Katecheza Maryjna w spotkaniu z tradycjami polskiej pobożności ludowej

• Authors: Potocki Andrzej

Title variants

EN

Marian catechesis in meeting with the traditions of polish popular piety

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pobożność ludowa sytuuje się na styku teologii i kultury ludowej. Pierwsza określa treść pobożności, druga jej formy. Pobożność ludowa okazuje się kulturową przestrzenią naszej wiary. W ramach teologii ważna jest mariologia – nauka teologiczna o Matce Pana, stąd też w centrum pobożności ludowej, co znamienne dla warunków polskich, staje pobożność maryjna. Wymaga ona starannego kształtowania, w czym uprzywilejowana rola przypada katechezie. Nie można jednak redukować tej ostatniej do zajęć typu szkolnego. Katechetyczny wymiar mają też związane ze czcią Maryi praktyki religijne, jak różaniec, cześć dla wizerunków Maryi, pielgrzymki do sanktuariów, a także odmawiane w ich trakcie modlitwy (jak np. litanie).

EN

Popular piety is situated midway between theology and popular culture. The former determines the content of piety, the latter its forms. So popular piety turns out to be a cultural space of our faith. Mariology – as a theological doctrine about the Mother of the Lord – is important as part of theology. Hence, devotion to Mary is in the centre of popular piety, which is characteristic for the Polish conditions. It requires careful shaping in which catechesis has a privileged role. But the latter can not be reduced to the type of school activities. Religious practices associated with the veneration of Mary, such as rosaries, reference for the images of Mary, pilgrimages to Her sanctuaries, as well as the prayers recited in their course (like, for example, litanies), also have the catechetical dimension.

Keywords

PL

katecheza maryjna; pobożność ludowa; Polska; tradycja

EN

Marian catechesis; popular piety; Poland; tradition

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Theologica Ottoniana
• Year: 2018
• Issue: 2
• Pages: 145-166

Contributors

author

Potocki Andrzej

• Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytet Warszawski

References

• Baniak J., Pielgrzymka religijna, „Przegląd Religioznawczy” 1 (2004).
• Bator Z., Katechetyczno-pedagogiczne funkcje wizerunków maryjnych, w: Ikona maryjna w życiu Kościoła, red. D. Klauza, K. Stawecka, Częstochowa 2015, s. 53–77.
• Bator Z., Problem świętych wizerunków – ikon maryjnych w duszpasterstwie, „Salvatoris Mater” 2 (2005).
• Bednarczyk P., Wartości wychowawcze katechezy maryjnej, „Katecheta” 2 (1976).
• Carrier H., Ewangelia i kultury. Od Leona XIII do Jana Pawła II, Rzym–Warszawa 1990.
• Chmiel J., Rozwój pojęcia sanktuarium, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 3 (1984).
• Chmielewski M., Sto jeden pytań o życie duchowe, Lublin 1999.
• Ciupak E., Katolicyzm ludowy – tendencje przemian współczesnych, „Roczniki Socjologii Wsi” 8 (1968).
• Ciupak E., Katolicyzm ludowy w Polsce. Studia socjologiczne, Warszawa 1973.
• Ciupak E., Katolicyzm tradycyjny w Polsce, Warszawa 1968.
• Ciupak E., Kult religijny i jego społeczne podłoże. Studia nad katolicyzmem polskim, Warszawa 1965.
• Ciupak E., Kultura religijna wsi. Szkice socjologiczne, Warszawa 1961.
• Ciupak E., Polimorfizm kulturowy religii i religijności, „Przegląd Humanistyczny” 8–9 (1990).
• Czarnowski S., Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, w: tenże, Wybór pism socjologicznych, Warszawa 1982, s. 366–401.
• Datko A., Ruch pielgrzymkowy jako zjawisko socjologiczne, w: Socjologia życia religijnego w Polsce, red. S. H. Zaręba, Warszawa 2009, s. 277–315.
• Duszpasterstwo pielgrzymów i turystów. Wybór wypowiedzi i dokumentów kościelnych, oprac. M. Ostrowski, Kraków 2003.
• Franciszek, Sanctuarium in Ecclesia, https://w2.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio_20170211_sanctuarium-in-ecclesia.html (dostęp 7.06.2017).
• Jabłoński Z. S., Pielgrzymki w pobożności ludowej, w: Liturgia i pobożność ludowa, red. W. Nowak, Olsztyn 2003, s. 127–153.
• Jackowski A., Pielgrzymowanie, Wrocław 1998.
• Jan Paweł II, Maryja w duchowym doświadczeniu Kościoła. Audiencja generalna 15.11.1995, w: Jan Paweł II o Matce Bożej (1978 –1998). Audiencje generalne, t. IV, s. 115.
• Jan Paweł II, Sens pielgrzymowania do sanktuariów. Przemówienie do plenarnego zgromadzenia Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżnych, 25 VI 1999, „L’Osservatore Romano”, wydanie polskie, 11 (1999).
• Jusiak R., Pielgrzymka jako element życia religijnego w Polsce, „Chrześcijanin w Świecie” 91–92 (1980).
• Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2001.
• Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania, Poznań 2003.
• Kopeć J. J., Uwarunkowania historyczno-kulturowe czci Bogarodzicy w polskiej religijności, w: Religijność ludowa – ciągłość i zmiana, red. W. Piwowarski, Wrocław 1983, s. 21–63.
• Kulpaczyński S., Obraz, rysunek i ilustracja w katechezie, w: Środki audiowizualne w katechezie, red. S. Kulpaczyński, Lublin 2004, s. 35–78.
• Kumala J., Liturgia i pobożność ludowa w sanktuariach, w: Liturgia i pobożność ludowa, red. W. Nowak, Olsztyn 2003, s. 166–177.
• Lepa A., Wartości wychowawcze kultu Maryjnego, „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie” 5–6 (1975).
• Majka J., Socjologiczne aspekty kultu maryjnego w Polsce, „Colloquium Salutis” 2 (1970).
• Napiórkowski S. C., Teologia wobec kultu maryjnego w Polsce, „Collectanea Theologica” 2 (1984).
• Nadolski B., Pobożność ludowa a liturgia, „Communio” 6 (1987).
• Napiórkowski S. C., Pobożność maryjna, w: Leksykon pedagogiki religii, red. C. Rogowski, Warszawa 2007, s. 577–580.
• Osmańska B., „Będziecie świadkami”. Kultura chrześcijańska w nauczaniu Jana Pawła II, „Ateneum Kapłańskie” 560 (2002).
• Ostrowski M., Przestrzeń pielgrzymowania jako kategoria teologiczna, w: Geografia i sacrum, t. 1, red. B. Domański i S. Skiba, Kraków 2005, s. 265–273.
• Pawlik J., Katechetyczny (wychowawczy) wymiar pieszych pielgrzymek na Jasną Górę, w: Katechizować dzisiaj. Problemy i wyzwania, red. J. Stala, Kielce 2004, s. 499–507.
• Pisarzak M., Rola sanktuariów maryjnych w kształtowaniu pobożności maryjnej, w: Matka Jezusa pośród pielgrzymującego Kościoła, red. J. S. Gajek, K. Pek, Warszawa 1993, s. 205–224.
• Potocki A., Dlaczego młodzież boi się Kościoła?, w: Socjologia religii, t. 3: Religijna i moralna kondycja młodzieży polskiej. Mity i rzeczywistość, red. J. Baniak, Poznań
• Potocki A., Młodzież o Kościele – krytycznie i z dystansem, w: Katecheza w Kościele i dla Kościoła, red. R. Czekalski, Płock 2006, s. 283–303.
• Potocki A., O Kościele także socjologicznie, Warszawa 2017.
• Potocki A., Parafie bieszczadzkie, Przemyśl 1987.
• Potocki A., Pobożność maryjna, w: Leksykon socjologii religii, red. M. Libiszowska-Żółtkowska,
• Przesłanie Ojca Świętego do Sesji Plenarnej Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów 21 września 2001, „Anamnesis” 2 (2002).
• Ratzinger J., Komentarz teologiczny, w: Orędzie fatimskie. Kongregacja Nauki Wiary, Poznań 2000.
• Samulak T., Społeczne funkcje sanktuariów. Na przykładzie Krasnobrodu i Radecznicy, w: Przemiany religijności społeczeństwa polskiego w świetle badań lubelskiego środowiska
• naukowego, red. W. Piwowarski i J. Styk, Warszawa 1993, s. 161 –168.
• Sanktuaria i pielgrzymki w dokumentach Kościoła, Częstochowa 2001.
• Socha P., Sanktuaria maryjne w aspekcie duszpasterskim, w: Maryja w nauczaniu Jana Pawła II i w życiu naszego Kościoła, red. P. Socha, Gorzów Wielkopolski 1988, s. 99–114.
• Taraska W., Sanktuarium maryjne w nauczaniu Jana Pawła II, Sandomierz 2008.
• Sroka J., Liturgiczny kult Bogarodzicy normą pobożności maryjnej, „Anamnesis” 1 (2001/02).
• Taras P., Religijność ludowa w Kościele katolickim, „Communio” 6 (1987).
• Wollny H., Najnowsze dzieje rodzimej czci Matki Naszego Zbawiciela. Posoborowa ewolucja teologii kultu maryjnego w Polsce, Opole 1994.
• Zając M., Elementy maryjne w katechezie młodzieży, w: Troska Kościoła o współczesną polską młodzież. Zarys problematyki, red. A. Offmański, Szczecin 2008, s. 251–265.
• Zając M., Katecheza maryjna w Polsce w latach 1905–2005, Lublin 2006.