Akcentuacja zapożyczonych leksemów czasownikowych w gwarze staroobrzędowców mieszkających w regionie suwalsko-augustowskim

• Authors: Paśko-Koneczniak Dorota Angelika

Title variants

EN

Stress patterns in loan verb lexemes in the dialect used by the Old Believers living in the Suwałki-Augustów region

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie zjawiska akcentuacji w zapożyczonych leksemach czasownikowych, funkcjonujących w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat badana gwara wyspowa, odseparowana od rosyjskiego języka ogólnego, podlega znacznemu wpływowi języka polskiego. Wpływ polszczyzny widoczny jest szczególnie w zasobie leksykalnym w postaci zapożyczeń, kalk i w idiomatyce. Akcentuacja obok rdzennego zasobu leksykalnego i systemu morfologicznego nadal pozostaje jednym z wyznaczników rosyjskości gwary. Rodzimy zasób leksykalny badanej gwary staroobrzędowców zachowuje rosyjski system akcentuacyjny. Podobnie rzecz się ma z systemem akcentuacyjnym w leksemach zapożyczonych z języka polskiego, które podlegają adaptacji akcentuacyjnej, czyli następuje w nich przesunięcie miejsca akcentu w stosunku do języka dawcy. W zapożyczonych leksemach czasownikowych mamy do czynienia ze zmiennością akcentu uzależnioną od formy morfologicznej, niekiedy również z akcentem paroksytonicznym, wynikającym z wpływu języka polskiego.

EN

The aim of the article is to present the stress pattern phenomenon in loan verb lexemes which function in the Russian dialect of the Old Believers from the Suwałki-Augustów Region. In the last decades, the insular dialect, separated from the general Russian language, has been influenced by the Polish language. Such influence is visible, in particular, in the vocabulary, in the form of loan translations and idiomatic expressions. Stress patterns, along with the root vocabulary and the morphological system, still remains one of the indicators of the Russian essence of the dialect. The native vocabulary of the Old Believers’ dialect maintains Russian accentuation patterns. A similar situation is observed in the case of stress patterns in lexemes borrowed from Polish, which undergo a stress accentuation adaptation; that is, they feature a shift in the place of the stress in relation to the source language. In loan verb morphemes, one can notice the pattern of stress which is not fixed and depends upon the morphological form or, sometimes, the paroxitonic stress, which results from the influence of the Polish language.

Keywords

EN

Old Believers; loan lexemes; stress pattern; stress; borrowing; Suwałki-Augustów Region; bilingualism

• Publisher: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Acta Baltico-Slavica
• Year: 2015
• Volume: 39
• Pages: 186-197

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Paśko-Koneczniak Dorota Angelika

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika [Nicolaus Copernicus University], Toruń, Poland

References

• Barkovskiĭ, M. M. (1974). Russkoe slovesnoe udarenie. Minsk: Izdatel’stvo «Vyshėĭshaia shkola».
• Durkin, P. (2014). Borrowed words: A history of loanwords in English. Oxford: Oxford University Press.
• Fedianina, N. A. (1976). Udarenie v sovremennom russkom iazyke. Moskva: Izdatel’stvo «Russkiĭ IAzyk».
• Grek-Pabisowa, I. (1968). Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Grek-Pabisowa, I. (1983). Słownictwo rosyjskiej wyspy gwarowej staroobrzędowców mieszkających w Polsce: Rozwój i stan dzisiejszy. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Grzybowski, S. (1996). Aspekty morfonologiczne konfrontacji fonologicznej języków słowiańskich. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Studia Slavica, 1(311), 13–23.
• Grzybowski, S. (1998). Morfologiczne uwarunkowania konfrontacji zjawisk akcentuacyjnych w języku rosyjskim i polskim. In J. Siatkowski (Ed.), Językoznawstwo: Prace na XII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Krakowie 1998 (pp. 117–122). Warszawa: Energeia (Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria 9).
• Gzhibovskiĭ, S. (2011). Russkiĭ ostrovnoĭ govor v pol’skom iazykovom okruzhenii. In S. Gzhibovskiĭ, V. A. Khorev, & M. Volos (Eds.), Russko-pol’skie iazykovye, literaturnye i kul’turnye kontakty (pp. 45–59). Moskva: Kvadriga.
• Kasatkin, L. L. (2005). Russkaia dialektologiia. Moskva: Academia.
• Laskowski, R. (1999). Akcent. In K. Polański (Ed.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (pp. 22–23). Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Obara, J. (1989). Teoretyczne problemy kalkowania. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Olechnowicz, M. (1977). Akcent rosyjski. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pas’ko, D. (2011). Osobennosti aktsentuatsii v russkom govore staroobriadtsev, zhivushchikh v Pol’she. In Lipovane: Istoriia i kul’tura russkikh staroobriadtsev (Pt. 8, pp. 198–201). Odessa, Izmail.
• Paśko, D. (2010). Adaptacja akcentuacyjna zapożyczeń z języka polskiego do rosyjskiej gwary staroobrzędowców w ośrodku augustowskim. In M. Głuszkowski & S. Grzybowski (Eds.), Staroobrzędowcy za granicą (pp. 181–188). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• PaśkoKoneczniak, D. (2011). Wpływ polszczyzny na zasób leksykalny rosyjskiej gwary staroobrzędowców na Suwalszczyźnie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Paśko-Koneczniak, D. (2013). Problematyka akcentuacji w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców (region suwalsko-augustowski). Acta Baltico-Slavica, 37, 277–286.
• Potebnia, A. A. (1973). Udarenie. Kiev: Izdatel’stvo «Naukova Dumka».
• Zalizniak, A. A. (2010). Ot praslavianskoĭ aktsentuatsii k russkoĭ. In A. A. Zalizniak, Trudy po aktsentologii (Vol. 1, pp. 8–428). Moskva: IAzyki Slavianskikh Kul’tur.

Identifiers

DOI

10.11649/abs.2015.005