Nowe zjawiska w relacji lekarz – pacjent w kontekście rozwoju internetu

• Authors: Mieczysław Gałuszka

Title variants

EN

New phenomena in the relationship between physician and patient in the context of development of the internet

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule prezentowane są zmiany, jakie dokonują się w relacjach lekarz – pacjent pod wpływem rozwoju nowych technologii komunikowania, a zwłaszcza Internetu. Autor przedstawia wybrane modele, których tendencją jest odchodzenie od paternalizmu tradycji Hipokratesowej i rezygnacja z władzy lekarza na rzecz poszerzenia autonomii, podmiotowości i odpowiedzialności pacjenta. W realnych sytuacjach na kształt relacji lekarz – pacjent mają wpływ uwarunkowania polityczne, gospodarcze, społeczne. Powstanie telemedycyny i wykorzystanie Internetu w opiece zdrowotnej zmienia tradycyjny układ zależności oparty na władzy-wiedzy. Pojawiają się pojęcia charakteryzujące nowe sytuacje komunikacyjne, np. e-pacjent, e-zdrowie, e-lekarz, które zmieniają kontekst relacji lekarz – pacjent. Internet popularyzuje wiedzę medyczną, pozbawiając ją „aury tajemniczości”, staje się przestrzenią nowych relacji i form komunikacji o zdrowiu, chorobie i medycynie

EN

The article presents changes taking place in the relationship between a physician and a patient after the advent of new communication technologies, particularly the Internet. The author presents selected models, which tend to move away from paternalistic tradition of Hippocrates and resign from power of physician towards more patient’s autonomy, subjectivity and responsibility. In real life situations, the relationship between physician and patient is shaped by political, economic and social conditions. The advent of telemedicine and use of the Internet in the health care system change the traditional system of dependencies based on power-knowledge. New notions that characterize new communication situations emerge, e.g. e-patient, e-health, e-doctor, which change the context of relationship between a physician and a patient. The Internet popularizes medical knowledge depriving it of “aura of mystery”. It becomes the space of new relations and forms of communication about health, disease and medicine.

Keywords

EN

relacja lekarz – pacjent; telemedycyna; e-pacjent; e-zdrowie; physician-patient relationship; telemedicine; e-patient; e-health

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2012
• Volume: 61
• Issue: 2
• Pages: 118-150

Dates

published

2012

Contributors

author

Mieczysław Gałuszka

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

References

• Akerkar S.M., Bichile L.S. [2004], Doctor patient relationship: Changing dynamics information age, “Journal of Postgraduate Medicine”, Vol. 50, Issue 2, www.jpgmonline.com/article.asp?issn=0022-3859.
• Anderson J.G., Rainey M.R., Eysenbach G. [2003], The Impact of Cyber Healthcare on the Physician-Patient Relationship, “Journal of Medical Systems”, Vol. 27, No. 1, February.
• Balint M.[ 1957], The Doctor His Patient and The Illness, London: Pitman Medical.
• Barański J., Waszyński E., Steciwko A. [2000], Komunikowanie się lekarza z pacjentem, Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
• Beauchamp T.L., Childress J.F. [1996], Zasady etyki medycznej, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Castells M. [2007], Społeczeństwo sieci, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Clarke G., Hall R., Rosencrance G. [2004], Physician-Patient Relations: No More Models, “American Journal of Bioethics”, No 2.
• Cockerham W.C. [2010], Medical Sociology, Boston: Pearson.
• Duplaga M. [2003], Telemedycyna i e-health jako kolejne etapy rozwoju systemów telematycznych w ochronie zdrowia, „Zdrowie i Zarządzanie”, vol. 5, nr 1.
• Emanuel E.J., Emanuel L.L. [1992], Four models of physician-patient relationship, “Journal American Medical Association”, Vol. 267(16).
• Foucault M. [ 1998], Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Fox S. [2006], Online Health Search. Pew Internet & American Life Project, Washington.
• Fox S., Raine L. [2007], The online health care revolution: How the Web helps Americans take better care of themselves, http://www.pewinternet.org
• Freidson E. [1970], Profession of Medicine: A Study of the Sociology of Applied Knowledge, Chicago: The University of Chicago Press.
• Freidson E. [2004], Professionalism – the Third Logic, Chicago: Polity Press.
• Gałuszka M. [2003], Społeczne i kulturowe powinności medycyny. Tożsamość zawodowa i atrofia moralna, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego.
• Gałuszka M. [2010], Modernizacja systemu opieki zdrowotnej w Polsce a problem komercjalizacji szpitali przez samorządy terytorialne, [w:] M. Gałuszka (red.), Modernizacja biomedyczna społeczeństwa a ryzyko zdrowotne, Łódź: Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego.
• Gałuszka M., Legiędź-Gałuszka M. [2008], Medycyna i zdrowie w społeczeństwie ryzyka, [w:] M. Gałuszka (red.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Łódź: Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego.
• Getzen T.E. [2000], Ekonomika zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens A. [2008], Konsekwencje nowoczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gillett J. [2004], Media activism and Internet use by people with HIV/AIDS, “Health and the Media”, ed. C. Seale, Oxford: Blackwell Publishing.
• Gillon R. [1997], Etyka lekarska: problemy filozoficzne, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Gordon T., Sterling E.W. [2009], Rozmawiać z pacjentem, Warszawa: Academica Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.
• Hartzband P., Groopman J. [2010], Untangling the Web – Patients, Doctors, and the Internet, „New England Journal of Medicine”, Vol. 362, March 25.
• Heszen I., Sęk H. [2007], Psychologia zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hojat M. [ 2001], The Jefferson Scale of Physician Empathy: Development and Preliminary Psychometric Data, “Educational and Psychological Measurement”, Vol. 61.
• Kasztelowicz P. [2000], Internet medyczny i telemedycyna – wpływ nowych środków komunikacji na współczesne oblicze medycyny, www.am.torun.pl-pekasz/telemedycyna.
• Kautsch M. [2010], Zarządzanie w opiece zdrowotnej Nowe wyzwania, Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Polska.
• Kononowicz A., Stachoń A. [2011], Wirtualny pacjent, [w:] I. Roterman-Konieczna (red.), Elementy informatyki medycznej. Ścieżki kliniczne, wirtualny pacjent, telekonsultacje, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kotler P., Shalowitz J., Stevens R.J. [2011], Marketing strategiczny w opiece zdrowotnej, Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Polska.
• Lasoń W. [2011], Telekonsultacje medyczne, [w:] I. Roterman-Konieczna (red.), Elementy informatyki medycznej. Ścieżki kliniczne, wirtualny pacjent, telekonsultacje, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Ley P. [1988], Communicating with patients; Improving communication, satisfaction and compliance, London: Croom Helm.
• Liderman K. [2008], Analiza ryzyka i ochrona informacji w systemach komputerowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Łuków P. [2005], Granice zgody: autonomia zasad i dobro pacjenta, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mariański J. [ 2001], Kryzys moralny czy transformacja wartości?, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Masełbas W. [2004], Informacja dla pacjenta i formularz świadomej zgody na udział w badaniu klinicznym, [w:] M. Walter (red.), Badania kliniczne. Organizacja, nadzór i monitorowanie, Warszawa: Stowarzyszenie na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce, Oinpharma.
• Murray E. et al. [2003], “Archives of Internal Medicine”, Vol. 163, No. 14, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pub-med/12885689
• Ostrowska A. [2009], Modele relacji lekarz – pacjent, [w:] A. Ostrowska (red.), Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Ostrowska A. [2011], Paternalizm i partnerstwo. Społeczny kontekst relacji lekarz – pacjent, [w:] J. Hartman, M. Waligóra (red.), Etyczne aspekty decyzji medycznych, Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z.o.o.
• Piątkowski W. [2008], Lecznictwo niemedyczne w Polsce. Tradycja i współczesność. Analiza zjawiska z perspektywy socjologii zdrowia i choroby, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Polak P. [2011], Nowe formy korupcji. Analiza socjologiczna sektora farmaceutycznego w Polsce , Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Radziwił K. [2010], e-Zdrowie – perspektywa lekarzy, Stały Komitet Lekarzy Europejskich (CPME), www.cpme.eu
• Rains S.A. [2007], Perceptions of traditional information sources and use of the world wide web to seek health information: Findings from the health information national trends survey, “Journal of Health Communication”, Vol. 12: 7, http://dx.doi.org/10.1080/10810730701619992.
• Romaszewski A., Trąbka W., Kęsek K. [2006], Rejestr Usług Medycznych czy Rekord Medyczny Pacjenta – różne filozofie obiegu informacji w ochronie zdrowia, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, vol. 4, nr 2.
• Salmon P. [2002], Psychologia w medycynie wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Schutz A. [1984], Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, [w:] E. Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, Warszawa: PIW.
• Singer P. [1997], O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa: PIW.
• Stefaniak K. [2011], Władza i tożsamość w komunikacji lekarz –.pacjent, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Stevenson F.A. et al. [2007], Information from the Internet and the doctor-patient relationship: the patient perspective – a qualitative study, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmcarticles/PMC2041946/.
• Studzińska-Pasieka K. [2009], Paradygmat profesji w doświadczeniach zawodowych lekarzy i opiniach studentów medycyny. Analiza na przykładzie łódzkiego środowiska medycznego, Łódź: Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny (rozprawa doktorska).
• Szasz T., Hollender M. [1956], A Contribution to the Philosophy of Medicine: The Basic models of the Doctor – Patient Relationship, “Journal of the American Medical Association”, Vol. 97.
• Szewczyk K. [1996], Lęk, nicość i respirator. Wzorce śmierci w nowożytnej cywilizacji Zachodu, [w:] M. Gałuszka, K. Szewczyk (red.), Umierać bez lęku.. Wstęp do bioetyki kulturowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szewczyk K. [2009], Bioetyka. Medycyna na granicach życia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szewczyk K. [2011], O bezsensie i potrzebie konstruowania modeli relacji lekarz – pacjent, materiał własny.
• Sztompka P. [2007], Zaufanie fundament społeczeństwa, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Thompson J.B. [2010], Skandal polityczny. Władza i jawność w epoce medialnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tobiasz-Adamczyk B. [2002], Relacje lekarz – pacjent w perspektywie socjologii medycyny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Veatch R.M. [1983], Models for ethical medicine in a revolutionary age, [w:] S. Gorovitz, R. Macklin, A. Jameton, J. O’Connor, S. Sherwin, Moral Problems in Medicine, New Jersey.
• Veatch R.M., [1991], The Patient-Physician Relation: The Patient as Partner, Bloomington: Indiana University Press.
• Veatch R.M. [2010], Zawodowa etyka medyczna: fundament jej zasad, [w:] W. Galewicz, Moralność i profesjonalizm. Spór o pozycję etyk zawodowych, Kraków: TA i WPN Universitas.
• Wald H.S., Dube C.E., Anthony D.C. [2007], Untangling the Web – The impact of Internet use on health care the physician-patient relationship, “Patient Education and Counseling”, Vol. 68.
• Wieczorkowska M. [2008], Świat jako klinika. Medykalizacja życia w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, [w:] M. Gałuszka (red.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Łódź: Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego.
• Williams S.J., Calnan M. [1996], The limits of medicalization?: Modern medicine and the lay populace in late modernity, “Social Science & Medicine” , Vol. 42, No. 12.
• Włodarczyk C., Poździoch S. [2001], Systemy zdrowotne. Zarys problematyki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wulff H.R., Petersen S.A., Rosenberg R. [1993], Filozofia medycyny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma.../kierunki_e_zdrowie_09022011.pdf, Kierunki informatyzacji
• „e-Zdrowie Polska” na lata 2011–2015 [dostęp 10.11.2011].
• download.microsoft.com/download/D/; [2009] Zdrowie zarządzane wiedzą. Połączona Platforma Opieki Zdrowotnej – opis projektowy [dostęp 20.12.2011].
• http://csioz.gov.pl/strategia Strategia e-Zdrowie Polska na lata 2009–2015 [dostęp 10.11.2011].
• http://www.flirckr.com/photos/edelman_inc/sets/7215762405896432/; Health Barometer Stats [dostęp 20.12.2011].
• http://www.arc.com.pl/index.php?o; Global Health Survey 2011, IRIS (International Research Institutions), ARC Rynek i Opinia [dostęp 15.12.2011].
• www.tns-global.pl ; Postawy Polaków wobec technologii teleinformatycznych w medycynie, TNS OBOP [dostęp 15.11.2011].
• www.europa.eu.int/comm/health ; e-Zdrowie – perspektywa lekarzy [dostęp 25.03.2005]
• www.HON.CH/honCODE/Polish [dostęp 10.11.2011].

Identifiers

ISSN

0033-2356