Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 27 | 168-196

Article title

Wpływ NSZZ "Solidarność" na funkcjonowanie PZPR w województwie bydgoskim (zarys problemu)

Content

Title variants

EN
Impact of the Independent Self-governing Trade Union "Solidarity" on the functioning of the Polish United Worker's Party in the Bydgoszcz Voivodship (an outline of the problem)

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Do sierpnia 1980 r. niepodważalną władzę w Polsce sprawowała PZPR. Powstanie związku zawodowego „Solidarność” dokonało wyłomu w dotychczasowym monopolu tej partii na władzę i pokazało, że jest wobec niej alternatywa. Sytuacja ta spowodowała z jednej strony przemiany w obrębie PZPR i powstanie struktur poziomych, podjęcie pozorowanego dialogu z nowym podmiotem na scenie społeczno-politycznej, ale jednocześnie prowadzenie w tle przygotowań do siłowej rozprawy. Celem artykułu jest ukazanie tego jak wyglądały wzajemne relacje pomiędzy PZPR a „Solidarnością” w dawnym województwie bydgoskim. Opisano próby rozbijania strajków z sierpnia 1980 r. i wprowadzanie do komitetów założycielskich nowych związków zawodowych ludzi partii, którzy mieli je przejmować, albo doprowadzać do ich organizacyjnego paraliżu. Działania te nie powiodły się ze względu na masowe i autentyczne poparcie dla „Solidarności” ze strony społeczeństwa. Co więcej, PZPR doświadczyła zapaści organizacyjnej, co przejawiało się m.in. masowym odpływem członków partii. Sytuacja pomiędzy obydwoma środowiskami zaostrzyła się wyraźnie w następstwie kryzysu bydgoskiego z marca 1981 r., kiedy to na skutek pobicia przez milicję swoich działaczy „Solidarność” groziła rozpoczęciem strajku generalnego. Strona rządowa zawarła ugodę ze stroną związkową, przez co uniknęła paraliżu kraju, ale skutki tych wydarzeń na wiele miesięcy sparaliżowały jej struktury i uniemożliwiły skuteczne działanie. Sytuację kryzysową w partii przezwyciężono podczas IX nadzwyczajnego zjazdu PZPR, gdzie wezwano jednocześnie do zaniechania jakichkolwiek postaw frakcyjnych i zjednoczenia się wokół kierownictwa partii w celu skutecznej walki z przeciwnikiem politycznym, którego nie nazwano wprost, ale chodziło o „Solidarność”. W następstwie kilka miesięcy później wprowadzono w życie przygotowywany od długiego czasu stan wojenny, który zakończył ostatecznie wzajemne relacje PZPR i „Solidarności”.

Contributors

  • IPN Gdańsk

References

  • Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), Warszawa 1990
  • Bäcker R., Pomiędzy masami a aparatem. Struktury poziome w Toruniu (1980–1981) [w:] Społeczeństwo w dobie modernizacji. Polacy i Niemcy w XIX i XX wieku. Studia ofiarowane Profesorowi Kazimierzowi Wajdzie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. R. Bäcker, M. Chamot, Z. Karpus, Toruń 2000
  • Cegła M., Struktury poziome w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej [w:] Polska lewica w XX wieku. Historia – ludzie – idee, red. T. Ślęzak, M. Śliwa, Kraków 2004
  • Chinciński T., Od strajków sierpniowych do wydarzeń marcowych. Pierwsze miesiące Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Bydgoszczy (VIII 1980 – III/IV 1981) [w:] W cieniu bydgoskiego marca ’81. Studia i szkice z dziejów NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2006
  • Chumiński J., PZPR a ruch związkowy [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Persak, Warszawa 2012
  • Friszke A., Rewolucja Solidarności 1980–1981, Kraków 2014
  • Gasztold-Seń P., Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologia” 2013, t. 10
  • Gasztold-Seń P., Dogmatyczna fronda w PZPR. Działalność Katowickiego Forum Partyjnego w roku 1981 [w:] Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, Warszawa–Lublin 2015
  • Gólski L., Wspomnienia o początkach „Solidarności” w Chojnicach, Chojnice 2005
  • Kamiński Ł., PZPR wobec „Solidarności” – pierwsze tygodnie, „Biuletyn IPN” 2002, nr 12
  • Kamiński Ł., PZPR wobec „Solidarności – alternatywny scenariusz [w:] „Solidarność” w imieniu narodu i obywateli, red. M. Latoszek, Kraków 2005
  • Łątkowska M., Borowski A., Rulewski Jan [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, red. M. Łątkowska, Warszawa 2010
  • Maniewska K., Narodziny idei – geneza NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy [w:] Szkice z dziejów NSZZ „Solidarność” na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach (1980–1990), red. I. Hałagida, Bydgoszcz–Gdańsk 2012, s. 54–61
  • Mikusiński W.J., Ruch reformatorsko-związkowy funkcjonariuszy MO w 1981 r. w garnizonach bydgoskim, toruńskim i włocławskim (obecne woj. kujawsko-pomorskie), Warszawa 2013
  • Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa 1991
  • Osiński K., Zarys dziejów NSZZ „Solidarność” Regionu Bydgoskiego (1980–1990), Gdańsk 2010
  • Osiński K., Wykryć, kontrolować, zniszczyć. Działania tajnych służb PRL wobec Jana Rulewskiego w latach 1980–1981 (zarys problemu) [w:] Konfrontacje i negocjacje. Wokół konfliktów społeczno-politycznych w PRL z początku lat osiemdziesiątych XX w., red. M. Golon, K. Osiński, Bydgoszcz–Gdańsk 2015
  • Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy. Lipiec 1980–styczeń 1982, Kraków 2002
  • Rybarczyk P., Bydgoscy funkcjonariusze MO jako grupa dyspozycyjna wobec kryzysu PRL w latach 1980–1981 [w:] Konfrontacje i negocjacje. Wokół konfliktów społeczno-politycznych w PRL z początku lat osiemdziesiątych XX w., red. M. Golon, K. Osiński, Bydgoszcz–
  • Gdańsk 2015
  • Samselski T., Walka Nakła, Mroczy i Sadek o III Rzeczpospolitą. Wspomnienia, fakty, dokumenty, Nakło 1994
  • Sielezin J.R., Płaszczyzna konfrontacji politycznej między „Solidarnością” a władzą w latach 1980–1981, Wrocław 2005
  • Skowron M., Jan Rulewski [w:] Opozycja w PRL 1956–89, t. 1, red. J. Skórzyński, Warszawa 2000
  • Wałdoch M., O chojnickim karnawale „Solidarności”. Kształtowanie się i rola nowego ruchu społecznego w warunkach lokalnych, Chojnice 2015

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-8b528c21-7477-432a-9a6c-186f31c134b3
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.