Przejrzystość, jawność, autorytet: nieformalne ograniczenia zasady jawności postępowania w polskiej praktyce sądowej

• Authors: Stanisław Burdziej

Title variants

EN

Transparency, Publicity, Authority: Informal Constraints on the Principle of Publicity of Proceedings in the Polish Court Practice

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Chociaż zapisy polskiej konstytucji zasadniczo gwarantują jawność postępowania sądowego, oprócz ograniczeń formalnych (wyłączenie jawności w uzasadnionych przypadkach) dostęp publiczności na sale rozpraw blokuje szereg praktyk nieformalnych. Ograniczenia te były jednym z głównych przedmiotów badań, przeprowadzonych w latach 2010–2012 na próbie ponad 9.000 rozpraw w sądach rejonowych i okręgowych we współpracy z Fundacją Court Watch Polska. Autor identyfikuje przyczyny utrzymywania się tych ograniczeń w specyficznym podejściu części pracowników sądowego wymiaru sprawiedliwości do kwestii jego legitymizacji, a także w błędnym kole, jakie uruchamia i petryfikuje brak zainteresowania obywateli sposobem wymierzania sprawiedliwości. Stawia też tezę, że zaobserwowane praktyki przyczyniają się do osłabienia zaufania Polaków do wymiaru sprawiedliwości. Tymczasem, autorytet sądu jest dziś uzależniony m.in. od sposobu potraktowania obywatela, przejrzystości postępowania oraz zdolności komunikacyjnych sędziego.

EN

Although in principle the Polish Constitution guarantees the publicity of court proceedings, the public access to the courtroom, apart from formal constraints (closing of hearings to the public in justified circumstances), is blocked by several informal practices. These informal constraints have become one of the main topics of an extensive study carried out in 2010–2012 on the sample of more than 9,000 court hearings in district and regional courts, in cooperation with Court Watch Poland Foundation. In our opinion, the reason for the persistence of such constraints lies in a specific approach of the practictioners of justice to its legitimacy and in a somewhat vicious circle which is activated and petrified by the lack of interest among the public in justice administration. Moreover, it is hypothesized that those practices undermine the trust of Poles in the justice system, while today, the court authority is dependent, more than before, on the treatment granted to citizens, on transparency and communication skills of the judge.

Keywords

PL

jawność; kontrola obywatelska; sądownictwo; legitymizacja

• Publisher: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW
• Journal: Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja
• Year: 2013
• Volume: 22
• Pages: 79-97

Contributors

author

Stanisław Burdziej

• Katedra Socjologii UW-M

References

• Beecher, Henry K. (1961) Surgery as Placebo: A Quantitative Study of Bias. “Journal of the American Medical Association” 176 (13): 1102-1107.
• CBOS (2013) Komunikat z badań nr BS/5/2013, O przestrzeganiu prawa i funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Warszawa, styczeń.
• Daniel, Krystyna (2007) Kryzys społecznego zaufania do sądów. „Studia Socjologiczne” 2 (185): 61-82.
• Etzioni, Amitai (2012) Aktywne społeczeństwo. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Friedman, Thomas L. (2013) Need a Job? Invent It. „The New York Times” 30.03.
• Greenfield, Sheldon, Kaplan, Sherrie, Ware, John E. (1985) Expanding patient involvement in care: effects on patient outcomes. “Annals of Internal Medicine” 102 (4): 520-528.
• Habermas, Jürgen (2005) Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Warszawa: "Scholar".
• Kaplan, Sherrie, Greenfield, Sheldon, Ware, John E. (1989) Assessing the effects of physician-patient interactions on the outcomes of chronic disease. “Medical Care” 27 (3): 110-127.
• Kaptchuk, Ted J. et al (2008). Components of placebo effect: randomised controlled trial in patients with irritable bowel syndrome. “British Medical Journal” 336 (7651): 999–1003.
• Kurczewski, Jacek (2007) Prawem i lewem. Kultura prawna społeczeństwa polskiego po komunizmie. „Studia Socjologiczne” 2 (185): 33-60.
• Lewin, Kurt (2010) Badania w działaniu a problemy mniejszości. [w:] Bogusława D. Gołebniak, Hana Cervinkova, red., Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.
• Łętowska, Ewa (2010) Niedomagająca legitymizacja trzeciej władzy. [w:] Perspektywy wymiaru sprawiedliwości, Dodatek do: „Monitor prawniczy” 3: 30-34.
• Misztal, Wojciech (2011) Dialog obywatelski we współczesnej Polsce. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Pilitowski, Bartosz, Burdziej, Stanisław, red., (2013) Obywatelski monitoring sądów rejonowych i okręgowych 2012/2013. Toruń: Fundacja Court Watch Polska.
• Pilitowski, Bartosz, Burdziej, Stanisław, red., (2012) Obywatelski monitoring sądów rejonowych i okręgowych 2011/2012. Toruń: Fundacja Court Watch Polska.
• Pilitowski, Bartosz, Burdziej, Stanisław, red., (2011) Obywatelski monitoring sądów rejonowych w Polsce 2010/2011. Toruń: Fundacja Court Watch Polska.
• Rosanvallon, Pierre (2011) Democratic Legitimacy: Impartiality, Reflexivity, Proximity. Princeton: Princeton University Press.
• Skąpska, Grażyna, Bryda Grzegorz (2013) Apolityczność czy sprawiedliwość proceduralna? Zaufanie do sądowego wymiaru sprawiedliwości na tle innych instytucji publicznych w Polsce. „Studia Socjologiczne” 1 (208): 77-94.
• Skuczyński, Paweł (2013) Sędziowska krytyka a etyka zawodowa, http://www.zawody.polskiprawnik.pl/pawel-skuczynski-sedziowska-krytyka-etyka-zawodowa,1085 (data odczytu: 26.09.2013)
• Stankiewicz, Piotr (2007) Konflikty technologiczne w społeczeństwie ryzyka. Przykład sporu o budowę masztu telefonii komórkowej. „Studia Socjologiczne” 4 (187): 87-116.
• Stępień, Jerzy (2010) Nieprzezwyciężone dziedzictwo zaborów. [w:] Perspektywy wymiaru sprawiedliwości, Dodatek do „Monitor Prawniczy” 3: 12-17.
• Stewart, Moira A. (1984) What is a successful doctor-patient interview? A study of interactions and outcomes. “Social Science & Medicine” 19 (2): 167-175.
• Sulikowski, Adam (2007) Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Szczegóła, Lech (2013) Bierność obywateli. Apatia polityczna w teorii demokratycznej partycypacji. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
• Teutsch, Carol (2003) Patient-doctor communication. “Medical Clinics of North America” 87 (5): 1115-1145.
• Thüm, Sonja et al. (2012) The association between psychosocial care by physicians and patients’ trust: a retrospective analysis of severely injured patients in surgical intensive care units. “GMS Psychosocial Medicine” 9, Doc04, DOI: 10.3205/psm000082, URN: urn:nbn:de:0183-psm0000820.