Kontekst teologiczno-historyczny współczesnej eklezjologii ewangelickiej – perspektywa ekumeniczna

• Authors: Hintz Marcin

Title variants

EN

The Theological-Historical Context of the Modern Protestant Ecclesiology – an Ecumenical Perspective

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł omawia główne motywy dyskusji na temat rozumienia Kościoła, jaka toczy się w teologii ewangelickiej w kontekście prowadzonych dialogów ekumenicznych. Protestancka eklezjologia występuje w różnych postaciach konfesyjnych, spośród których dwa główne paradygmaty zostały sformułowane w okresie Reformacji: luterański i kalwiński. W dalszym rozwoju myśli teologicznej protestantyzmu wskazać należy na pojawienie się kolejnych modeli eklezjologicznych: metodystycznego i wolnokościelnego. Jako pierwsza została sformułowana luterańska nauka o Kościele w Konfesji Augsburskiej z roku 1530. Aż do XX w. Kościoły ewangelickie, w tym luterańskie, funkcjonowały jako samodzielne Kościoły krajowe. Tendencje zjednoczeniowe w łonie luteranizmu XX w. pojawiły się jako odpowiedź na Unię Staropruską z roku 1817. W XX w. powstały organizacje o światowym zasięgu: Światowa Federacja Luterańska w roku 1947, Światowa Rada Kościołów w roku 1948 oraz Światowy Alians Reformowany powołany do życia w roku 1970, przekształcony w roku 2010 na Światową Wspólnotę Kościołów Reformowanych. We współczesnym ruchu ekumenicznym szczególne znaczenie dla zbliżenia między ewangelikami reformowanymi a luteranami odegrała Konkordia między Kościołami wyrosłymi na gruncie Reformacji w Europie, zwana Konkordią Leuenberską z roku 1973. Kościoły ewangelickie Europy tworzą Wspólnotę Kościołów Ewangelickich w Europie, organizację promującą działania na rzecz ekumenizmu i pojednania pomiędzy chrześcijanami.

EN

Since the beginning of the 16th century the western Christianity’s is divided into two confessional families: Roman Catholicism and Protestantism. The evangelical Churches are present in two main confessional variants: (Lutheranism and Calvinism. Each of them created a special version of the Ecclesiology. The Lutheran understanding of the Church was defined in The Augsburg Confession, Art. 5: “That we may obtain this faith, the Ministry of Teaching the Gospel and administering the Sacraments was instituted”. For Lutherans is the Teaching of the Gospel and the proper administering the Sacraments their notae ecclesiae - constitutive remarks of a church. The protestant Churches in their national form were divided into autonomous, independent structures without any closer connections one to each other. The foundation of the Lutheran World Federation in 1947 was a result of a long process of looking for a deeper bond between the Lutherans all over the world. The other ecclesiological process took part between Lutherans and Reforms in Europe. In the year 1973 was established the Leuenberg Unity of Protestant Churches, which changed the official name into Community of Protestant Churches in Europe – CPCE in 2003. From both organisation LWF as well as CPCE came a several important ecumenical documents related to the problematic of Ecclesiology. The most important ecclesiological study of CPCE is The Church of Jesus Christ. The Contribution of the Reformation towards Ecumenical Dialogue on Church Unity, from 1994.

Keywords

PL

eklezjologia; ewangelicyzm; luteranizm; rozumienie urzędu kościelnego

EN

ecclesiology; Protestantism; understanding of the church office

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2017
• Volume: 17
• Pages: 27-50

Contributors

author

Hintz Marcin

• Wydział Teologiczny ChAT

References

• Being and Living as a Communion of Churches: Taking the Next Steps Report of the Renewal Committee of LWF, s. 13. http://www.lutheranworld.org/lwf/wp-content/uploads/2010/12/Renewal-Committee-Report.pdf (23.01.2017).
• Chaunu P., Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250–1550), tłum. J. Grosfeld, Warszawa 1989.
• Diakonia in Context. Transformation. Reconciliation. Empowerment, Geneva 2009; The Diaconal Ministry in the Lutheran Churches, http://www.lutheranworld.org/lwf/wp-content/uploads/2010/07 /DTS_Statement_Diakonia-2005.pdf (23.01.2017).
• Dokument Metodystyczno-Reformowany. Deklaracja braterskiej współpracy, Ostróda – Warszawa, kwiecień 1990, http://www.ekumenia.pl/index.php?D=48 (9.11.2013).
• Eklezjologiczne znaczenie Światowej Rady Kościołów (Deklaracja z Toronto, 1950), http://ekumenia.pl/czytelnia/dokumenty-ekumeniczne/kosciol-koscioly-i-swiatowa-rada-kosciolow/ (25.01.2017).
• Episcopal Ministry within the Apostolicity of the Church. The Lund Statement 2007, Geneva 2008, http://www.lutheranworld.org/LWF_Documents/EN/ LWF_The_Lund_Statement_2007.pdf (23.11.2012), tłum. polskie: Posługa biskupia w ramach apostolskości Kościoła. Dokument Światowej Federacji Luterańskiej (Lund 2007), tłum. K. Karski, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 63 (2008) 2, s. 58–80.
• Gaßmann G., Lutherischer Weltbund, w: Theologische Realenzyklopädie, t. XXI, Berlin 1991, s. 141–150.
• Grant J.W. (red.), Die unierten Kirchen. Stuttgart 1973.
• Grundmann S., Der Lutherische Weltbund. Grundlagen, Herkunft, Aufbau, Köln – Graz 1957.
• Hintz M., Rozumienie wspólnoty kościelnej w ewangelicyzmie. Światowa Federacja Luterańska jako rozwinięcie wizji eklezjologicznej Reformacji?, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 6 (2012), s. 177–188.
• Hintz M., Sola, w: T. Gadacz, B. Milerski (red.), Religia. Encyklopedia PWN, t. IX, Warszawa 2003 (wyd. elektroniczne).
• Huber W., Kirche, München 1988.
• Johnson P., Historia chrześcijaństwa, tłum. L. Engelking, M. Iwińska, A. Kaniewski i in., Gdańsk 1993.
• Kaan F., Światowy Alians Kościołów Reformowanych wobec Konkordii Leuenberskiej, tłum. B. Tranda, w: K. Karski, B. Stahl, A. Wójtowicz (red.), Z ufnością w przyszłość. Studia ekumeniczne, Warszawa 1975, s. 174–180.
• Karski K., Czwarta faza dialogu, w: K. Karski, S.C. Napiórkowski (red.), Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965–2000, Lublin 2003.
• Karski K., Od Edynburga do Porto Alegre. Sto lat dążeń ekumenicznych, Warszawa 2007.
• Karski K., Rola Światowej Rady Kościołów w ruchu ekumenicznym, „Roczniki Teologii Ekumenicznej” 57 (2010) 2, s. 61–71.
• Karski K., Symbolika. Zarys wiedzy o Kościołach i wspólnotach chrześcijańskich, Warszawa 20052.
• Keller R., Gnesiolutheraner, w: Theologische Realenzyklopädie, t. XIII, Berlin 1984, s. 512–519.
• Kijas Z., Odpowiedzi na 101 pytań o ekumenizm, Kraków 2004.
• Kolb R., Jedność wyznania – droga do „Formuły Zgody”, w: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2003, s. 376–386.
• Konfesja sandomierska, właściwie: Konfesya, albo Wyznanie Wiary Powszechnej Kościołów Chrześcijańskich Polskich z r. 1570, reprint: Warszawa 1908.
• Konkordia między Kościołami wyrosłymi na gruncie Reformacji w Europie (Konkordia Leuenberska), 16 marca 1973, tłum. K. Karski, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 36 (1995) 2, s. 35–42.
• Kościół Jezusa Chrystusa. Wkład reformacyjny do dialogu ekumenicznego na temat jedności Kościoła. Dokument przyjęty na Czwartym Zgromadzeniu Ogólnym Sygnatariuszy Konkordii Leuenberskiej (Wiedeń, Austria, 3–10 maja 1994), tłum. K. Karski, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 37 (1996) 1, s. 75–108.
• Kozłowski R., Forum Ekumeniczne: Bazylea 1989, „Rocznik Teologiczny” (1990) 2, s. 307–310.
• Krüger H., Katechizm ekumeniczny Krótkie wprowadzenie w istotę, rozwój i działalność ruchu ekumenicznego, tłum. K. Karski, Warszawa 1987.
• Lohff W., Leuenberger Konkordie, w: Theologische Realenzyklopädie, t. XXI, Berlin 1991, s. 33–37.
• Luter M., Do chrześcijańskiej szlachty niemieckiego narodu o ulepszeniu chrześcijańskiego stanu (1520), w: E. Ołtarzewska-Wieja (red.), Z problemów Reformacji, t. VI, Bielsko-Biała 1993, s. 154–157.
• Message from the 13th General Assembly of CEC to all the member churches, http://assembly.ceceurope.org/fileadmin/filer/asse/Assembly/Documents/Official_documents/GEN_MES_FINAL_EN_Message_from_13th_CEC_Assembly1.pdf. (8.11.2012).
• Milerski B., Urząd duchowny w teologii Marcina Lutra i księgach wyznaniowych, „Rocznik Teologiczny” (2004) 1, s. 5–22.
• Pasek Z., Protestantyzm, w: T. Gadacz, B. Milerski (red.), Religia. Encyklopedia PWN, t. VIII, Warszawa 2003 (wyd. elektroniczne).
• Schleiermacher F.D.E., Mowy o religii, tłum. J. Prokopiuk, Kraków 1995.
• Schmidt-Clausen K., Vom Lutherischen Weltkonvent zum Lutherischen Weltbund 1923–1957, Gütersloh 1976.
• Sojka J., Teologia Marcina Lutra w debacie Światowej Federacji Luterańskiej po roku 2010, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 10 (2016), s. 122–138.
• Trillhaas W., Dogmatik, Berlin 1967.
• Uglorz M., Eklezjologia w teologii Marcina Lutra, w: Z problemów Reformacji, t. I. Warszawa 1975, s. 24–25.
• Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU (RP) 1995, nr 97, poz. 479.
• Wolf E., Protestantismus, RGG3, t. V, Tübingen 1961, s. 648–654.
• Zieliński T.J., Jak klasyfikować Kościoły protestanckie?, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 37 (1996) 2, s. 59–66.

Identifiers

DOI

10.25167/SOe/17/2017/27-50