Austro-Węgry wobec utworzenia Tymczasowej Rady Stanu w listopadzie 1916 roku

• Authors: Gaul Jerzy

Title variants

EN

Austria-Hungary’s position with respect to creation of the Provisional Council of State in November 1916

• Conference: czasopismo naukowe; rocznik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Po wydaniu aktu 5 listopada 1916 r. pierwszą próbą budowy państwa polskiego przed zakończeniem I wojny światowej i przed decyzjami kongresu pokojowego było powołanie Tymczasowej Rady Stanu. Jak jednak doszło do utworzenia tej instytucji? Kwerenda przeprowadzona w Austriackim Archiwum Państwowym w Wiedniu ujawniła nowe materiały dokumentujące stosunek władz austriackich do omawianej problematyki i kontrowersje zachodzące z niemieckim sojusznikiem. Do przyjęcia ostatecznej wersji rozporządzenia o powołaniu Rady Stanu z 6 XII 1916 r. prowadziły kolejne etapy przygotowań w postaci rozporządzenia gubernatora warszawskiego gen. Hansa Beselera z 12 XI 1916 r. o utworzeniu Rady Stanu i Sejmu w Królestwie Polskim, austro-węgierskiego projektu rozporządzenia o Radzie Stanu w Królestwie Polskim przyjętego w Lublinie 23 listopada po obradach pod przewodnictwem gubernatora generalnego Karla Kuka, i wreszcie wspólnego austro-węgiersko–niemieckiego rozporządzenia o powołaniu Tymczasowej Rady Stanu, zaaprobowanego przez obu gubernatorów 26 listopada 1916 r. w Warszawie.

EN

After the Act of 5th November 1916, the fi rst attempt at building the Polish state before the end of World War I and decisions of the peace congress was creation of the Provisional Council of State. However, what led to creation of this institution? A query conducted in Austrian State Archive in Vienna has led to discovery of new materials, documenting the position of Austrian authorities with respect to these issues, and certain controversies in relation with the German ally. Before the fi nal version of the decree on establishment of Provisional Council of State, announced on 6th December 1916, there was a number of preparatory stages, namely a decree by the Governor of Warsaw gen. Hans Beseler of 12th December 1916 on establishment of Council of State and Sejm in the Kingdom of Poland, Austro-Hungarian draft decree on the Council of State in the Kingdom of Poland, adopted in Lublin on 23rd November after deliberations chaired by Governor General Karl Kuk, and fi nally, joint Austro-Hungaro-German decree on establishment of the Provisional Council of State, approved by both governors on 26th November 1916 in Warsaw.

Keywords

PL

Tymczasowa Rada Stanu,; państwowość polska,; Austro-Węgry,; Rzesza Niemiecka,; I wojna światowa

EN

Provisional Council of State,; Polish statehood,; Austria-Hungary,; German Reich,; World War I

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych i Wydawnictwo DiG
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 85-101

Dates

published

2017-11-29

printed

2017-11-29

Contributors

author

Gaul Jerzy

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie

References

• Górecki D., Powstawanie władz naczelnych w odradzającej się Polsce (1914–1919), [w:] Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica 13, Łódź 1983.
• Grosfeld L., Polityka państw centralnych wobec sprawy polskiej w latach 1914–1918, Warszawa 1962.
• Hausner A., Die Polenpolitik der Mittelmächte und die österreichisch-ungarisch Militärverwaltung in Polen während des Weltkrieges, Wien 1935.
• Hutten-Czapski B., Sześćdziesiąt lat życia politycznego i towarzyskiego, t. 2, Warszawa 1936.
• Kumaniecki K. W., Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912 – styczeń 1924, Warszawa-Kraków 1924.
• Mikietyński P., Niemiecka droga ku Mitteleuropie. Polityka II Rzeszy wobec Królestwa Polskiego (1914–1918), Kraków 2009.
• Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv, Ministerium des Äussern, Politisches Abteilung I, kart. 1013, 1016.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1978.
• Powstanie II Rzeczpospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, red H. Janowska, T. Jędruszczak, Warszawa 1981.
• Suleja W., Próba budowy zrębów polskiej państwowości w okresie istnienia Tymczasowej Rady Stanu, Wrocław 1981.
• Suleja W., Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998.
• Szymczak D., Między Habsburgami a Hohenzollernami. Rywalizacja niemiecko-austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego, Kraków 2009.
• Świętek R., Polityka Piłsudskiego wobec aktu 5 listopada 1916, „Przegląd Historyczny”, t. 77, 1986, z. 1, s. 73–93.