Na pograniczu kultury polskiej i niemieckiej. Z działalności Paula Patera w Gdańsku

• Authors: Paluchowski Piotr , Konieczna Seweryna
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

On the border between Polish and German culture. On the activities of Paul Pater in Gdańsk The article discusses the activity of Paul Pater (1656–1724), who was mainly connected with the cities of Royal Prussia (Toruń and Gdańsk). The territory was then at the cultural Polish-German border. The text focuses, above all, on the Gdańsk period of this scholar’s as well as his private activity, which concerned the technical school he had established, in which young people were taught how to use printing tools.

Keywords

PL

Gdańsk; Paul Pater; druk

EN

Gdańsk; Paul Pater; printing

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Orbis Linguarum
• Year: 2018
• Issue: 51
• Pages: 391-406

Contributors

author

Paluchowski Piotr

• Gdański Uniwersytet Medyczny

author

Konieczna Seweryna

• Gdański Uniwersytet Medyczny

References

• [Hoheisel C.L.], Rector & Professores Athenaei Gedanensis ad Supremum pietatis officium…, Gedani 1724.
• [Pater P.], [Auf geschehenes Ansuchen…], [Danztig 1716].
• [Pater P.], An die Herrn Curatores der Frey-Schulen, Dantzig 1714.
• [Pater P.], Mechanischer Vorschlag: Wie mit Tausend Gülden / immer halb Drey Monaten / Drey Tausend und Sechs Hundert Gülden / ohne allen unredlichen Wucher / mit Ehr und gutem Nahmen zugewinnen, [Dantzig 1714].
• [Pater P.], Wolgemeinte Nachricht..., [Dantzig 1714].
• Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygn. 300, 36/44, s. 1–4.
• August II…, [w:] P. Pater, Gospodarski Kalendarz…, Gdańsk [1714].
• August II…, [w:] P. Pater, Gospodarski Kalendarz…, Gdańsk [1717].
• Catalogus Lectionum et Operarum Publicarum, [Dantzig 1706].
• Catalogus librorum varii generis b. Pauli Patris…, [Dantzig 1725].
• Die Ehre Der Verblichenen Wider die im continuirten gelehrten Preussen enthaltene unverdiente und grobe Beschimpffung Des in seinem Grabe ruhenden Herrn Paul Paters..., Frankfurt am Main und Leipzig 1727.
• Edict Sr. Königl. Majestät in Pohlen…, [w:] P. Pater, Neuer und Alter Kunst- und Tugend Calender / Auf das 1709. Jahr Christi…, Dantzig [1708].
• Ewerbeck C.G., Neuer und Alter Kunst- und Tugend-Calender..., Danzig [1792].
• Hanow M.C., Denkmahl der Danziger Buchdruckereyen und Buchdrucker seit dem Jahr 1539 bis 1740 mit einigen Gedenken von künftiger Verbesserung des Drucken, [w:] Erstlinge der Jubelfeyer in Danzig, Dantzig 1740.
• Pater P., Camera Obscura: abo..., [w:] Pater P., Gospodarski Kalendarz..., Gdańsk [1714], k. D.
• Pater P., De Germaniae miraculo optimo, maximo, typis literarum, earumque differentiis, dissertatio..., [Pelplin] 2002.
• Pater P., De Germaniae miraculo optimo, maximo, typis literarum, earumque differentiis, dissertatio..., Lipsiae 1710.
• Pater P., Dissertatio de Mari Caspio…, Gedani 1723.
• Pater P., Informacja O nowej od AUTORA założonej Officynie, dla ćwiczenia się w Naukach Matematycznych i Mechanicznych, [w:] Pater P., Gospodarski Kalendarz..., Gdańsk [1714], k. D-D2.
• Pater P., Kurtze Beschreibung Der neuen Wunder-Erscheinung Des Nord-Lichts…, Dantzig [1716].
• Pater P., Neue und Alte woleingerichte Jahres-Rechnung Vermittelst eines Kunst- und Tugend-Calenders..., Dantzig [1697].
• Pater P., Opisanie wielce pożytecznego Zegara Gwiezdnego, [w:] P. Pater, Gospodarski Kalendarz..., Gdańsk [1714], k. D.
• Praetorius E., Athenae Gedanenses, sive Commentarius historico-chronologicus succinctus..., Lipsiae 1713.
• Wartski S., Neuer und Alter Hausz- Feld- und Garten-Calender…, Dantzig [1705].
• Bandtkie J.S., Historya drukarń w królestwie Polskiem i Wielkiem Xięstwie Litewskiem...,Kraków 1826.
• Bertling [E.A.K.], Pater Paul, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 25, Leipzig 1887, s. 221–222.
• Brodnicki M., Athenae Gedanenses Ephraima Praetoriusa, Gdańsk 2016.
• Czerniakowska M., Astronomia gdańska i Jan Heweliusz, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1, red. E. Kotarski, Gdańsk 2008, s. 135–154.
• Czerniakowska M., Matematyka i fizyka w Gimnazjum Gdańskim, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1, red. E. Kotarski, Gdańsk 2008, s. 155–180.
• Kaczor D., Dom Poprawy, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 234–235.
• Kawecka-Gryczowa A., Korotajowa K., Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 4, Wrocław 1962.
• Kizik E., Koszty utrzymania Gimnazjum Akademickiego, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1, red. E. Kotarski, Gdańsk 2008, s. 43–65.
• Kotarski E., Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993.
• Kotarski E., Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku, Gdańsk 1997.
• Kowalewska D., Toruńskie i gdańskie kalendarze Pawła Patera, [w:] Kalendarze staropolskie, red. I.M. Dacka, J. Patryka, Warszawa 2013, s. 169–181.
• Kubik K., Kalendariologia profesora Pawła Patera, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie.
• Księga pamiątkowa, Gdynia 1959, s. 277–304.
• Kubik K., Nauczanie matematyki w Toruńskim Gimnazjum Akademickim w XVI–XVIII wieku, [w:] Księga pamiątkowa 400-lecia Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, t. 1, red. Z. Zdrójkowski, Toruń 1972, s. 113–138.
• Kubik K., Nauka o świecie współczesnym w ujęciu gdańskiego pedagoga XVIII w. Pawła Patera, „Rocznik Gdański”, t. 23, 1964, s. 151–171.
• Kubik K., Profesor Paweł Pater pionier kształcenia technicznego w Gdańsku, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie. Księga pamiątkowa, Gdynia 1959, s. 79–152.
• Lehnerd [M.], Pater Paul [w:] Altpreussische Biographie, hrsg. C. Krollmann, T. 2, Marburg 1967, s. 490.
• Löschin G., Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit, T. 2, Danzig 1823.
• Löschin G., Geschichte der Danziger Buchdruckereien, [w:] Einladungsschrift zu der am 25sten Julius 1840 in Danzig zu begehenden Feier des vierten Säkular. Jubiläums der Erfindung der Buchdruckerkunst, Danzig 1840, s. 3–16.
• Mańkowski A., Dzieje drukarstwa i piśmiennictwa polskiego w Prusiech Zachodnich: wraz ze szczegółową bibliografią druków polskich zachodniopruskich, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, R. 18, 1911, s. 49–101.
• Mikołajewska A., Paul Pater und Samuel Luther Geret als Kalendermacher im Thorn des 18. Jahrhunderts, [w:] Schreibkalender und ihre Autoren in Mittel-, Ost- und Ostmitteleuropa (1540–1850), hrsg. K.-D. Herbst, W. Greiling, Bremen 2018, s. 183–203.
• Mocarski Z., Szkoła drukarska prof. Patra w Gdańsku (1711–1724), „Przegląd Graficzny”, R. 17, 1936, nr 15, s. 116–119, nr 16, s. 124–127; R. 18, 1937, nr 2, s. 12–14.
• Mokrzecki L., Pater Paweł, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 25, Warszawa 1980, s. 327–328.
• Mokrzecki L., Paweł Pater (1656–1724), [w:] Wybitni Pomorzanie XVIII wieku. Szkice biograficzne, red. J. Borzyszkowski, Wrocław 1983, s. 124–129.
• Mokrzecki L., Początki wiedzy o morzu w dawnej Rzeczypospolitej. Problematyka morska w nauce gdańskiej doby Baroku i Oświecenia, Wrocław 1983.
• Paluchowski P., Eliasz Kopijewicz i Christian Philipp Golz. Chełmski epizod wydawniczy z przełomu XVII i XVIII wieku, [w:] Historie gdańskich dzielnic, t. 1, red. J. Dargacz, K. Kurkowska, P. Paluchowski, Gdańsk 2018, s. 201–211.
• Paluchowski P., Pater Paul, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 769
• Pelczarowa M., Z dziejów oficyn drukarskich w Gdańsku (wiek XVI–XVIII), „Rocznik Gdański”, t. 14, 1955, s. 144–165.
• Salmonowicz S., Pater Paweł, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 3, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997, s. 393–394.
• Salmonowicz S., Toruńskie Gimnazjum Akademickie a ziemie Korony Węgierskiej w XVII i XVIII w., [w:] Księga pamiątkowa 400-lecia Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, t. 1, red. Z. Zdrójkowski, Toruń 1972, s. 167–205.
• Schwarz F., Paul Pater. Gründer der ersten technischen Schule in Danzig 1707, „Mitteilungen des Westpreussischen Geschichts-Vereins”, Bd. 27, 1928, nr 2. s. 17–27.
• Szarszewski A., Dom Dziecka, [w:] Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 232–233.
• Zdrenka J., Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814. Biogramy, Gdańsk 2008.
• https://www.presseforschung.uni-bremen.de/dokuwiki/doku.php?id=pater_paul [dostęp: 20.09.2018 r.]