From China to Palmyra: the Value of Silk

• Authors: Żuchowska Marta

Title variants

PL

Między Chinami a Palmyrą: o wartości jedwabiu

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

Badania wykopaliskowe w Palmyrze wśród wielu odkryć przyniosły również - jeden z największych w tym rejonie - zbiór tkanin z okresu rzymskiego, w tym sensacyjne znaleziska tkanin jedwabnych datowanych na I-III w. n.e. Część z nich z całą pewnością została wykonana w Chinach, na co wskazuje struktura i motywy zdobnicze; pochodzenie innych jest trudniejsze do ustalenia - monochromatyczne płótna mogły zostać sprowadzone z Chin, mogły jednak zostać utkane lokalnie, ze sprowadzonej przędzy. Analizy włókien wykazały również, że część tkanin wykonano z nici pozyskanej z dzikiego jedwabnika rodzaju Antheraea, którego różne gatunki są rodzime dla południowych Chin i Indii; możliwe więc, że część przędzy lub gotowych tkanin spro¬wadzono do Palmyry również z Indii. Niewątpliwie mamy jednak w tym wypadku do czynienia z dość dużą grupą przedmiotów, które zostały intencjonalnie sprowadzone ze Wschodu, a następnie były wykorzystywane w Palmyrze. Znaleziska te dotychczas były omawiane głównie jako produkty będące przedmiotem handlu dalekosiężnego, natomiast niewiele uwagi poświęcono zagadnieniom związanym z kontekstem kulturowym tej wymiany. Prześledzenie drogi, jaką pokonywały jedwabne tkaniny z Chin do basenu Morza Śródziemnego, pozwala na ukazanie rozmaitych aspektów ekonomicznych, społecznych i kulturowych związanych z handlem i wykorzystaniem jedwabiu przez społeczności zaangażowane w wymianę, a reprezentujące odmienne tradycje kulturowe. Jedwab był wywożony z Chin nie tylko jako obiekt handlu, ale także w formie kosztownych darów odzwierciedlających społeczny status i pozycję polityczną zarówno ofiarodawcy, jak i obdarowanego. Jako towar mógł być również wykorzystywany i odbierany na różne sposoby - na zachodzie był uważany za luksusowy produkt, podczas gdy w Chinach wykorzystywano go często jako walutę i powszechnie płacono nim podatki. Zrozumienie wartości i znaczenia, jakie miał jedwab w samych Chinach, jest niezwykle trudne ze względu na jego wszechobecność w kulturze chińskiej. Monochromatyczne tkaniny jedwabne były wytwarzane w domowych warsztatach. Już najwcześniejsze teksty chińskie zawierają informację, że podstawowym zadaniem kobiet w gospodarstwie była hodowla jedwabników, pozyskiwanie z nich nici, tkanie i szycie. Za czasów dynastii Han (206 r. p.n.e. - 220 r. n.e.) wytwarzano wiele gatunków jedwabiu, i o ile najprostsze nadal produkowano w warsztatach domowych na użytek lo¬kalny, wielobarwne wzorzyste tkaniny o skomplikowanym splocie, z których najbardziej spektakularne były tzw. Brokaty jin [f®], powstawały w oficjalnych warsztatach na potrzeby dworu. Tego typu tkaniny, nierzadko zdobione dobro wróżbnymi inskrypcjami, były również elementem cesarskich darów, a także trybutu dla barbarzyńskich plemion z północy i sprzymierzonych miast-państw w Kotlinie Tarymskiej. To właśnie w formie darów najwięcej tkanin i przę¬dzy jedwabnej z Chin trafiało na zachód za czasów panowania dynastii Han. Sam handel z ludami spoza granic był silnie ograniczony rozmaitymi zakazami i mógł odbywać się tylko w nielicznych punktach granicznych, podczas organizowanych okresowo targów zwanych hushi [^^] - „targi barbarzyńskie”. Okazją do wymiany były również poselstwa na dwór chiński, jednak przywilej handlu przyznawany był tylko niektórym i zawierał w sobie rozmaite ograniczenia dotyczące m.in. towarów, jakie mogły podlegać wymianie. Część darów przekazywanych plemionom koczowniczym i władcom sprzymierzonych miast-państw była niewątpliwie gromadzona w kręgach elit; dość liczne znaleziska chińskiego jedwabiu pochodzą z grobowców zlokalizowanych na terenie Mongolii i Syberii, związanych z plemionami koczowniczymi, wśród których najważniejszym byli w tym czasie Xiongnu [^$X]. Masowe znaleziska znakomicie zachowanych jedwabnych tkanin chińskich pochodzą też z nekropoli zlokalizowanych wzdłuż południowych obrzeży pustyni Taklamakan, zwłaszcza ze stanowisk takich jak Loulan [J§M] i Niya [MfB], położonych na terenach okresowo kontrolowanych przez Chiny za czasów dynastii Han. Nadwyżki były najprawdopodobniej odsprzedawane dalej na zachód. Jednym z ważniejszych szlaków handlowych na zachód była w owym czasie droga prowadząca przez Kotlinę Tarymską, przez przełęcze w górach Karakorum i wzdłuż doliny Indusu do północno-zachodnich Indii. Niemal zupełny brak znalezisk archeologicznych tkanin z tego regionu nie pozwala na pełną analizę wykorzystania jedwabiu w tamtejszej kulturze. Analiza tekstów sugeruje, że jakkolwiek rozmaite rodzaje dzikiego jedwabiu były produkowane lokalnie, chiński jedwab był tu najwyżej ceniony ze względu na swoją jakość i walory estetyczne. Jedwabne tkaniny pojawiają się w literaturze z tego regionu jako ślubne szaty, a także jako luksusowy produkt znajdujący się w królewskim skarbcu. Kontakty handlowe między regionem śródziemnomorskim a Indiami w okresie rzymskim są dość dobrze poświadczone zarówno w materiale archeologicznym, jak i w źródłach pisanych. Wydaje się też, że większość towa¬rów sprowadzanych z dalej na wschód położonych regio¬nów Azji trafiała w tym czasie na zachód za pośrednictwem Indii. Materiał epigraficzny z Palmyry sugeruje, że w okresie rzymskim miasto utrzymywało ożywione kontakty handlowe ze Spasinu Charaks, położonym nad Zatoką Perską. Palmyreńczycy zorganizowali też co najmniej dwie wyprawy do portów położonych w delcie Indusu. Wydaje się więc, że egzotyczne towary ze wschodu, w tym jedwabne tkaniny i przędzę, pozyskiwali właśnie za pośrednictwem Indii. zachowany materiał epigraficzny sugeruje, że osoby zaangażowane w organizację handlu karawanowego cieszyły się wysoką pozycją społeczną, a wspomaganie kupców i inwestycje w handel traktowane były na równi z innymi, bardziej typowymi formami euergetyzmu, takimi jak wznoszenie budowli publicznych lub fundacje na rzecz świątyni. W społeczeństwie Palmyry jedwab, podobnie jak inne towary luksusowe, był przede wszystkim symbolem bogactwa, a w konsekwencji także statusu społecznego.

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2014
• Volume: Tom XI (LII), fasc. A
• Pages: 133-154

Contributors

author

Żuchowska Marta

References

• AL AS‘AD KH., SCHMIDT-COLINET A., 1995 Kulturbegegnung im Grenzbereich, (in:) A. Schmidt-Colinet (ed.), Palmyra. Kulturbegegnung im Grenzbereich, Mainz am Rhein, 28-53.
• BERGMAN F., 1939 Archaeological Research in Sinkiang, Especially the Lop-Nor Region, Reports from the Scientific Expedition to the North-Western China under the Leadership of Dr. Sven Hedin VII, Archaeology 1, Stockholm.
• BERNARD P., 2005 De l’Euphrate a la Chine avec la caravane de Maes Titianos (c. 100 ap. n.e), “Comptes Rendus de l’Academie des Inscriptions et des Belles Lettres” 149/3, 929-968.
• CANTINEAU J., 1930 Inventaire des inscriptions de Palmyre, fasc. III, Beyrouth.
• CHANGSHA..., 1980 Changsha Mawangduiyi hao Han mu. Chutu fangzhipin deyanjiu [Han Dynasty Tomb No. 1 in Mawangdui, Changsha. Research on Excavated Textiles], Beijing.
• DI COSMO N., 1994, Ancient Inner Asian Nomads: Their Economic Basis and its Significance in Chinese History, “The Journal of Asian Studies” 53/ 4, 1092-1126.
• VON FALKENHAUSEN L., 2000 Die Seiden mit chinesischen Inschriften, (in:) A. Schmidt-Colinet, A. Stauffer, Kh. al As‘ad, Die Textilien aus Palmyra, Damaszener Forschungen 8, Mainz am Rein, 58-81.
• GAWLIKOWSKI M., 1988 Le commerce de Palmyre sur terre et sur eau, (in:) J.-F. Salles (ed.), LArabie et ses mers bordieres I: itineraires et voisinages, Traveaux de la Maison de l’orient 16, Lyon, 163-172.
• GAWLIKOWSKI M., 1996 Palmyra and its Caravan Trade, “Annales Archeologiques Arabes Syriens” XLII: Palmyra and the Silk Road, 139-145.
• GOOD I.L., 1995, On the Question of Silk in Pre-Han Eurasia, “Antiquity” 69, 959-968.
• GOOD I.L., KENOYER J.M., MEADOW R.H., 2009 New Evidence for Early Silk in the Indus Civilisation, “Archaeometry” 51/3, 457-466.
• HANSEN v., 2012 The Silk Road. A New History, oxford.
• HIGUCHI T., SAITO K., 2001 (eds.) Tomb F, Southeast Necropolis, Palmyra, Syria, Publication of Research Center for Silk Roadology 2, Nara.
• HILLERS D.R., CUSSINI E., 1996 Palmyrene Aramaic Tetxts, Publications of the Comprehensive Armaic Lexicon III, Baltimore - London.
• HIRTH F., 1975, China and the Roman Orient. Researches into Their Ancient and Medieval Relations as Represented in Old Chinese Records, Chicago (unchanged reprint of the edition: Shanghai - Hong Kong 1885).
• HUANG J., 2000 Qin-Han jingji shi lun kao [Study on the History of Economy in the Qin-Han Periods], Beijing.
• INGHOLT H., 1928 Studier over Palmyrensk Skulptur, Copenhagen.
• INGHOLT H., 1935 Five Dated Tombsfrom Palmyra, “Berytus” 2, 57-120.
• KEAY J., 2008 China. A History, London.
• KEAY J., 2010 India. A History, London.
• KUHN D., 2012 Reading the Magnificence of Ancient and Medieval Chinese Silks, (in:) KUHN, ZHAO FENG 2012: 1-63.
• KUHN D., ZHAO FENG, 2012 (eds.) Chinese Silks, New Haven - London - Beijing.
• Li WENYING, 2012 Silk Artistry of the Qin, Han Wei and Jin Dynasties, (in:) KUHN, ZHAO FENG 2012: 115-165.
• LiU XiNRU, 1988 Ancient India and Ancient China. Trade and Religious Exchanges AD 1-600, oxford.
• LUBO-LESNICENKO E., 1961 Drevnie Kitajskie selkovye tkani i vysivki Vv. do n.e. - III v. n.e. v sobranii Gosudarstvennogo Ermitaza [Ancient Chinese Silk Textiles and Embroidery from 5th Century BC to 3rd Century AD in the Collection of State Hermitage Museum], Leningrad.
• MEHTA R.N., CHOWDHARY S.N., 1966 Excavation at Devnimori. A Report of the Excavation Conductedfrom 1960 to 1963, Vadodara.
• MILIK J.T., , 1972 Dedicaces faites par des dieux (Palmyre, Hatra, Tyr) et des thiases semitiques a l’epoque romaine, Recherches d’epigraphie proche-orientale I, Bibliotheque Archeologique et Historique 92, Beyrouth.
• PARLASCA K., 1976, Probleme palmyrenischer Grabreliefs. Chronologie und Interpretation, (in:) Palmyre: Bilan et perspectives, Colloque de Strasbourg 18-20 octobre 1973, Travaux du Centre de Recherche sur le Proche-orient et la Grece Antiques 3, Strasbourg, 33-43.
• PARLASCA K. 1982 Syrische Grabreliefs hellenistischer und romischer Zeit: Fundgruppen und Probleme, Mainz am Rhein.
• PFISTER R., 1934 Textiles de Palmyre, Paris.
• PFISTER R., 1937 Nouveaux textiles de Palmyre, Paris.
• PFISTER R. 1940 Textiles de Palmyre III, Paris.
• QI XIAOSHAN, WANG Bo, 2008 (eds.) Sichou zhi lu. Xinjianggudai wenhua [ The Ancient Culture in Xinjiang along the Silk Road], Urumqi. RASCHKE M.G.
• QI XIAOSHAN, WANG Bo, 1978 New Studies in Roman Commerce with the East, (in:) H. Temporini (ed.), Politische Geschichte (Provinzen und Randvolker: Rom und die Ferne Osten), Aufstieg und Niedergang der Romischen Welt II.9.2, Berlin - New York, 604-1368.
• RAY H.P., 2003, archaeology of Seafaring in ancient South Asia, Cambridge.
• RIBOUD K., 1973 Some remarks on Strikingly Similar Han Figured Silks Found in recent Years in Diverse Sites, “Archives on Asian Art” 26 (1972/1973), 12-25.
• VON RICHTHOFEN F., 1877 china, vol. 1, Berlin.
• SADURSKA A., 1977 Le tombeau de famille de Alaine, Palmyre VII, Varsovie.
• SADURSKA A., 1994 L’art et la societe. Recherches iconologiques sur l’artfuneraire de Palmyre, “Archeologia” (Warsaw) XLV, 11-23.
• SADURSKA A., BOUNNI A., 1994 Les sculptures funeraires de Palmyre, Rivista di Archeologia, Supplementi 13, Roma.
• SCHARFE H., 1993, Investigations in Kautilya’s Manual of Political Science, Wiesbaden.
• SCHMIDT-COLINET A., 1992 Das Tempelgrab Nr. 36in Palmyra. Studien zur Palmyrenischen Grabarchitektur und ihrer Ausstattung, Dama- szener Forschungen 4, Mainz am Rhein.
• SCHMIDT-COLINET A., STAUFFER A., AL AS‘AD KH., 2000 Die Textilien aus Palmyra, Damaszener Forschungen 8, Mainz am Rhein.
• STARCKY J., 1949 Inventaire des inscriptions de Palmyre X, Damas.
• STAUFFER A., 1995 Kleider, Kissen, bunte Ticher. Einheimische Textilproduktion und weltweiterHandel, (in:) A. Schmidt-Colinet (ed.), Palmyra. Kulturbegegnung im Grenzbereich, Mainz am Rhein, 57-71.
• STEIN A.M., 1928 Innermost Asia. Detailed Report of Explorations in Central Asia, oxford.
• SWANN N.L., 1950 Food and Money in Ancient China. The Earliest Economic History of China to AD 25. Han Shu 24 with Related Texts, Han Shu 91 and Shih-chi 129. Translated and Annotated by N.L. Swann, Princeton.
• TANABE K., 1986 The Sculptures of Palmyra I, Memoires of the Ancient orient Museum I, Tokyo.
• TEIXIDOR J., 1984 Un port romain du desert: Palmyre et son commerce dAuguste a Caracalla, “Semitica” 34, 1-127. TREVERC.
• TEIXIDOR J., 1932 Excavations in Northern Mongolia (1924-1925), Leningrad.
• VARADARAJAN L., 1988 Silk in North-Eastern andEastern India: The Indigenous Tradition, “Modern Asian Studies” 22/3, 561-570
• WAGNER J. 1976 Seleukia am Euphrat, Zeugma. Studien zur historischen Topographie und Geschichte, Wiesbaden.
• WANG MINGFANG, 2006, The Charm of Weaving Art, (in:) Israfel Yusufu (ed.), Xinjiang Uyghur Authonomous Region Museum, Urumqi, 76-91.
• WANG MINGFANG, 2008, San zhi liu shiji Zagunluke zhijin he cixiu [Polychrome Woven Silk and Embroidery of Zagunluq between 3rd and 6th centuries], (in:) zhao Feng (ed.), Xibeifengge. Han Jin zhiwu [Western Imprints. textiles from Han and Jin Dynasties in china], Hongkong, 18-39.
• WAUGH D.C., 2007, Richthofen’s “Silk roads’’: towards the archaeology of a concept, “The Silk Road” 5/1, 1-7.
• WENWU, 1972 Xinjiang Weiwuer Zizhiqu Bowuguan, chutu wenwu zhanlan gongzuo zu [Xinjiang Uyghur Autonomous Region Museum, Excavation, Relics and Exhibition Team], Sichou zhi lu shang xinfaxian de Han Tang zhiwu [Textiles recently found on the Silk Road], “Wenwu” 1972/3, 14-19.
• WITECKA A., 1994 Catalogue of Jewellery Found in the Tower-Tomb of Atenatan at Palmyra, “Studia Palmyreńskie” IX, 71-91.
• XU ZHENG, 2007, Monochrome Woven Silk, (in:) Zhao Feng (ed.), Textiles from Dunhuang in UK Collections, Shanghai, 160-189.
• YOKOHARI K., 1992 On the Kucha Silk and Kashgar Silk Encountered in the Turphan Documents, “Bulletin of the Ancient Orient Museum” 13, 167-183.
• YUAN XUANPING, ZHAO FENG, 2009, (eds.) Zhongguo sichou wenhua shi [The History of Chinese Silk Culture], Jinan.
• Yu YINGSHIH, 1967 Trade and Expansion in Han China, Berkley - Los Angeles - London.
• ZHAO FENG, 2002, (ed.) Fangzhipin kaogu xin faxian [Recent Excavations of Textiles in China], Shanghai.
• ZHAO FENG, 2005a (ed.) Zhongguo sichou tongshi [The General History of Chinese Silk], vol. 1, Hangzhou.
• ZHAO FENG, 2005b Zhongguo sichou yishu shi [A History of Chinese Silk Art], Beijing.
• ZHAO FENG, 2008, Han Jin Xinjiang zhixiu yu Zhongyuan yingxiang [Eastern Influence on Local Textiles in Xinjiang during the 3rd-4th Centuries], ( in:) Zhao Feng (ed.), Xibeifengge. Han Jin zhiwu [Western Imprints. Textiles from Han and Jin Dynasties in China], Hongkong, 76-93.
• ZHAO FENG, YU ZHIYONG, 2000 Shamo wang ziyi bao. Sichou zhi lu Niyayizhi chutu wen wu [Legacy of the Desert King Textiles and Treasures Excavated at Niya on the Silk Road], Hangzhou - Urumqi.
• ŻUCHOWSKA M., 2013 Palmyra and the Far Eastern Trade, “Studia Palmyreńskie” XII, 381-387.