Nauki prawne – między konstruktywizmem a konstrukcjonizmem

• Authors: Przybytek Piotr , Przybytek Paweł

Title variants

EN

Legal sciences – between constructivism and constructionism

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The metaphor of constructing, popular in modern science, has gained a distinction into two main streams: constructivism and constructionism. In our article, we try to answer the question of which features of one of these two construction theories are more compatible with the distinguishing features of legal sciences and what this might mean in contemporary scientific practice. We treat our proposals as a starting point for further discussions on this topic.

Keywords

EN

constructivism; constructionism; legal sciences; philosophy of law

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2021
• Issue: 3(164)
• Pages: 63-83

Contributors

author

Przybytek Piotr

• Piotr Przybytek Student studiów III stopnia na Uniwersytecie Jagiellońskim, Wydział Prawa i Administracji, Polska Jagiellonian University, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-9835-8603

author

Przybytek Paweł

• Paweł Przybytek Absolwent studiów magisterskich na Uniwersytecie Jagiellońskim, Wydział Prawa i Administracji, Polska Jagiellonian University, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-4694-6670

References

• Archiwum Narodowe w Krakowie, Sąd Okręgowy w Krakowie, sygn. 29/442/17161, „Akta w sprawie karnej Franciszka Martyny i tow. art. 172 k.k.”.
• Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Tarnowie, Sąd Okręgowy w Tarnowie, sygn. III K. 915/34, „Akta w sprawie karnej Drąga Józefa wyst. z art. 173 k.k.”.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych, Dz.U. nr 179, poz. 1065.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych, Dz.U. poz. 1818.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny, Dz.U. nr 60, poz. 571.
• Alejziak W., Metodologia nauk prawnych a metodologia badań nad turystyką – w poszukiwaniu podobieństw oraz różnic w paradygmatach i podejściach badawczych, [w:] Prawne aspekty podróży i turystyki – historia i współczesność. Prace poświęcone pamięci profesora Janusza Sondla, red. P. Cybula, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
• Bates E.S., Sophisticated Constructivism in Human Rights Compliance Theory, „European Journal of International Law” 2014, vol. 25, nr 4.
• Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy, przeł. i przedmową opatrzył J. Niżnik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Bertea S., The Normative Claim of Law, Hart Publishing, Oxford 2009.
• Biernat S., Wasilewski A., Wolność gospodarcza w Europie, Zakamycze, Kraków 2000.
• Biernat T., Prawo w przestrzeni normatywnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019.
• Brożek B., Granice interpretacji, Copernicus Center Press, Kraków 2014.
• Brożek B., Normatywność prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Brożek B., Okropny sen filozofa, [w:] B. Brożek, M. Heller, J. Stelmach, Spór o rozumienie, Copernicus Center Press, Kraków 2019.
• Brożek B., Umysł prawniczy, Copernicus Center Press, Kraków 2018.
• Brunnée J., Toope S.J., Constructivism and International Law, [w:] Interdisciplinary Perspectives on International Law and International Relations. The State of the Art, red. J.L. Dunoff, M.A. Pollack, Cambridge University Press, Cambridge – New York 2013.
• Bukowski A., Region tradycyjny w unitarnym państwie w dobie globalizacji. Przypadek województwa małopolskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
• Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, C.H.Beck, Warszawa 2018.
• Chwedczuk-Szulc K., Polus A., Konstruktywizm społeczny a prognozowanie w stosunkach międzynarodowych, [w:] Normy, wartości i instytucje we współczesnych stosunkach międzynarodowych, t. 1, red. E. Stadtmuller, Ł. Fijałkowski, Wydawnictwo Rambler, Warszawa 2015.
• Curanović A., Konstruktywizm, [w:] Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych, red. R. Zięba, S. Bieleń, J. Zając, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2015.
• Cywiński Z., Tradycja prawna, [w:] Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, red. A. Kojder, Z. Cywiński, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
• Czerniak-Swędzioł J., Kierunki kodyfikacji prawa pracy według profesora Tadeusza Zielińskiego, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2018, vol. 25, nr 3.
• Czywilis D., Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego w ujęciu teorii konstruktywizmu, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2007, t. 2.
• Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, LexisNexis, Warszawa 2007.
• Doliwa A., O rozumieniu i znaczeniu słuszności w prawie prywatnym, „Białostockie Studia Prawnicze” 2014, z. 17.
• Dupret B., Prawo w naukach społecznych, przeł. J. Stryjczyk, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.
• Dworkin R., Imperium prawa, tłum. J. Winczorek, wstęp M. Zirk-Sadowski, Wolters Kluwer, Warszawa 2006.
• Dziedziak W., O pojmowaniu prawa – zarys problemu, „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2013, vol. 16, nr 23.
• Frankowski P.K., Pragmatycznie i eklektycznie o stosunkach międzynarodowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia” 2013, vol. 20, nr 2.
• Gniewek E., Zakaz zbywania i obciążania nieruchomości jako sposób zabezpieczenia roszczeń, [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga jubileuszowa profesora Stanisława Prutisa, red. J. Bieluk, A. Doliwa, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróz, Temida 2, Białystok 2012.
• Gołaczyński J., Prawo prywatne międzynarodowe, C.H.Beck, Warszawa 2011.
• Gregorczuk K., Zimmermann-Pepol M., Kognitywizm i antykognitywizm w filozofii prawa, [w:] Wielka Encyklopedia Prawa, t. 7, Teoria i filozofia prawa, red. B. Hołyst, R. Hauser, A. Bator, J. Zajadło, M. Zirk-Sadowski, Fundacja „Ubi societas, ibi ius”, Warszawa 2016.
• Gromski W., Precedens, [w:] Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, red. A. Bator, LexisNexis, Warszawa 2012.
• Gurbiel A., Sposób uprawiania nauk społecznych – metodologiczny problem w prawoznawstwie, „Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea” 2015, t. 5.
• Harel I., Papert S., Constructionism: Research Reports and Essays, 1985–1990, Ablex Publishing Corporation, Norwood 1991.
• Helios J., Sędziokracja w Unii Europejskiej? Uwagi w kontekście działalności interpretacyjnej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, [w:] Rządy prawa i europejska kultura prawna, red. A. Bator, J. Helios, W. Jedlecka, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2014.
• Helios J., Jedlecka W., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa dla ekonomistów, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2015.
• Izdebski H., Elementy teorii i filozofii prawa, LexisNexis, Warszawa 2011.
• Jaśtal J., Konstruktywizm w metaetyce – perspektywa Arystotelesowska, „Diametros” 2015, nr 45.
• Jedlecka W., Dialog międzykulturowy jako źródło przezwyciężania słabości rozwiązań instytucjonalnych w Unii Europejskiej, [w:] Rządy prawa i europejska kultura prawna, red. A. Bator, J. Helios, W. Jedlecka, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2014.
• Karsznicki K., Główne kultury prawne na świecie, „Studia Iuridica Toruniensia” 2014, t. 15.
• Kędzierski D.V., Metodologia i paradygmat polskich szczegółowych nauk prawnych, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2018, nr 3.
• Kolańczyk K., Prawo rzymskie, zaktualiz. J. Kodrębski, PWN, Warszawa 1999.
• Koszowski M., Między common law a prawem stanowionym. Precedens w norweskim systemie prawa, rozprawa doktorska obroniona na UJ, Kraków 2011, <https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/186205/edition/281353?language=pl>.
• Kość A. SVD, Porządek prawny jako społeczny porządek norm, „Roczniki Nauk Prawnych” 2000, t. 10, z. 1.
• Kotowska-Lewińska M., Kulmaczewski S., Prawo a moralność – zagadnienia normatywne na tle polskiej praktyki orzeczniczej, „Studia Ełckie” 2017, t. 19, nr 3.
• Kozak A., Nauki przyrodnicze, przyrodoznawstwo, [w:] Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, red. A. Bator, LexisNexis, Warszawa 2012.
• Krajewski W., Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych, Książka i Wiedza, Warszawa 1998.
• Kurczewski J., Prawo prymitywne. Zjawiska prawne w społeczeństwach przedpaństwowych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
• Kurowska X., Kratochwil F., The Social Constructivist Sensibility and CSDP Research, [w:] Explaining the EU’s Common Security and Defence Policy. Theory in Action, red. X. Kurowska, F. Breuer, Palgrave Macmillan, London 2012.
• Lemonnier M., Prawo publiczne a prawo prywatne. Uwagi porównawczoprawne na podstawie prawa francuskiego, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2016, t. C.
• Lifante Vidal I., In Defence of a Constructivist Conception of Legal Interpretation, „Revus. Journal for Constitutional Theory and Philosophy of Law” 2020, nr 40.
• Liżewski B., Prawo publiczne a prawo prywatne – wybrane uwagi teoretyczne na temat hybrydyzacji instytucji prawnych, „Zeszyty Naukowe KUL” 2018, t. 61, nr 4(244).
• Łukaszuk I.I., Rola zwyczaju we współczesnym prawie międzynarodowym, tłum. A. Michalska, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1967, t. 29, z. 4.
• Makowiec A., Dębowski P., Nauki prawne w perspektywie metodologicznego sporu naturalistów z antynaturalistami, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2012, nr 3, <http://www.uj.edu.pl/documents/4137545/957a5d2f-3959-4eaf-baaf-be0f4212976e#page=30>.
• Markiewka T.S., Problem dualistycznego podziału na naturę i kulturę. O postkonstruktywizmie i konstruktywizmie kulturowym, „Przegląd Kulturoznawczy” 2013, nr 1(15).
• Marszałek A., Suwerenność w perspektywie integracji Polski z Unią Europejską, [w:] Polska strategia negocjacji z UE, red. S. Miklaszewski, Fundacja „Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji”, Kraków 1998.
• Mikołajewicz J., System prawa w perspektywie jego stosowania, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2016, t. 104, nr 3718.
• Mikuła M., Przedmiot ochrony w przestępstwach „przeciw religii” w II Rzeczypospolitej, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2017, t. 9.
• Miś L., Konstruktywizm/konstrukcjonizm w socjologii, pracy socjalnej i terapii, [w:] Praca socjalna skoncentrowana na rozwiązaniach, red. L. Miś, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, Kraków 2008.
• Morawski L., Filozofia prawa, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 2014.
• Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 2015.
• Nauki społeczne i humanistyczne w Polsce: analiza systemu, dobre praktyki, model promocji, red. M.K. Zwierżdżyński, oprac. A. Strzebońska, D. Winogrodzka, M. Strzeboński, M. Jelonek, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków 2018.
• Nęcka E., Normatywność z perspektywy psychologicznej, [w:] W świecie powinności, red. B. Brożek, M. Hohol, Ł. Kurek, J. Stelmach, Copernicus Center Press, Kraków 2013.
• Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• Nowak L., Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, PWN, Warszawa 1973.
• Osiejewicz J., Ingerencja harmonizacyjna Unii Europejskiej w porządki prawne państw członkowskich, „Ius Novum” 2014, nr 4.
• Piaget J., Strukturalizm, tłum. S. Cichowicz, wstęp C. Nowiński, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972.
• Piechowiak M., Elementy prawnonaturalne w stosowaniu Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 5(94).
• Piechowiak M., Pozytywizm prawniczy, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, t. 8, red. A. Maryniarczyk, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2007.
• Płeszka K., Wykładnia rozszerzająca, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• Pływaczewski E.W., Bezpieczeństwo obywateli, prawa człowieka, zrównoważony rozwój. Polskie kierunki interdyscyplinarnych badań kryminologicznych nad bezpieczeństwem obywateli oraz w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, Temida 2, Białystok 2017.
• Poczobut J., Słowo wstępne, [w:] Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego, red. J. Poczobut, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Pulka Z., Kodyfikacja, [w:] Wielka Encyklopedia Prawa, t. 7, Teoria i filozofia prawa, red. B. Hołyst, R. Hauser, A. Bator, J. Zajadło, M. Zirk-Sadowski, Fundacja „Ubi societas, ibi ius”, Warszawa 2016.
• Radwański Z., Teoria umów, PWN, Warszawa 1977.
• Rodwell M.K., Social Work Constructivist Research, Garland Publishing, New York – London 1998.
• Sarkowicz R., Problematyka językowa w prawoznawstwie, [w:] R. Sarkowicz, J. Stelmach, Teoria prawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
• Skarbek W.W., Wybrane zagadnienia metodologii nauk społecznych, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2013.
• Skąpska G., Prawo w społeczeństwie w obliczu kryzysu, „Studia Socjologiczne” 2007, nr 2(185).
• Skrendo A., Tożsamość w perspektywie konstruktywizmu, „Teksty Drugie” 2004, nr 1–2.
• Skuczyński P., Juryscentryzm a miejsce etyki prawniczej w ponowoczesnej nauce prawa, [w:] Profesjonalna kultura prawnicza, red. M. Pichlak, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012.
• Stelmach J., O problemie prawdziwości norm inaczej, [w:] A. Brożek, B. Brożek, J. Stelmach, Fenomen normatywności, Copernicus Center Press, Kraków 2013.
• Stelmach J., Brożek B., Metody prawnicze. Logika, analiza, argumentacja, hermeneutyka, Zakamycze, Kraków 2004.
• Such J., Wstęp do metodologii ogólnej nauk, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 1973.
• Such J., Szcześniak M., Filozofia nauki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2006.
• Sulikowski A., Posthumanizm a prawoznawstwo, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2013.
• Szlachta B., Nauki o polityce (także) jako dyscyplina dziedziny nauk humanistycznych, „Politeja” 2015, nr 4(36).
• Sztompka P., Normy społeczne i ich respektowanie, [w:] Jakość edukacji: różnorodne perspektywy, red. G. Mazurkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
• Szymczak I., Metoda nauki o porównywaniu systemów prawnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, R. 76: 2014, z. 3.
• Szyszkowska M., Zarys filozofii prawa, Temida 2, Białystok 2000.
• Świerczyńska-Głownia W., Komunikowanie z perspektywy sali sądowej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2019.
• Świerkot I., Quebec jako przykład jurysdykcji mieszanej, „TransCanadiana” 2016, nr 8.
• Tokarczyk R., Komparatystyka prawnicza, Zakamycze, Kraków 2002.
• Tokarczyk R., Kultura prawa europejskiego, „Studia Europejskie” 2000, nr 1.
• Tokarczyk R., Zmiany tradycji i postępu w prawie, „Teka Komisji Prawniczej. Oddział PAN w Lublinie” 2008, t. 1.
• Trzciński K., Zwyczaj i prawo zwyczajowe jako źródła prawa prywatnego, „Rejent” 1998, R. 8, nr 3(83).
• Wendland M., Perspektywa konstruktywistyczna jako filozoficzna podstawa rozważań nad komunikacją, „Kultura i Edukacja” 2011, nr 4(83).
• Wendland M., Wiele twarzy konstruktywizmu. Różnorodność stanowisk konstruktywistycznych i ich klasyfikacje, „Kultura i Historia” 2013, nr 24, <http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/5004>.
• Wendt A., Anarchy Is What States Make of It: The Social Construction of Power Politics, „International Organization” 1992, vol. 46, nr 2.
• Wendt A., Społeczna teoria stosunków międzynarodowych, przeł. W. Derczyński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
• Widłak T., Prawo a konstruktywizm w teorii stosunków międzynarodowych – możliwości interdyscyplinarnego zbliżenia, [w:] Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych. Cz. 1, red. M. Zirk-Sadowski, B. Wojciechowski, T. Bekrycht, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• Winczorek J., Zniknięcie dwunastego wielbłąda. O socjologicznej teorii prawa Niklasa Luhmanna, Liber, Warszawa 2009.
• Wiślicki Jan (ks.), Zwyczaj w prawie kanonicznem, Uniwersytet Lubelski, Lublin 1924.
• Wnukiewicz-Kozłowska A., Autonomia jednostki w międzynarodowym prawie biomedycznym, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2019.
• Wolfke K., Zwyczaj w współczesnym prawie międzynarodowym, [s.n.] Wrocław 1963.
• Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Ars Boni et Aequi, Poznań 2001.
• Załuski W., Ewolucyjna filozofia prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
• Załuski W., Nauki kognitywne a filozofia prawa, [w:] Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych. Cz. 1, red. M. Zirk-Sadowski, B. Wojciechowski, T. Bekrycht, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• Zboroń H., Konstruktywizm społeczny – nowe teoretyczne podejście w badaniach nad gospodarką, „Prakseologia” 2009, nr 149.
• Zehfuss M., Constructivism in International Relations: The Politics of Reality, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Zeidler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
• Ziembiński Z., Prognozy co do zasadniczych kierunków rozwoju nauk prawnych w PRL w najbliższym dziesięcioleciu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, R. 35: 1973, z. 4.
• Zwierżdżyński M.K., Konstruktywizm a konstrukcjonizm, „Principia” 2012, t. 56.
• Zwierżdżyński M.K., Teorie konstruowania w socjologii, „Principia” 2012, t. 56.
• Zych T., W poszukiwaniu pewności prawa. Precedens a przewidywalność orzeczeń sądowych w tradycji prawa anglosaskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2021.32