Czy filozof powinien być tolerancyjny? Zagadnienie tolerancji w refleksji metafilozoficznej

• Authors: Rembierz Marek

Title variants

EN

Should a Philosopher Be Tolerant? A Question of Tolerance in Meta-Philosophical Reflection

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The present paper is an attempt to understand tolerance in meta-philosophical reflection (hence the question posed in the title: Should a philosopher be tolerant?). By doing so the author links a contemporary debate on the nature of philosophy and philosopher’s profession. The opposing views are being considered here – on the one hand those according to which tolerance is a much desired feature of a philosopher, and on the other hand those according to which the value of tolerance in philosophy is questioned. Our attention is focused on the answer to the following question: How is it possible to reconcile the requirement to seek the truth (with its methodological and axiological rigours) with the postulate 0that we should be tolerant of different views and treat the plurality of views and statements as a positive value. It has been shown that it is possible to accept the value of tolerance within the field of philosophy while remaining neutral with regard to disputes concerning the acceptance or refusal of post-modern ideas and statements. A postulate of tolerance can be formulated even if one is a conscious and consequent representative of meta-philosophical options of classical philosophy or analytical philosophy. The statements in which the concepts of tolerance and plurality are used come mainly from the representatives of the Lviv-Warsaw School. The author analysed and compared them. The opinions under study treat tolerance as a positive value. It is contrasted with aggression and compared with humbleness which a philosopher needs. It is also treated as a moral virtue which a philosopher needs. From such a point of view it is possible to adjust it to a clear presentation of one’s opinions and defence of one’s own views. The following suggestion of Tadeusz Kotarbiński was quoted: “whenever you deal with someone else, always try to put yourself in his position, look upon the problem from his point of view. It gives understanding of someone’s opinion, raises the spirit of tolerance, weakens the intensity of conflicts”.

Keywords

EN

tolerance; meta-philosophical reflection

• Publisher: Uniwersytet Bielsko-Bialski
• Journal: Świat i Słowo
• Year: 2009
• Volume: Świat i Słowo 2009, nr 1 (12)
• Pages: 113-132

Dates

published

2009-06

Contributors

author

Rembierz Marek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, Katowice

References

• Andrzej Bronk, Filozofia w czasach postmodernistycznych, w: Andrzej Bronk Zrozumieć świat współczesny, , Lublin 1998, s. 75-113.
• Andrzej Bronk, Typy fundamentalizmu, w: Andrzej Bronk Zrozumieć świat współczesny, Lublin 1998.
• Ryszard Legutko, O tolerancji, w: Ryszard Legutko, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994, s. 168-171.
• Halina Promieńska, Zasada tolerancji w nauce i etyce, Katowice 1987.
• Leon Koj, Powinności w nauce. Tom I: Określenie i poznawalność powinności, Lublin 1998.
• Drogi filozofii. Z profesorem Stefanem Swieżawskim rozmawia Jan Skoczyński, „Czas Kultury” 1998, nr 2.
• R. W. Hepburn, Filozofowania etyka, w: red. Ted Honderich, Encyklopedia filozofii, tłum. J. Łoziński, Poznań 1998.
• Tadeusz Czeżowski, O ideale uniwersytetu, w: Tadeusz Czeżowski, Pisma z etyki i teorii wartości, red. P. J. Smoczyński, Wrocław 1989.
• W. Tyburski, Etos uczonego w szkole Lwowsko-Warszawskiej, W: Polska filozofia analityczna. W kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, red. W. Tyburski i R. Wiśniewski, Wyd. UMK, Toruń 1999.
• Izydora Dąmbska, Sceptycyzm francuski XVI i XVII wieku, Toruń 1958.
• Maria Ossowska, Sprawozdanie z III Polskiego Zjazdu Filozoficznego, w: Maria Ossowska, O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, Warszawa 1983.
• Jan Woleński, Aksjologia i metodologia, w: Etyka zawodowa ludzi nauki, red. J. Goćkowski, Wrocław 1991.
• Jan Woleński, W stronę logiki, Kraków 1996.
• Jerzy Pelc, Recenzja, Profesor Narcyz Łubnicki Doktorem h.c. UMCS, „Studia Filozoficzne”, 1983, nr 1–2, (206-207).
• Józef Pieter, Czasy i ludzie, Katowice 1986.
• Tadeusz Kotarbiński, Sprawności i błąd, Warszawa 1970.
• Tadeusz Kotarbiński, O potrzebie tolerancji, w: Tadeusz Kotarbiński, Pisma etyczne, red. P. J. Smoczyński, Wrocław 1987, s. 254-256.
• Tadeusz Kotarbiński, Zgodliwe współdziałanie, w: Tadeusz Kotarbiński, Pisma etyczne, red. P. J. Smoczyński, Wrocław 1987, s. 257-258.
• Tadeusz Kotarbiński, Oblicze filozoficzne Tadeusza Czeżowskiego, w: Rozprawy filozoficzne. Księga pamiątkowa z okazji 80-lecia rodzin prof. Tadeusza Czeżowskiego, Toruń 1969.
• Stefan Amsterdamski, Jan Woleński, Wstęp, w: Klemens Szaniawski, O nauce, rozumowaniu i wartościach, red. J. Woleński, Warszawa 1994.
• Stanisław Kamiński, Filozofia i metoda, red. J. Herbut, Lublin 1993.
• Antoni B. Stępień, Rola księdza profesora Stanisława Kamińskiego w rozwoju środowiska filozoficznego KUL, w: Zadania filozofii we współczesnej kulturze, red. Z. J. Zdybicka, Lublin 1992.
• Jerzy Pelc, Wizerunki i wspomnienia. Materiały do dziejów semiotyki, Warszawa 1994, s. 178 i s. 199.
• Ryszard Wiśniewski, Aksjologia Władysława Tatarkiewicza, „Ruch Filozoficzny” 1980, t. 38, nr 3-4, s. 165.
• Ryszard Wójcicki, Pozytywizm polskiego dwudziestolecia, „Kwartalnik Filozoficzny”, 1992, z. 1/2, t. XX, s. 62.
• Otfried Höffe, Pluralizm i tolerancja. W sprawie legitymizacji modernizmu, w: Otfried Höffe, Etyka państwa i prawa, tłum. Czesław Porębski, Kraków 1992
• Ewa Klimowicz, Moralny sens tolerancji, „Edukacja Filozoficzna” 1995, vol. 20, s. 105-117
• Ija Lazari-Pawłowska, Trzy pojęcia tolerancji, „Studia Filozoficzne” 1984, nr 8, s. 116.
• Ija Lazari-Pawłowska, Jeszcze o pojęciu tolerancji, „Studia Filozoficzne” 1987, nr 1, s. 167.
• Ija Lazari-Pawłowska, Idea tolerancji w pracy nauczyciela akademickiego, „O ład moralny” 1989 nr 1, s. 42; por. Ija Lazari-Pawłowska, Tolerancja w dziedzinie nauki, „Studia Filozoficzne” 1987, nr 2, s. 83-90.
• E. Pietruska-Madej, O nauce i tolerancji, „Studia Filozoficzne” 1987, nr 3, s. 165-175.
• Ija Lazari-Pawłowska, Idea tolerancji w pracy nauczyciela akademickiego, „O ład moralny” 1989 nr 1.
• Ewa Podrez, Moralne uzasadnienie tolerancji, Warszawa 1999.
• Klemens Szaniawski, Dyskusja plenarna, „Studia Filozoficzne” nr 12 (145), 1977, s. 24-26.
• Jacek Hołówka, Trzy traktaty o tolerancji, „Przegląd Filozoficzny” 1995, nr 3, s. 7-29.
• Karl R. Popper, W co wierzy Zachód (skradzione od autora Społeczeństwa otwartego), w: Karl R. Popper, W poszukiwaniu lepszego świata. Wykłady i rozprawy z trzydziestu lat, tłum. i oprac. A. Malinowski, Warszawa 1997, s. 242.
• Maria Ossowska, Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1985.
• Józef Bocheński, Wspomnienia, Kraków 1994.
• Karl R. Popper, Tolerancja i intelektualna odpowiedzialność (skradzione od Ksenofanesa i Woltera), w: Karl R. Popper, W poszukiwaniu lepszego świata. Wykłady i rozprawy z trzydziestu lat, tłum. i oprac. A. Malinowski, Warszawa 1997.
• Wojciech Zieliński, Niefundamentalistyczy walor krytycznego racjonalizmu, w: Fundamentalizm i kultury, red. M. Szulakiewicz, Z. Karpus, Toruń 2005, s. 205-216.
• Życie i filozofia. Rozmowa z Ernanem McMullinem, tłum. A. Czupryna, M. Heller, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” XXXIII 2003.

Identifiers

ISSN

1731-3317