Art on the brink, ergo the margin of life: Marek Chlanda’s The Tango of Death

• Authors: Eleonora Jedlińska

Title variants

PL

Sztuka na marginesie życia. Tango śmierci według Marka Chlandy

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Marek Chlanda’s sketch Cosmos – Tango of Death was created as a picture of the artist’s yearning for sense. This sketch and the triptych are based on the photo from 1942 taken at the extermination camp in Janowska Street in Lvov. The photo shows a circle of musicians-prisoners, who play the Tango of Death on the SS-men’s order. The sketch quite accurately repeats the ‘composition’ of the photo. Here an artist puts the viewers in the face of the literal and metaphorical understanding of the marginal: the group of musicians is situated in the center of the drawing, but the margins of this work are filled with the artist’s notes. My reflections do not concern marginalization in general, but the marginalization of the artist and art on the brink of life, indirectly and probably briefly involved in the machinery of extermination. I want to reflect on the incredibility of the existence of art during the Holocaust. I analyze how contemporary artist tries to penetrate into that special event, through the thought and premonition of future, provoked by William Blake’s poems and drawings. The black and white photograph, which presents a group of musicians playing the Tango of Death is literally a representation of a segment of the circle of the camp orchestra, whose remaining fragment, invisible in the photograph, is located off the frame. On the other hand – it is symbolic because it documents the existence of this odd orchestra in the death camp and factually depicts its membership.

PL

Szkic Marka Chlandy Kosmos. W 2005 roku, na podstawie zdjęcia wykonanego przez anoni-mowego fotografa w obozie zagłady we Lwowie (1942) oraz szkicu (Kosmos), Chlanda nama-lował tryptyk Studium bezdźwięczności. Dziesięć rysunków to ‘wizualny list’, linia metafory-zująca biografię twórcy. Spośród dziesięciu szkiców skupiam się na jednym. To ósmy rysunek Kosmos – Tango śmierci – w powiązaniu z Williamem Blakiem. Na przykładzie fotografii, jed-nego szkicu i jednego obrazu przestawiam, w jaki sposób na marginesie życia i śmierci istniała sztuka i jej twórcy. Fotografia przedstawia grupę muzyków grających Tango śmierci, jest ona dosłownym wyobrażeniem – z jednej strony – wycinka kręgu obozowej orkiestry, której pozo-stała, niewidoczna na fotografii, część ‘znalazła’ się poza kadrem, na marginesie tej sceny; z drugiej – symbolicznym ukazaniem ich egzystencji poza marginesem życia, a jednocześnie na marginesie śmierci. Odbiorca staje wobec dosłownego i metaforycznego rozumienia margi-nesu: grupa muzyków mieści się w centrum rysunku, ale marginesy tej pracy zapełnione są licznymi notatkami artysty. Te zapiski ‘organizują’ kompozycję. Tekst ten dotyczy artysty i sztuki, które znalazły się na marginesie, na krawędzi istnienia, pośrednio wprzężone w ma-chinę Zagłady. Zasadniczą treścią tekstu jest namysł nad nieprawdopodobieństwem istnienia sztuki i funkcjonującej na marginesie życia oraz wskazanie tego, jak współczesny artysta stara się wniknąć w tamto szczególne doświadczenie, poprzez myśl Williama Blake’a.

Keywords

EN

Chlanda; Tango of Death; sketch/triptych; photography; music; death camp; margin of Life; Shoah; William Blake

PL

Chlanda; Tango śmierci; szkic/tryptyk; fotografia; muzyka; obóz zagłady; margines życia; Zagłada

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Art Inquiry. Recherches sur les arts
• Year: 2014
• Volume: XVI (XXV)
• Pages: 257-274

Dates

published

2014

Contributors

author

Eleonora Jedlińska

• Department of Art History, University of Łódź

References

• Adorno W. Theodor (1986) Dialektyka negatywna, transl. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa: PWN.
• Agamben Giorgio (2006) Profanacje, transl. Mateusz Kwaterko, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Ackroyd Peter (2001) William Blake, transl. Ewa Kraskowska, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Bogusławska-Świebocka Renata, Cegłowska Teresa (1999) in: Auschwitz: A History in Photographs, Teresa Świebocka, ed., KL Auschwitz. Fotografie dokumentalne. Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
• Didi-Huberman Georges (2008) Obrazy mimo wszystko, transl. Mai Kubiak Ho-Chi, Krakow: Universitas.
• Dybowski Stanisław (2003) Słownik pianistow polskich. Warszawa: Selene.
• Fackler Guido, Muzyka w obozach koncentracyjnych 1933-1945, “Muzykalia VI. Judaica 1”, “Muzykalia VI. Judaica1 http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/fackler_muzykalia_6_judaica1.pdf (14.06.2014).
• Friedman Filip (1945/2001) Zagłada Żydow lwowskich, Łodź: The Publishing House of the Central Jewish Historical Commission attached to the Central Committee of Polish Jews, vol. 4, (2001) and The Holocaust Chronicle, Lincolnwood: http://www.jhi.pl/uploads/archive_record/file/125/C_KH_303_XX.pdf p. 38. (5.07.2014).
• Gilbert Shirli (2005) Music in the Holocaust. Confronting Life in the Nazi Ghettos and Camps,Oxford: Historical Monographs.
• Glazowska Joanna (2003) W negatywie świata. Losy – Szymona Laks, in: „Rzeczpospolita” 6 sierpnia, http://www.polish-jewish-heritage.org/Pol/sierpien_03_losy-Szymon_Laks.htm (11.06.2014).
• Hilberg Raul (1961) The Destruction of the European Jews, Chicago: University Press.
• Honigsman Jakub (2007) Zagłada Żydow lwowskich (1941-1944), transl. Adam Redzik, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
• Jabes Edmund (2005) Księga Pytań, vol. III – Powrot do Księgi, transl. Adam Wodnicki, Krakow: Austeria.
• Jedliński Jaromir (2005) Obcowanie – wspolnictwo, in: Porządek: Marek Chlanda. Studia, Listy do Williama, a catalogue of the exhibition “Marek Chlanda. Porządek”, November–December, Muzalewska Gallery, Poznan, page unnumbered. Kahane David Dziennik getta lwowskiego [n.p. and n.d.].
• Kessler Edmund (2007) Przeżyć Holocaust we Lwowie, ŻIH, Warszawa.
• Levi Primo (1961) Survival in Auschwitz: The Nazi Assault on Humanity, transl. S. Woolf, New York.
• Levi Primo (1978) Czy to jest człowiek?, transl. Halina Wiśniowska, Krakow.
• Muller Filip (1980) Trois ans dans une chambre de gaz a Auschwitz, French transl. Pierre Desolneux, Paris: Pygmalion/Gerard Watelet.
• Nowa encyklopedia powszechna, vol. 3. (1997) Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Porządek: Marek Chlanda. Studia, Listy do Williama, a catalogue of the exhibition “Marek Chlanda. Porządek”, November-December 2005, Muzalewska Gallery, Poznan.
• Quignard Pascal (2004) Nienawiść do muzyki, transl. Ewa Wieleżyńska, „Literatura na Świecie” no. 1-2, pp. 184-185.
• Szende Stefan (1945) The Promise Hitler Kept, London.