ESTETYKA WOBEC FEMINIZMU

• Authors: Dziamski Grzegorz
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Aesthetics Against Feminism When we talk today about women’s art, we think about three phemonena, quite loosely related. We think about feminist art, about the way that the feminist’s statements and demands were expressed in the creativity of Judy Chicago and Nancy Spero, Carolee Scheemann and Valie Export, Miriam Schapiro and Mary Kelly, and in Poland in the creativity of Maria Pinińska-Bereś, Natalia LL or Ewa Partum. We think about female art, the forgotten, abandoned, neglected artists brought back to memory by the feminists with thousands of exhibitions and reinterpretations. Lastly, we think about the art created by women – women’s art. However, we do not know and will never know, whether the latter two phenomena would develop without the feminist movement. What is more, it is about the first wave of feminism called “the equality feminism”, as well as the dominating in the second wave – “the difference feminism”. The feminist art was in the beginning a critique of the patriarchal world of art. In a sense it remains as such (see: the Guerilla Girls), yet today we are more interested in the feminist deconstruction of thinking about art, and thus the question arises: should feminism create its own aesthetics – the feminist aesthetics, or should it develop the gender aesthetics, and as a result introduce the gender point of view to thinking about art? In this moment the androgynous feminism regains its importance, one represented by Virginia Woolf, and referring – in the theoretical layer – to Freud as read by Lucy Irigaray. Freudism, which the feminists became aware of in the 1970s, is the only philosophical movement, which assumes a dual subject, that is, in the starting point assumes the existence of two subjects – man and woman, even if the woman is defined in a purely negative way, by the deficit, as a “not a man”. Freudism replaces the Cartesian thinking subject (consciousness) by the corporeal and sexual being, and forces us to re-think the Enlightenment beginnings of the European aesthetics.

Keywords

PL

ANDROGYNE; ESTETYKA FEMINISTYCZNA; ESTETYKA GENDEROWA; FEMINIZM; SZTUKA KOBIET

EN

ANDROGYNE; FEMINIST AESTHETICS; GENDER AESTHETICS; FEMINISM; WOMEN’S ART

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
• Journal: DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
• Year: 2018
• Volume: 25
• Pages: 40-66

Contributors

author

Dziamski Grzegorz

References

• 1. Zob. G. Borkowska, M. Czermińska, U. Phillips, Pisarki polskie. Od średniowiecza do współczesności. Przewodnik, Gdańsk 2000.
• 2. F. Lloyd, Contemporary Arab Women’s Art. Dialogues of the Present, London 1999.
• 3. E. Bartra, Crafting Gender. Women
• and Folk Art in Latin America and the Caribbean, London 2003.
• 4. R. Baigell, M. Baigell, Peeling Potatoes, Painting Pictures. Women Artists in Post- Soviet Russia, Estonia and Latvia. The First Decade, London 2001.
• 5. Wystawa składała się z trzech części: wystawy głównej, w której wzięło udział siedem artystek (Izabella Gustowska, Zofia Kulik, Anna Kutera, Natalia LL, Małgorzata Niedzielko, Krystyna Piotrowska, Anna Płotnicka; wystawyczterech młodych artystek (Zuzanna Baranowska, Agata Michowska, Anna Tyczyńska, Małgorzata Sufleta) oraz prezentacji 19 artystek tworzących tradycję sztuki kobiet w Polsce. Obecność III [katalog], Poznań 1992.
• 6. M. Ujma, Strach przed śmiesznością, [w:] Sztuka kobiet, red. J Ciesielska, A. Smalcerz, Bielsko-Biała 2000, s. 70.
• 7. K. Millett, Sexual Politics, New York 1969. Podobny podział proponuje polski badacz feminizmu, Kazimierz Ślęczka, który wyróżnia pierwszą falę feminizmu (1791– 1920), interludium (1920–1963), drugą falę (1964–1982) oraz postfeminizm
• lat 80. K. Ślęczka, Feminizm, Katowice 1999. Sam proponowałem podział na pierwszą rewolucję feministyczną, którą za Juliet Mitchell możemy nazwać „najdłuższą rewolucją” (longest revolution), od publikacji broszury Mary Wollstonecraft A Vindication of the Rights of Woman do uzyskania przez kobiety praw wyborczych (1792–1930), kontrrewolucję (1930–1960) oraz drugą rewolucję, nazywaną również neofeminizmem, od początku lat 60. aż do postfeminizmu lat 80., czyli feminizmu wyzwolonego z ideologicznego gorsetu. G. Dziamski, Sztuka feministyczna: od outsidera do innego, [w:] tegoż, Sztuka u progu XXI wieku, Poznań 2002, s. 73–77, a także: G, Dziamski, Płeć kulturowa, czyli problem tożsamości, [w:] Kulturoznawstwo, czyli wprowadzenie do kultury ponowoczesnej, Gdańsk 2016.
• 8. K. Millet, Sexual Politics, London 1977.
• 9. Postfeminizm reprezentowała bohaterka serialu telewizyjnego Ally McBeale (1997–2002) oraz bohaterka bestsellerowego Dziennika Bridget Jones (1997) autorstwa Helen Fielding. W 2001 powieść Fielding sfilmowano, a w 2004 ukazał się jej filmowy sequel.
• 10. Zob. G, Dziamski, Sztuka feministyczna, dz. cyt. oraz P. Krakowski, Sztuka feministyczna, [w:] Sztuka kobiet, dz. cyt., s. 28–30.
• 11. Zob. J. Bator, Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza. Filozoficzne dylematy feministek „drugiej fali”, Gdańsk 2002.
• 12. Zob. G. Dziamski, Sztuka feministyczna, dz. cyt.
• 13. C. Robins, The Pluralist Era. American Art 1968–1984, New York 1984, s. 58.
• 14. G. Glueck, A Matter of Redefining the Whole Relationship between Art and Society, „Art News”, 1980, Oct., s. 63.
• 15. Badania przeprowadzone w Polscepod koniec 2015 roku pokazują, że kobiety stanowią 77% studentów szkół artystycznych, 35% pracowników naukowych szkół artystycznych i tylko 17% profesorów zwyczajnych.
• 16. P. Krakowski, Sztuka feministyczna, dz. cyt., s. 23.
• 17. S. de Beauvoir, Druga płeć, Kraków 1972.
• 18. J. Ciesielska, Orły, sokoły, bażanty..., [w:] Kobieta o kobiecie, red. A. Smalcerz, Bielska Galeria Sztuki, Bielsko-Biała 1996, s. 7.
• 19. Guerilla Girls, The Advantages of Being a Woman Artists (1988), [w:] The Artist’s Joke, ed. J. Higgie, Cambridge Mass., 2007, s. 100.
• 20. G. Pollock, Vision and Difference: Femininity, Feminist and Histories of Art, London 1988.
• 21. G. W. F. Hegel, Wykłady o estetyce, przekł. J. Grabowski, A. Landman, Warszawa 1964, t. I, s. 13.
• 22. Zob. G. Dziamski, Sztuka feministyczna, dz. cyt.
• 23. S. Morawski, O tak zwanej estetyce feministycznej, [w:] Czy jeszcze estetyka?, red. M. Ostrowicki, Kraków 1994.
• 24. H. Cixous, C. Clement, The Newly Born Woman. Cyt. za: J. Bator, Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza, dz. cyt., s. 224.
• 25. Figurą dysydenta posłużyła sie Julia Kristeva w artykule Un nouveau type d’intellectuel; le dissident, „Tel Quel”, 1977, no 74.
• 26. S. Worth, Feminist Aesthetics, [w:] The Routledge Companion to Aesthetics, eds B. Gaut, D. McIver Lopes, London–New York 2001, s. 437. K. Wilkoszewska, Nowe inspiracje w estetycedrugiej połowy XX wieku, [w:] Estetyki filozoficzne XX wieku, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2000,s. 298. S. Morawski, O tak zwanej estetyce feministycznej, [w:] Czy jeszcze estetyka, red. M. Ostrowicki, Kraków 1994, s. 72.
• 27. T. Moi, Sexual/Textual Politics. Feminist Literary Theory, London–New York 1985.
• 28. Rozwinięciem tego eseju jest książka Laury Mulvey Visual and Other Pleasures, Bloomington 1989.
• 29. W. T. J. Mitchell, Pokazać widzenie. Krytyka kultury wizualnej, [w:] Czego chcą obrazy?, przekł. Ł Zaremba, Warszawa 2015, s. 371.
• 30. G. Pooke, D. Newall, Art History. The Basics, London–New York 2008, s. 141–143.
• 31. Tamże, s. 144–146.
• 32. Wcześniej obraz ten analizowała Linda Nochlin: Women, Art and Power, and Other Essays, New York 1988.
• 33. C. Korsmeyer, Gender w estetyce, przekład A. Nacher, Kraków 2008, s. 64.
• 34. Zob. L. Nead, Akt kobiecy, przekład E. Franus, Poznań 1998.
• 35. C. Korsmeyer, Gender w estetyce, dz. cyt., s. 65.
• 36. J. Bator, Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza, dz. cyt., s. 38.
• 37. L. Irigaray, The Question of the Other, [w:] French Women Philosophers.
• 38. A Contemporary Reader, ed. Ch. Howells, New York–London 2004. Irigaray zarzucano, że zrywa z filozofią mistrzów: Platona, Kanta, Freuda, Derridy.
• 39. T. Moi, Sexual/Textual Politics, dz. cyt. s. 2. Tamże, s. 13.
• 40. C. G. Jung, Syzygia: anima i animus, [w:] tegoż: Archetypy i symbole, dz. cyt.
• 41. J. Chalupecki, Duse androgynova, [w:] Situace 1970/1980. Ceske a slovenske vytvarne umeni v 70. a 80 letech na Ostravsku, Frydek-Mistek 1991. Chalupecky odwołuje się wprost do Junga i niebezpośrednio do Kristevej z La revolution du language poetique, Paris 1974.