Dawne nazwy astrologii i astrologów

• Authors: Krótki Zuzanna

Title variants

EN

The ancient names of the astrology and the astrologers

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is trying to analyse in a semantic way the former names of astrology and the star gazers. The material gathered from all available wells of information; lexicographical sources containing the texts from the fourteen century to the eighteen one. It is manifested in a way that the astrological vocabulary of the old Polish differed from the contemporary lexicology. The changes which occurred on this level of language had an additional „character of quantity” – from the ample collection of 18 units were left barely 2 lexems – astrologia and astrolog. Beside the point there was another character – “the quality character” (the semantic one). At the beginning “the investigated terrain” was affiliated with the category of ASTRONOMY. That is why a lot of names of astrology and the “star watchers” swerved back and forth for long at the stitch of two lexical fields similar semantically. Overall changes which took place in the investigated word-group are reflections of moving trends in societal and cultural spheres of the years gone by.

Keywords

PL

zmiany znaczenia; historia języka polskiego; geneza nazw astrologii i astrologów; semantyka

EN

the changes in meanings; the history of Polish language; nomination; semantics

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Forum Lingwistyczne
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 51-63

Dates

published

2015

Contributors

author

Krótki Zuzanna

References

• Chmielowski B.: Nowe Ateny albo Akademia wszelkiej scjencji pełna. Lipscy M i J.J., wyb. Kraków 1966.
• Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią. W: Chrestomatia staropolska. Teksty do 1543. Wydra W., Rzepka W.R., wyb. i oprac.; Kuraszkiewicz W., red. nauk. Wrocław 1984.
• Krasicki I.: Zbiór potrzebnych wiadomości. T. 1. Warszawa 1979.
• Podwórzecki J.: Wróżki. Kraków 1589 [online: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=308575&from=&dirids=1&ver_id=&lp=14&QI=73865CFBDFE714C6A4F61A1341304BFD-71/; data dostępu: 15.03.2014].
• SL – Linde S.B.: Słownik języka polskiego. T. 1–6. Warszawa 1807–1814.
• SStp – Słownik staropolski. Urbańczyk S., red. T. 1–11. Warszawa–Wrocław–Kraków 1953–2002.
• SWil – Zdanowicz A. i inni: Słownik języka polskiego. T. 1–2. Wilno 1861.
• SXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku. Mayenowa M.R. i inni, red. Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–2013.
• SXVII – Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku. Gruszczyński W., red. [online:http://sxvii.pl; data dostępu: 23.03.2014].
• Battistini M., 2004: Astrologia, magia, alchemia. Mokra E., tłum. Warszawa.
• Bugaj R., 1976: Nauki tajemne w Polsce w dobie odrodzenia. Wrocław.
• Buttler D., 1978: Rozwój semantyczny wyrazów polskich. Warszawa.
• Czarnecki T., 1999: Najstarsze polskie słownictwo religijne o rodowodzie niemieckim. W: Kreja B., red.: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Gdańsk, s. 13–27.
• Fonster D., 1990: Świat symboliki chrześcijańskiej. Zakrzewska W., Pachciarek P., tłum. i oprac. Warszawa.
• Gloger Z., 1958: Encyklopedia staropolska. T. 1. Warszawa.
• Grucza F., 1983: Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot. Lingwistyka stosowana. Warszawa.
• Hall M.P., 1971: The Philosophy of Astrology. Los Angeles.
• Hoinsnard P., 1939: Święty Tomasz i astrologia. Kostka S., tłum. Warszawa.
• Karpluk M., 1999: O staropolskiej terminologii chrześcijańskiej (inspiracje czeskie). W: Kreja B., red.: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Gdańsk, s. 29–33.
• Klemensiewicz Z., 1981: Historia języka polskiego. Warszawa.
• Kleparski G., 1999: Kierunki typologiczne w badaniach nad zmianą znaczeniową wyrazów. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LV, s. 79–92.
• Kleszczowa K., 2006: Dobrodziejstwo chaosu znaków językowych. W: Heck D., Bakuła K., red.: Efekt motyla. Wrocław, s. 47–53.
• Kowalewska D., 2009: Magia i astrologia w literaturze polskiego oświecenia. Toruń.
• Krótki Z., 2011: Pycha a mądrość. Polskie leksemy z rdzeniem -mądr-:-mędr-, „Kwartalnik Językoznawczy” nr 3, s. 2–10 [online: http://www.kwartjez.amu.edu.pl/; data dostępu: 12.11.2014].
• Moszyński L., 1999: Początki słowiańskiego słownictwa religijnego. W: Kreja B., red.: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Gdańsk, s. 7–12.
• Rejter A., 2006: Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności. Katowice.
• Rekus H., 2007: Astrologia Genesis. Białystok.
• Religa L., 2008: O dziwnych i zabawnych tendencjach w terminologii astronomicznej. W: Fordoński K., Łukasik M., red.: Piękno języka specjalistycznego a percepcja języka literackiego. Warszawa, s. 25–30.
• Walczak B., 1995: Zarys dziejów języka polskiego. Wrocław.
• Waniakowa J., 2001: Jana Śniadeckiego próba stworzenia polskiej terminologii astronomicznej. W: Cygal-Krupowa Z., red.: Studia językoznawcze. Dar przyjaciół i uczniów dla Zofii Kurzowej. Kraków, s. 385–396.
• Waniakowa J., 2003a: Geneza polskiej naukowej terminologii astronomicznej. „Polonica” XXII–XXIII, s. 313–328.
• Waniakowa J., 2003b: Polska naukowa terminologia astronomiczna. Kraków.
• Waniakowa J., 2003c: Wybrane najstarsze polskie słownictwo astronomiczne. „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 102–111.
• Waniakowa J., 2004: Słownictwo astronomiczne we współczesnej polszczyźnie ogólnej. „Język Polski” LXXXIV, z. 1, s. 10–15.
• Webster Ch., 1992: Od Paracelsusa do Newtona. Magia i powstanie nowożytnej nauki. Kopcińska K., Zapałowski A., tłum. Warszawa.
• Włodarczyk J., 2008: Astrologia. Historia. Mity. Tajemnice. Warszawa.
• Woziński A., 2011: W świetle gwiazd. Sztuka i astrologia w Gdańsku w latach 1450–1550. Gdańsk.
• Wronski S.A., 2005: Astrologia klasyczna. Wprowadzenie do astrologii. Chrzanowska A.A., tłum. Warszawa.
• Zambelli P., 1994: Mit hermetyzmu i aktualna debata historiograficzna. Bravo P., tłum. Warszawa.