecia, Warszawa 2012.
• Piecha Z., Strój, insygnia i atrybuty książąt piastowskich do końca XIV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 38, 1990, nr 1-2, s. 3–35, s. 199–222.
• Piech Z., Symbole władcy i państwa w monarchii Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, [w:] Imagines potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X–XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Warszawa 1994, s. 117–150.
• Pietas Austriaca: Austrian Religious Practices in the Baroque Era (Central European Studies), ed. W.B. Bowman, A. Coreth, A.M. Leitgeb, Purdue University Press 2014.
• Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, Poznań 1995.
• Pirożyński J., Krakowskie uroczystości państwowe i dworskie w drugiej połowie XVI wieku w świetle ówczesnych prototypów prasowych, [w:] Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 1999, s. 193–205.
• Pociecha W., Elżbieta Austriaczka, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Wrocław–Warszawa–Kraków 1978, s. 255–256.
• Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557), czasy i ludzie odrodzenia, t. 1–3, Poznań 1949–1958.
• Przyboś A., Michał Korybut Wiśniowiecki 1640-1673, wyd. II, Kraków 2007.
• Przyboś K., Finanse królewskie a ceremoniał na dworze Władysława IV, [w:] Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 1999, s. 267–277.
• Przyboś K., Kandydatura Piasta w literaturze politycznej w bezkrólewiu po abdykacji Jana Kazimierza, „Studia Historyczne”, 1971, t. 14, z. 4, s. 502–510.
• Przybyszewska-Jarmińska B., Muzyczne dwory polskich Wazów, Warszawa 2007.
• Przybyszewski B., Barbara Zapolya królowa Polski 1512–1515, Łańcut 2000.
• Queens, Consorts, Cultural Tranfers and European Politics, c. 1500-1800, ed. by H. Watanabe-O’Kelly, A. Morton, London-New York 2017.
• Queenship and Reputation in the Medieval and Early Modern West, 1060-1600, ed. by E.E. Rohe, L. Benz, Soydney 2016.
• Queenship in Europe 1660–1815: The Role of Consort, ed. C. Campbell Orr, Cambrigde 2004.
• Rokita J. G., Dwa żetony koronacyjne upamiętniające koronację Jana III Sobieskiego w Krakowie, autorstwa nieznanych medalierów, pochodzące z 1676 roku. Uwagi ikonograficzne, „Res Historica”, 2017, t. 43, s. 59–96.
• Rokita J. G., Medale upamiętniające królewską koronację Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery w Krakowie pochodzące z 1676 roku. Uwagi ikonograficzne, „Studia Europea Gnesnensia”, 2018, t. 17, s. 307–336.
• Rokita J. G., Słów kilka o dwóch numizmatach upamiętniających Marię Kazimierę, pochodzących z okresu koronacji i peregrynacji pary królewskiej po Pomorzu Gdańskim, [vortal „Silva Rerum” Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie https://www.wilanow-palac.pl/slow_kilka_o_dwoch_numizmatach_
• upamietniajacych_marie_kazimiere_pochodzacych_z_okresu_koronacji_i_peregrynacji_pary_krolewskiej_po_pomorzu_gdanskim.html, dostęp z dn. 7.09.2019].
• Rokosz M., „Forum Polonorum et Via Regia”. Rynek krakowski i Droga Królewska sceną wydarzeń państwowych, religijnych, narodowych i społecznych 1257–2010, [w:] Rynek krakowski odkryty na nowo, red. E. Firlet, Kraków 2014, s. 405–610.
• Rożek M., Ostatnia koronacja w Krakowie i jej artystyczna oprawa, „Rocznik Krakowski”, 1973, t. 44, s. 97–112.
• Rożek M., Polskie koronacje i korony, Kraków 1987.
• Rożek M., Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976.
• Rudzki E., Polskie królowe, t. 1, Żony Piastów i Jagiellonów, Warszawa 1987.
• Rudzki E., Polskie królowe, t. 2, Żony królów elekcyjnych, Warszawa 1990.
• Rutkowska G., Status wdów po królach polskich z dynastii Jagiellonów, [w:] Kobieta i władza w czasach dawnych, red. B. Czwojdrak, A. A. Kluczyk, Katowice 2015, s. 233–236.
• Rzońca J., Ceremoniał zaślubin i koronacji Bony Sforzy, [w:] Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 75–91.
• Sawicki M., Elekcja i koronacja Stanisława Leszczyńskiego w świetle niemieckojęzycznych i polskich gazet ulotnych, [w:] Wesela chrzciny i pogrzeby w XVI-XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 109–114.
• Sawicki M., Maria Kazimiera wobec spraw litewskich (1674-1685), [w:] Maria Kazimiera Sobieska (1641–1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, red. A. Kalinowska, P. Tyszka, Warszawa 2017, s. 83–99.
• Sawicki W., Rytuał sakry – koronacji królewskiej jako źródło prawa i ustroju państwa średniowiecznej Europy, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1972, t. 24, s. 279–293.
• Schmidt J.-C., Gest w średniowiecznej Europie, Warszawa 2006.
• Schramm P. E., History of English Coronation, Oxford 1937.
• Sherman C.R., The Queen in Charles V’s „Coronation Book: Jeanne de Burbon and the „Ordo ad reginam benedicendam”, „Viator. Medieval and Renaissance Studies”, 1977, vol. 8, s. 255–298.
• Sikora F., Uroczystości koronacyjne królowej Zofii w 1424 r., [w:] Kościół, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. S. Bylina, Warszawa 2000, s. 161–179.
• Sito J., Królowa Maria Józefa – zapomniany rozdział saskiego mecenatu w Rzeczypospolitej, [w:] Oświeceniowa republika władców. Rezydencje, kolekcje, mecenat, red. A. Pieńkos, Warszawa 2016, s. 41–61.
• Skowron R., Ceremonial – Etiquette – Residence. Europeanism and Own Traditions of the Court of Polish Kings (1370–1648), [w:] La cour de Bourgogne et l’Europe. Le rayonnement et les limites d’un modele culturel, ed. W. Paravicini, Paris 2013, s. 780–783.
• Skowron R., Entradas, bodas y coronaciones de las princesas de la Casa de Austria en Cracovia (1592 i 1605), „Libros de la corte”, 2013, vol. 6, s. 58–75.
• Skrzypietz A., Królewscy synowie – Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Katowice 2011.
• Smísek R., Kondrádová M., Habsburgowie i Michał Korybut Wiśniowiecki. Przyjazd arcyksiężniczki Eleonory Marii do Rzeczypospolitej w 1670 r. jako sposób komunikacji symbolicznej, „Historia Slavorum Occidentis”, 2015, nr 2, s. 101–135.
• Sokalski M., Między królewskim majestatem a szlachecką wolnością: postawy polityczne szlachty małopolskiej w czasach Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Kraków 2002.
• Sokalski M., Postawy polityczne szlachty koronnej w czasach Michała Korybuta Wiśniowieckiego w świetle instrukcji i laudów sejmikowych, [w:] Inter majestatem ac libertataem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 175–191.
• Sperka J., Elżbieta z Pilicy Granowska i król Władysław Jagiełło. Kulisy wielkiej miłości, [w:] Miłość w czasach dawnych, red. B. Możejko, A. Paner, Gdańsk 2009, s. 107–119.
• Stafford P., Queens, Concubines and Dowagers. The King’s Wife in Early Middle Ages, Georgia 1983.
• Staszewski J., August II Mocny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1988.
• Staszewski J., Maria Józefa, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Wrocław–Warszawa–Kraków 1975, s. 1–2.
• Stolicki J., Postawy polityczne województw ukrainnych w bezkrólewiu po abdykacji Jana Kazimierza, [w:] Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski, red. D. Milewski, Warszawa 2014, s. 101–123.
• Stolicki J., Wobec wolności i króla: działalność polityczna szlachty ruskiej, ukrainnej i wołyńskiej w latach 1673–1683, Kraków 2003.
• Straszewska A., Na ślubnym kobiercu. Symboliczne znaczenie i rola ubiorów państwa młodych w staropolskich obrzędach weselnych, „Studia Wilanowskie”, 2010, t. 17, s. 124–145.
• Strong R., Splendor at Court. Renaissance Spectacle and Illusion, London 1973.
• Sucheni-Grabowska A., Królowie a następstwo tronu: Zofia, Bona i Ludwika Maria, [w:] Historia i Archiwistyka. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Andrzeja Tomczaka, Toruń–Warszawa 1992, s. 53–64.
• Sucheni-Grabowska A., Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520–1562, Warszawa 1996.
• Sypek K., Zagraniczni goście na weselu Zygmunta Augusta i Katarzyny Austriaczki w świetle Rachunków poselstw z 1553 roku, [w:] Curia Jagiellonica. Studia z dziejów dworu i kultury dworskiej w XV–XVI wieku, red. A. Januszek-Sieradzka, Lublin 2009, s. 101–121.
• Szablowski J., Nieznane i mało znane plany katedry wawelskiej z w. XVIII (ich znaczenie dla dziejów Wawelu i topografii zabytku), „Studia z dziejów Wawelu”, 1991, t. 5, s. 377–417.
• Szczygielski W., W kręgu idei narodowego monarchy, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 1986, r. 26, s. 17–42.
• Szpaczyński P., Anna I Jagiellonka kontra Jan Zamoyski. Kilka uwag w sprawie dążeń królowej do zapewnienia ciągłości dynastii Jagiellonów, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, 2014, t. 28, z. 1, s. 3–29.
• Szulc T., Niedynastyczne małżeństwa Jagiellonów i królów elekcyjnych, [w:] Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak, Łódź 2016, s. 243–274.
• Szulc T., Nierówność stanowa w małżeństwach Jagiellonów i królów elekcyjnych, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, 2017, t. 54, s. 135–158.
• Szulc T., Oprawa posagu królowych w szlacheckiej Rzeczypospolitej, „Studia Prawno Ekonomiczne”, 2015, t. 94, s. 123–148.
• Szulc T., Status prawno-majątkowy Ludwiki Marii Gonzagi w świetle intercyz małżeńskich w roku 1645–1646, „Studia Prawno Ekonomiczne”, 2015, t. 96, s. 145–162.
• Szulc T., Ustanawianie oprawy dla żon królów elekcyjnych w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, „Przegląd Prawa Publicznego”, 2013, nr 7–8, s. 147–159.
• Szweykowski Z., Musica moderna w ujęciu Marka Scacchciego, Kraków 1977.
• Szweykowski A. i Z., Włosi w kapeli królewskiej polskich Wazów, Warszawa 1997.
• Targosz K., Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych, Warszawa 2012.
• Targosz K., Królewskie uroczystości weselne w Krakowie i na Wawelu w 1512–1605, Kraków 2007.
• Targosz K., Oprawa artystyczno-ideowa wjazdów weselnych trzech sióstr Habsburżanek (Kraków 1592 i 1605, Florencja 1608), [w:] Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 1999, s. 207–244.
• Targosz K., Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi (1646–1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych, wyd. 2, Warszawa 2015.
• Tęgowski J., Polska rodzina dynastyczna w X–XV wieku, [w:] Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej — ciągłość czy zmiana?, red. C. Kuklo, Warszawa 2012, s. 31–55.
• The Emblematic Queen. Extra-Literary Representations of Early Modern Queenship, ed. D. Barret-Graves, London 2018.
• The Habsburgs and their Courts in Europe, 1400–1700. Between Cosmopolitism and Regionalism, ed. by H. Karner, I. Ciulisová, B.J. García García, Leuven 2014.
• Tomaszek A., Sejm 1638 r. w obronie szlacheckiej równości, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 1987, t. 39, z. 2, s. 17–31.
• Truchim S., Koronacje polskich królów elekcyjnych, Poznań 1931.
• Turner V., Od rytuału do teatru. Powaga zabawy, tłum. M. i J. Dziekanowie, Warszawa 2005.
• Turska K., Stroje Jagiellonów podczas ceremoniału witania narzeczonych, [w:] Ceremoniale na dworze książąt i królów polskich, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 1999, s. 101–111.
• Vácha Š., Veselá I., Vlnas V., Vokáčová P., Karel VI. a Alžběta Kristýna. Česká korunovace 1723, Praha-Litomysl 2009.
• Watanabe-O’Kelly H., Religion and the Consort: Twó Electresses of Saxony and Queens of Poland (1697–1757), [w:] Queenship in Europe 1660-1815: The Role of Consort, ed. C. Campbell Orr, Cambrigde 2004, s. 252–275.
• Werlauff E.Ch., Historisk Undersøgelse om de danske Kongers Kroning og Salving i Middelalderen, København 1836, s. 165-207.
• Werner D. A., Ritual and Memory in Ottonian Reich. The Ceremony of Adventus, „Speculum”, 2001, t. 76, z. 2, s. 255–283.
• Wickham Legg J., The coronation of the Queen, London 1896.
• Wilska M., Du symbole au vêtement. Fonction et signification de la couleur dans la culture courtoise de la Pologne médiévale, [w:] Le Vêtement. Histoire, archeologie et symbolique vestimentaires au Moyen Age, vol. 1, ed. M. Pastoureau, Paris 1989, s. 307–324.
• Wilson H.A., The English Coronation Orders, „The Journal of Theological Studies”, 1901, vol. 2, nr 8, s. 481–504.
• Winiarska A., Rola Heleny Rurykowicz w świetle stosunków polsko-moskiewskich na przełomie XV i XVI wieku, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historyczne”, 1968, z. 32, s. 5–31.
• Wisner H., Władysław IV, wyd. 2, Wrocław 2009.
• Wisner H., Zygmunt III Waza, wyd. 2, Wrocław 2006.
• Woliński J., Toruński azyl Eleonory Marii Józefy Wiśniowieckiej 1674/1675, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 1953, t. 19, z. 1, s. 158–167.
• Wurzbach C. von, Habsburg, Eleonore Maria von Oesterreich, [w:] Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. t. 6: Kaiserlich-königliche Hof- und Staatsdruckerei, Wien 1860.
• Wyrozumski J., Królowa Jadwiga. Między epoką piastowską i jagiellońską, Kraków 1997.
• Żukowski J., Architektura okazjonalna na uroczystości zaślubin i koronację Ludwiki Marii Gonzagi w roku 1646, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2011, t. 63, z. 1–2, s. 45–90.
• Żukowski J., Intrada z 1646 r. jako przykład związków artystycznych Gdańska z Antwerpią, [w:] Sztuka pobrzeża Bałtyku, red. H. Fruba, Warszawa 1978, s. 309–340.
• Żukowski J., Święto Sławy. Ingres zaślubinowo-koronacyjny Cecylii Renaty Habsburżanki w 1637 roku, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2013, t. 75, z. 2, s. 233–293.
• Żukowski J., Żądza chwały. Władysław IV Waza w ikonografii performatywnej, Warszawa 2018.

Identifiers

DOI

10.36121/jpietrzak.17.2020.3.155