Spór o pierwszeństwo w prawosławiu. Kontrowersyjny dokument Patriarchatu Moskiewskiego w sprawie prymatu w Kościele

• Authors: Kałużny SCJ Tadeusz

Title variants

EN

The Controversy over Primacy in the Orthodox Church. A Controversial Document of the Moscow Patriarchate Concerning Primacy in the Church

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie istotnych treści dokumentu Świętego Synodu Kościoła rosyjskiego w sprawie prymatu w Kościele oraz ważniejszych głosów w toczącej się wokół tego tekstu dyskusji. Rosyjski tekst powstał jako odpowiedź na dokument katolicko-prawosławnego dialogu teologicznego z Rawenny (2007). Patriarchat Moskiewski nie zgodził się z nim w tej części, w której mówi się o soborowości i prymacie na poziomie powszechnym. W synodalnym dokumencie Patriarchat Moskiewski prezentuje własną wizję prymatu w Kościele. Podkreśla m.in., że prymat na poziomie powszechnym – przynależący dzisiaj stolicy Konstantynopola – jest ze swej natury wyłącznie „prymatem czci”, a nie władzy. Znajduje on swoje źródło nie w osobie „pierwszego” hierarchy, ale konsensusie lokalnych Kościołów prawosławnych. Przedstawiona w rosyjskim dokumencie wizja prymatu spotkała się z ostrą reakcją ze strony przedstawicieli Patriarchatu Konstantynopola. Rosyjski dokument – w przekonaniu krytyków – prezentuje uproszczoną wizję prymatu w Kościele. Zabiegając o swoją pozycję w prawosławiu, Kościół rosyjski podważa w nim kompetencje patriarchy Konstantynopola. W ten sposób prezentowany dokument wpisuje się w spór między Moskwą a Konstantynopolem o pierwszeństwo w świecie prawosławnym.

EN

The author of the article aims at presenting the essential contents of the document by the Holy Synod of the Russian Church on primacy in the Church, and the more important voices in the debate on the issue. The Russian text was written as an answer to the Ravenna document of the theological dialogue between the Roman Catholic and Orthodox Church (2007). The Moscow Patriarchate expressed their disaproval of the latter document where it touches upon conciliarity and primacy at the universal level. In their synodal document, the Moscow Patriarchate presents their own vision of primacy in the Church. They emphasize that primacy at the universal level – which belongs to the Constantinople capital today – by its nature, is exclusively ‘primacy of honour’ and not authority. It does not have its source in the person of the ‘prime hierach’, but in the consensus of local Orthodox Churches. The vision of primacy presented in the Russian document met with a sharp reaction of the representatives of the Constantinople Patriarchate. According to its critics, the Russian document presents a simplified version of primacy in the Church. While aiming at strenghthening her rank in the Orthodox Church, the Russian Church is questioning the competence of the Constantinople Patriarch. Thus, the presented document is part of the argument between Moscow and Constantinople about primacy in the Orthodox world.

Keywords

PL

prymat w Kościele; prawosławie; Patriarchat Moskiewski; Patriarchat Konstantynopolitański

EN

primacy in the Church; Orthodoxy; Moscow Patriarchate; Constantinople Patriarchate

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2016
• Volume: 16
• Pages: 97-111

Contributors

author

Kałużny SCJ Tadeusz

• Wydział Teologiczny UPJPII

References

• Baron A., Pietras H. (red.) Konstytucje apostolskie, Kraków 2007.
• Bouwen F., Belgrade 2006. IX-e session plénière de la commission mixte internationale pour le dialogue théologique entre l’Église catholique et l’Église orthodoxe, „Proche-Orient Chrétien” 56 (2006), s. 277–289.
• Commission Mixte Internationale pour le Dialogue Théologique entre L’Église Catholique Romaine et L’Église Orthodoxe, Communiqué (Ravenne, 14 octobre 2007), „Service d’information” (2007) nr 3 (125), s. 115–116.
• Hryniewicz W., Pierwszy bez równych, „Tygodnik Powszechny” (16 lutego 2014), s. 17–18.
• Kałużny T., Nowy sobór ogólnoprawosławny. Natura, historia przygotowań, tematyka, Kraków 2008.
• Kałużny T., Soborowość i autorytet w Kościele. Ekumeniczne znaczenie dokumentu dialogu katolicko-prawosławnego z Rawenny (2007), „Rocznik Seminaryjny” (WSM Księży Sercanów) 8 (2008/2009), s. 111–126.
• Lambriniadis E., Primo senza uguali. Risposta del patriarcato ecumenico, „Il Regno-documenti” (2014) nr 3, s. 125–128; tłum. niem. „KNA-Ökumenische Information” (21. Januar 2014), s. I–IV.
• Międzynarodowa Komisja Mieszana do Dialogu Teologicznego między Kościołem Rzymskokatolickim i Kościołem Prawosławnym, Misterium Kościoła i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej (Monachium 1982), w: W. Hryniewicz, Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny 1980–1991, Warszawa 1993, s. 35–44.
• Międzynarodowa Komisja Mieszana do Dialogu Teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim a Kościołem prawosławnym, Eklezjologiczne i kanoniczne konsekwencje sakramentalnej natury Kościoła. Communio, soborowość i autorytet (Rawenna, 13 października 2007), „Sympozjum” 17 (2012) nr 1, s. 117–132.
• Pacini A., Prospettive ecumeniche con la chiesa ortodossa e collegialità episcopale in riferimento al „Documento di Ravenna”, „Credere Oggi” 34 (2014) nr 2 (200), s. 85–95.
• Salachas D., Conciliarità e sinodalità. Per affrontare il problema del primato, „Il Regno-attualità” 52 (2007) nr 20, s. 664–667.
• Troisième Conférence Panorthodoxe Préconciliaire, Relations de l’Église orthodoxe avec l’ensemble du monde chrétien, „Episkepsis” 17 (1986) nr 369, s. 9–13.
• Vletsis A., Ein orthodoxer Primat? Die Neu-Gestaltung von Primatsvorstellungen unterwegs zur Einberufung des Panorthodoxen Konzils, „Una Sancta” 70 (2015) nr 2, s. 93–118.
• Zizioulas J., Il dialogo teologico con i cattolici rischia di fallire [Intervista di G. Valente], w: „Vatican insider”, 27 febbraio 2014: http://www.lastampa.it/2014/02/27/vaticaninsider/ita/inchieste-e-interviste/il-dialogo-teologico-con-i-cattolici-rischia-di-fallire-1UxWGgc8AqeYKfXsBsudaP/pagina.html (13.06.2016).
• Znosko A., Prawosławne prawo kościelne, t. II, Warszawa 1975.
• Ермилов П.В., Secundus sine paribus: Соображения по поводу критики „Позиции Московскобо Патриархата по вопросу о первенстве во Вселенской Церкви”, „Вестник ПСТГУ. Серия «Богословие, философия, религиоведение»” (2016) nr 2 (64), s. 145–158.
• Иларион (Алфеев), Первенство во Вселенской Церкви. Позиция Московского Патриархата, „Церковь и время” (2014) nr 3 (68), s. 16–36.
• Иларион (Алфеев), Примат и соборность с православной точки зрения, „Церковь и время” (2015) nr 1 (70), s. 63–80.
• Позиция Московского Патриархата по вопросу о первенстве во Вселенской Церкви (26 декабря 2013): https://mospat.ru/ru/2013/12/26/news96344/ (07.06.2016); tłum. wł.: „Il Regno-documenti” (2014) nr 3, s. 121–125.