Wykorzystanie olejów roślinnych

• Authors: Szczypska Monika

Title variants

EN

The use of vegetable oils

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono analizę możliwości wykorzystania olejów roślinnych w różnych dziedzinach przemysłu. Z analizy literatury wynika, że oleje roślinne mogą być wykorzystane w kosmetyce, medycynie, technologii żywności, diecie niemowląt, tribologii oraz jako paliwa. Oleje roślinne to połączenie trójglicerydów wyższych kwasów tłuszczowych. Zawarte w olejach niezbędne kwasy tłuszczowe stanowią skoncentrowane źródło energii dla organizmu człowieka. Właściwości prozdrowotne olejów zależą od kwasów tłuszczowych w nich zawartych. Niedobór tych składników może przyczynić się do problemów ze skórą, utraty odporności, chorób nerek, wątroby, serca. Wykorzystywane są w diecie niemowląt od narodzin jako składniki preparatów mlekozastępczych oraz suplementy diety. Oleje roślinne wykorzystywane są również jako odnawialne paliwa oraz środki smarne. Oleje roślinne są niezbędnym surowcem pozyskiwanym m.in. z nasion roślin. Wszechstronne wykorzystanie olejów roślinnych spowodowało, że są one niezbędnym elementem naszego życia.

EN

An analysis of the possibility of using vegetable oils in various fields is presented. The analysis of the literature shows that vegetable oils can be used in cosmetics, medicine, food technology, infant diet, tribology and an alternative for fuel. Vegetable oils are a combination of triglycerides of higher fatty acids. The fatty acids contained in oils are a concentrated source of energy for the body. Depending on the fat content in the fatty acids molecule, they have pro-health properties. A deficiency of these ingredients can cause skin problems, loss of immunity, kidney, liver and heart diseases. It is used in the infant’s diet from birth as milk replacers and dietary supplements. Vegetable oils are also used as renewable fuels and lubricants. Vegetable oils are so an essential raw material obtained from plant seeds. Due to wider scope of use of vegetable oils has made them an indispensable element of our lives.

Keywords

PL

oleje roślinne; kosmetologia; medycyna, technologia żywności; dieta; niemowląt; tribologia; paliwa

EN

vegetable oils; cosmetology; medicine; food technology; infant diet

• Publisher: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy
• Journal: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
• Year: 2019
• Issue: 1(30)

Dates

published

2019-01-10

Contributors

author

Szczypska Monika

References

• Anzaku A., Assikong E., Akeh M., Upla P., Keneth T., Antimicrobial Activity of Coconut Oil and its Derivative (Lauric Acid) on Some Selected Clinical Isolates, „International Journal of Medical Science and Clinical Inventions” 2017, nr 4(8), s. 3173 – 3177. Arslan Y., Tarikahya-Hacioglu B., Seed fatty acid compositions and chemotaxonomy of wild safflower (Carthamus L., Asteraceae) species in Turkey, „Turkish Journal of Agricilture and Forestry” 2018, nr 42, s. 45 – 54. Bałasińska B., Jank M., Kulasek G., Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, „Życie Weterynaryjne” 2010, nr 9(85), s. 749 – 756. Baur A., Brandsch C., König B., Hirche F., Stangl G., Plant Oils as Potential Sources of Vitamin D, „Frontiers in Nutrition” 2016, nr 3(29), s. 1–11. Beran E., Wpływ budowy chemicznej bazowych olejów smarowych na ich biodegradowalność i wybrane właściwości eksploatacyjne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2008. Białek M., Rutkowska J., Znaczenie kwasu γ-linolenowego w profilaktyce i terapii, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2015, nr 69, s. 892 – 904. Boczar P., Specyfika sektora oleistego, Miscellenea, 2010, s. 163 –175. Bodkowski R., Walisiewicz-Niedbalska W., Patkowska-Sokoła B., Różycki K., Charakterystyka wybranych olejów roślinnych pod kątem syntezy sprzężonych dienów kwasu linolowego (SKL), „Farmaceutyczny Przegląd Naukowy” 2008, nr 3, s. 29 – 32. Boelsma E., Hendriks H., Roza L., Nutritional skin care: health effects of micronutrients and fatty acids, „American Journal of Clinical Nutrition” 2001, nr 5(73), s. 853 – 864. Bojanowska M., Pabich M., Rośliny oleiste w Polsce i na świecie w ostatnich latach, „Autobusy” 2012, nr 10, s. 159 –162. Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2008, nr 4(89), s. 471– 475. Brys J., Wirkowska M., Gorska A., Gajda K., Brys A., Charakterystyka i porównanie wybranych parametrów tłuszczu mleka modyfikowanego początkowego i tłuszczu mleka kobiecego, „Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego” 2012, nr 1(22), s. 13 –17. Chmielewska-Szeczyk D., Kontrowersje wokół witaminy D3, „Alergia” 2012, nr 2, s. 14 –19. Cichosz G., Czeczot H., Ambroziak A., Bielecka M. M., Wpływ przechowywania na profil kwasów tłuszczowych w mlekozastępczych preparatach do żywienia niemowląt, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2015, nr 4(48), s. 605 – 614. Wykorzystanie olejów roślinnych 328 Cisek J., Mruk A., Właściwości silnika ZS zasilanego naturalnym olejem rzepakowym, „Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów” 2012, nr 1(87), s. 5 –16. Cuesta A., Alvarez-Orti M., Pardo-Gimenez A., Gomez R., Rabadan A., Pardo J., Walnut virgin oil: a different but high quality vegetable oil, „Rivista Italiana Delle Sostanze Grasse” 2017, nr 1(94), s. 9 –17. Dayan N., Stratum Corneum: The Role of Lipids and Ceramides, „Cosmetics & Toiletries” 2006, nr 1(121), 37 – 44. Dbam o zdrowie, https://www.doz.pl/, dostęp: 15.04.2018 r. Demirbas A., Relationships derived from physical properties of vegetable oil and biodiesel fuels, „Fuel First” 2008, nr 8 – 9(87), s. 1743 –1748. Dobrzańska A., Czerwionka-Szafarska M., Kunachowicz H., Książyk J., Lukas W., Ryżko J., Socha J., Stolarczyk A., Szajewska H., Wąsowska-Królikowska K., Weker H., Zalecenia dotyczące żywienia dzieci zdrowych w wieku 1– 3 lata (13–36 miesięcy), Ministerstwo Zdrowia, 2010. Dubois V., Breton S., Linder M., Fanni J., Parmentier M., Fatty acid profiles of 80 vegetable oils regard to their nutritional potential, „European Journal of Lipid Science and Technology” 2007, nr 7(109), s. 710 – 732. Dutkowska A., Rachoń D., Rola kwasów tłuszczowych n-3 oraz n-6 w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, „Choroby Serca i Naczyń” 2015, nr 3(12), s. 154 –159. Dziosa K., Właściwości smarne oleju z alg w skojarzeniu stal-stal, „Tribologia” 2013, nr 5, s. 21– 31. Enig M., Zdrowotne działanie orzechów kokosowych, „NEXUS” 2002, nr 1, s. 24 – 26. Forbes E. S., Antiwear and extreme pressure additives for lubricants, „Tribology” 1970, nr 3(3), s. 145 –152. Gawęcki J., Prawda o tłuszczach, Instytut Danone – Fundacja Promocji Zdrowego Żywienia, Warszawa, 1997. Górski K., Przedlacki M., Longwic R., Wpływ eteru dietylowego na właściwości fizykochemiczne oleju rzepakowego, „Badania” 2015, nr 12, s. 581– 584. Gruber B., Fenomen witaminy D, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2015, nr 69, s. 127 –139. Hansen S., Ritterband-Rosenbaum A., Voigt C., Hellgren L., Sørensen A. D., Jacobsen C., Greve L., Jørgensen K., Bilde P., Kiens B., Nielsen J., Supplementation of docosahexaenoic acid (DHA), vitamin D3 and uridine in combination with six weeks of cognitive and motor training in prepubescent children: a pilot study, „BioMed Central” 2017, nr 3(37), s. 2 –12. He Y., Bao Y., Study on rapeseed oil as alternative fuel for a single-cylinder diesel engine, „Renewable Energy” 2003, nr 28, s. 1447 –1453. Hoogevest P., Prusseit B., Wajda R., Phospholipids: Natural Functional Ingredients and Actives for Cosmetic Products, „SOFW Journal” 2013, nr 8(139), s. 9 –14. Jelińska M., Kwasy tłuszczowe – czynniki modyfikujące procesy nowotworowe, „Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego” 2005, nr 1, s. 1– 9. Monika Szczypska 329 Jerzewska M., Ptasznik S., Ocena występujących na rynku krajowym olejów rzepakowych pod względem zmienności składu kwasów tłuszczowych, „Rośliny Oleiste” 2000, nr 21, s. 557 – 568. Jęczmionek Ł., Odpadowe oleje roślinne jako surowiec do otrzymywania biokomponentów II generacji, „Nafta-Gaz” 2011, nr 10, s. 742 – 748. Klimkiewicz M., Mruk R., Osiak J., Roszkowski H., Słoma J., Wojdalski J., Efektywność pracy silnika zasilanego olejem rzepakowym, „Inżynieria Rolnicza” 2013, nr 2(143), s. 123 –132. Koo W. W., Hockman E. M., Dow M., Palm olein in the fat blend of infant formulas: effect on the intestinal absorption of calcium and fat, and bone mineralization, „Journal of the American College of Nutrition” 2006, nr 2(25), s. 117 –122. Kowalska M., Aljewicz M., Mroczek E., Cichosz G., Olej palmowy – tańsza i zdrowsza alternatywa, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2012, nr 2(45), s. 171–180. Lamer-Zarawska E., Olej wiesiołkowy w profilaktyce, terapii i kosmetyce, Zbiór prac II sympozjum n.t. Olej z nasion wiesiołka w profilaktyce i terapii, MakoLab, Łódź 1995, s. 35 – 51. Lawrowski Z., Tribologia. Tarcie, zużywanie i smarowanie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2008. Leger T., Hininger-Favier I., Capel F., Geloen A., Rigaudiere J. P., Jouve C., Pitois E., Pineau G., Vaysse C., Chardigny J. M., Michalski M. C., Malpuech-Brugere C., Demaison L., Dietary conolol protects the heart against the deleterious effects induced by the association of rapeseed oil, vitamin E and coenzyme Q10 in the context of a highfat diet, „Nutrition & Metabolism” 2018, nr 15(15), s. 2 –14. Lesiak A., Ciążyńska M., Wpływ kwasu γ-linolenowego oraz honokiolu na funkcje skóry, „Forum Dermatologicum” 2017, nr 3(4), s. 152 –156. Lewinska A., Zebrowski J., Duda M., Gorka A., Wnuk M., Fatty Acid Profile and Biological Activities of Linseed and Rapeseed Oils, „Molecules” 2015, nr 12(20), s. 22872 – 22880. Li J., Gu Z., Pan Y., Wang S., Chen H., Zhang H., Chen W., Chen Y., Dietary supplementation of alpha-linolenic acid induced conversion of n-3 LCPUFAs and reduced prostate cancer growth in a mouse model, „Lipids in Health and Disease” 2017, nr 16(136), s. 1– 9. Liu F., Zhao Y.P., Zhu H. G., Zhu Q. H., Sun J., Simultaneous silencing of GhFAD2-1 and GhFATB enhances the quality of cottonseed oil with high oleic acid, „Journal of Plant Physiology” 2017, nr 215, s. 132 –139. Lusas E., Rooney L., Snack Foods Processing, CRC Press, Boca Raton, London, New York, Washington, D.C., 2002. Martini W., Porto B., de Olivera M., Sant’Ana A., Comparative Study of the Lipid Profiles of Oils from Kernels of Peanut, Babassu, Coconut, Castor and Grape by GC-FID and Raman Spectroscopy, „Journal of the Brazilian Chemical Society” 2018, nr 2(29), s. 390 – 397. Materac E., Marczyński Z., Bodek K., Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2013, nr 2(56), s. 225 – 233. Wykorzystanie olejów roślinnych 330 McKevith B., Nutritional aspects of oilseeds, British Nutrition Foundation Nutrition Bulletin, 2005, nr 30, s. 13 – 26. Mińkowski K., Grześkiewicz S., Jerzewska M., Ropelewska M., Charakterystyka składu chemicznego olejów roślinnych o wysokiej zawartości kwasów linolenowych, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2010, nr 6(73), s. 146 –157. Nguyen V., Deng Le T., Phan H., Tran L., Antibacterial Activity of Free Fatty Acids from Hydrolyzed Virgin Coconut Oil Using Lipase from Candida rugose, „Journal od Lipids” 2017, s. 1– 7. Obiedzieńska A., Waszkiewicz-Robak B., Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2012, nr 1(80), s. 27 – 44. Orsavova J., Misurcova L., Ambrozova J. V., Vicha R., Mlcek J., Fatty Acids Composition of Vegetable Oils and Its Contribution to Dietary Energy Intake and Dependence of Cardiovascular Mortality on Dietary Intake of Fatty Acids, „International Journal of Molecular Sciences” 2015, nr 6(16), s. 12871–12890. Paszkowski T., Rola witaminy D w ciąży – przegląd najnowszych doniesień, „Forum położnictwa i ginekologii” 2017, s. 8 –11. Penido C., Conte F., Chagas M., Rodrigues C., Pereira J., Henriques M., Antiinflammatory effects of natural tetranortriterpenoids isolated from Carapa quianensis Aublet on zymosan-induced arthritis in mice, „Inflammatio Research” 2006, nr 55, s. 457 – 464. Pettersson A., High-performance base fluids for environmentally adapted lubricants, „Tribology International” 2007, nr 4(40), s. 638 – 645. Poprawski W., Biodegraowalne smary w zastosowaniu do węzłów łożyskowych elementów wykonywanych maszyn roboczych, „Inżynieria Maszyn” 2014, nr 2(19), s. 99 –107. Preedy V., Handbook of diet, nutrition and the skin, Wegeningen Academic Publishers, Wageningen, 2012. Rincon-Cervera M., Valenzuela R., Hernandez-Rodas M., Barrera C., Espinosa A., Marambio M., Valenzuela A., Vegetable oils rich in alpha linolenic acid increment hepatic n-3 LCPUFA, modulating the fattyacid metabolism and antioxidant response in rats, „Prostaglandins leukotrienes and essential fatty acids” 2016, nr 111, s. 25 – 35. Rogoś E., Urbański A., Wpływ epoksydowanych olejów sojowych na właściwości smarne i fizykochemiczne olejów roślinnych, „Tribologia” 2014, nr 6, s. 139 –150. Rosiak E., Światowy rynek olejów roślinnych, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie” 2017, nr 17, s. 173 –181. Silska G., Promocja lnu zasobnego w związki bioaktywne chroniące zdrowie, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, 2017. Silva, V. P., Oliveira, R. R., Figueiredo, M. R., Isolation of limonoids from seeds of Carapa guianensis Aublet (Meliaceae) by high-speed countercurrent chromatography, „Phytochemical Analysis” 2009, nr 1(20), s. 77 – 81. Simopoulos A. P., The importance of the ratio of omega-6/omega-3 essential fatty acids, „Biomedicine & Pharmacotherapy” 2002, nr 8(56), s. 365 – 379. Sobiś J., Kunert Ł., Sołtysik M., Piegza M., Pudlo R., Gorczyca P., Wielonienasycone kwasy omega-3 w profilaktyce zaburzeń afektywnych, „Psychiatria” 2015, nr 3(12), s. 147 –152. Monika Szczypska 331 SOLGAR, Omega 3-6-9 NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, s. 1– 3. Souza C., Leite M., Lasekan J., Baggs G., Pinho L., Druzian J., Ribeiro T., Mattos A., Menezes-Filho J., Milk protein-based formulas containing different oils affect fatty acids balance in term infants: A randomized blinded crossover clinical trial, „Lipids in Health and Disease” 2017, nr 16(78), s. 1–11. Stolarczyk A., Tłuszcze w mlekach dla niemowląt i w wybranych preparatach leczniczych, „Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka” 1999, nr 1(2/3), s. 155 –160. Szałajko U., Fiszer S., Modyfikacja chemiczna olejów roślinnych w aspekcie ich wykorzystania w produkcji paliw silnikowych i środków smarnych, „Przemysł Chemiczny” 2003, nr 1(82), s. 18 – 21. Szmaj E., Produkcja preparatów kosmetycznych w Polsce okresu dwudziestolecia międzywojennego, „Farmaceutyczny Przegląd Naukowy” 2008, nr 9(10), s. 30 – 34. Thapa R., Carrero-Colon M., Addo-Quaye C., Held J., Dilkes B., Hudson K. A., New Alleles of FAD3A Lower the Linolenic Acid Content of Soybean Seeds, „Crop Science” 2018, nr 2(58), s. 713 – 718. Timilsena Y., Wang B., Adhikari R., Adhikari B., Advances in microencapsulation of polyunsaturated fatty acids (PUFAs)-rich plant oils using complex coacervation: A review, „Food Hydrocolloids” 2017, nr 69, s. 369 – 381. Uauy R., Dangour A. D., Nutrition in brain development and aging: Role of essential fatty acids, „Nutrition Reviews” 2006, nr 5(64), s. 24 – 33. Vidrih R., Filip S., Hribar J., Content of Higher Fatty Acids in Green Vegetables, „Czech Journal of Food Sciences” 2009, nr 27, s. 125 –129. Wcisło T., Rogowski W., Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w organizmie człowieka, „Cardiovascular Forum” 2006, nr 3(11), s. 39 – 43. Weker H., Barańska M., Riahi A., Więch M., Strucińska M., Rowicka G., Dyląg H., Klemarczyk W., Graf P., Socha P., Wzory żywienia niemowląt i małych dzieci – badanie ogólnopolskie, „Standardy Medyczne/Pediatria” 2014, nr 11, s. 417 – 427. Weker H., Barańska M., Żywienie niemowląt i małych dzieci, Instytut Matki i Dziecka, 2014. Wojdalski J., Klimkiewicz M., Dróżdż B., Mruk R., Słoma J., Wybrane właściwości mieszanin oleju rzepakowego z benzyną lotniczą, „Inżynieria Rolnicza” 2013, nr 2(143), s. 349 – 358. Wołosik K., Knaś M., Zalewska A., Niczyporuk M., Przystupa A., The importance and perspective of plant-based squalene in cosmetology, „Journal of Cosmetic Science” 2013, nr 64, s. 59 – 65. Wroniak M., Ptaszek A., Ratusz K., Wpływ surowca na jakość oleju rzepakowego tłoczonego na zimno, „Inżynieria Żywności” 2015, nr 2, s. 22 – 28. Zaaboul F., Raza H., Chen C., Liu Y., Characterization of Peanut Oil Bodies Integral Proteins, Lipids, and Their Associated Phytochemicals, „Journal of Food Science” 2018, nr 1(83), s. 93 –100. Zdrojewicz Z., Chruszczewska E., Miner M., Wpływ witaminy D na organizm człowieka, „Medycyna Rodzinna” 2015, nr 2(18), s. 61– 66. Wykorzystanie olejów roślinnych 332 Zhang Q., Flach C., Mendelsohn R., Mao G., Pappas A., Mack M. C., Walters R., Southall M., Topically applied ceramide accumulates in skin glyphs, „Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology” 2015, nr 8, s. 329 – 337. Zhu X., Phinney D., Paluri S., Heldman D., Prediction of Liquid Specific Heat Capacity of Foot Lipids, „Journal of Food Science” 2018, nr 4(83), s. 992 – 997. Zielińska A., Nowak I., Kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych i ich znaczenie w kosmetyce, „Chemik” 2014, nr 2(68), s. 103 –106.

Identifiers

ISSN

1896-8333,