Położenie ludności rodzimej powiatu sztumskiego w świetle statystyk powstałych w wyniku uchwały Biura Politycznego KC PZPR z lipca 1950 roku dotyczącej polityki wobec ludności autochtonicznej

• Authors: Garba Bartłomiej

Title variants

EN

Situation of the indigenous population of the Sztum district in light of statistics developed under the resolution of the Political Bureau of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party (BP KC PZPR) of July 1950, on the policy on indigenous population

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The topic of this study is the situation of indigenous inhabitants of the Sztum district, that is the second most numerous such population in the area of Gdańsk Pomerania. Not only numerosity was relevant at selecting this group, also the fact that in over 70% is was composed of a rural populace. The preserved sources, the analysis of which has confi rmed their representativeness, realiability and features, have determined the topic and the chronologic scope of this study. It only presents a fragment of the life of indigenous people, illustrating their situation in the early 1950s. Preserved materials enable us to follow the activities of natives in many fi elds of social life. The fi rst part of the study is an analysis of the current status of research on the issues of the indigenous population of Gdańsk Pomerania. It enabled to point out the need of this study. A description of the period 1945–1950 makes it possible to understand the complexity of the problem of indigenous population. It was a turbulent time in the history of Western and Northern Territories (i.e., territories Poland took over from Germany after WW2). Many processes that characterise that period were the consequence of war, and the recent establishing anew of Polish state authority. All those events, beginning with the arrival of the Soviet army, migration of the population, and the establishment of Polish administration, had a tremendous impact on the local inhabitants. They experienced many difficult moments in those years, completely opposite to the expectations associated with desired freedom. The preserved archives that are the base of this study, were created as a consequence of PZPR’s new policy towards the indigenous population. The key decision in that regard was the Resolution of the Party’s Central Committee of July 1950, on the attitude towards natives. The provisions of the resolution were exercised by carrying out various analyses by the voivodeship, district and communal administration, relative to the situation of native people. The issues addressed by the resolution are reflected in preserved sources, therefore, in further sections of the study the resolution is thoroughly analysed, making it easier to understand the substantial structure of sources that are the basis of the study. Their in-depth verification enabled to bring closer the position of indigenous people within the social structure of the district. This is a basic element of the study, that demonstrates how complex are the problems related to the existence of natives in society. The study is contributory, and it is a start point for further research on indigenous population of Gdańsk Pomerania.

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2012
• Issue: 1(19)
• Pages: 221-267

Contributors

author

Garba Bartłomiej

• Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

References

• L. Kosiński, Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 roku, Warszawa 1960, Tabela nr 1. Z. Osękowski, Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945–1956: procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994; L. Belzyt, Ludność rodzima na tzw. Ziemiach Odzyskanych i polityka „autochtoniczna” rządu w okresie stalinowskim (1948–1956), „Czasy Nowożytne” 1999, t. 6, Z. Romanow, Polityka władz polskich wobec ludności rodzimej ziem zachodnich i północnych w latach 1945–1960, Słupsk 1960. - H. Szczegóła, Ziemie Zachodnie i Północne w polityce PZPR w latach 1949–1956 [w:] Ziemie Zachodnie i Północne w okresie stalinowskim, red. C. Osękowski, Zielona Góra 1999, M. Hejger, Polityka narodowościowa władz polskich w województwie gdańskim w latach 1945– –1947, Słupsk 1998. L. Belzyt, Między Polską a Niemcami. Weryfikacja narodowościowa i jej następstwa na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1945–1950, Toruń 1996. R. Wapiński, Pierwsze lata władzy ludowej na Wybrzeżu Gdańskim, Gdańsk 1970. H. Górnowicz, Dialekt malborski, t. 1: Fonetyka, fleksja i składnia, Gdańsk 1967 ; H. Górnowicz, Dialekt malborski, t. 2: Słownik, z. 1: A–Ó, Gdańsk 1973 ; H. Górnowicz, Dialekt malborski, t. 2: Słownik, z. 2: P–Ż, Gdańsk 1974 ; H. Górnowicz, Słownik nazwisk mieszkańców Powiśla Gdańskiego (Dialektu malborskiego t. 3), Gdańsk 1992. S. Senft, Wojewódzkie władze polityczne i administracyjne wobec ludności rodzimej na Śląsku Opolskim w latach 1950–1959/60, „Materiały i Studia Opolskie” 1987, B. Cimała, S. Senft, Ludność rodzima na Śląsku Opolskim w polityce władz wojewódzkich w latach 1950–1956, „Studia Śląskie” 1994, t. 53, Cz. Osękowski, Ludność rodzima a procesy integracji i dezintegracji społecznej na ziemiach zachodnich i północnych po drugiej wojnie światowej, „Przegląd Zachodni” 1995, z. 4, Cz. Osękowski, Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945–1956: procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994, S. Senft, Sytuacja polskiej ludności rodzimej na ziemiach zachodnich i północnych w latach 1945–1960 [w:] Polska ludność rodzima na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej, cz. 2: Materiały z badań w 1989 r., red. R. Rauziński, S. Senft, Opole 1990, s. 43. A. Sakson, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945–1997, Poznań 1998, B. Cimała, S. Senft, Ludność rodzima na Śląsku Opolskim w polityce władz wojewódzkich w latach 1950–1956, „Studia Śląskie” 1994, t. 53, J. Popera, Kwestia polskiej ludności rodzimej w działalności kozielskiej organizacji PZPR w latach 1950–1956, „Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie” 1990, t. 3, J. Popera, Kwestia polskiej ludności rodzimej Śląska Opolskiego w programach partii i stronnictw politycznych 1945–1959 [w:] Polska ludność rodzima Ziem Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. Materiały z sympozjum naukowego w Instytucie Śląskim w Opolu w dniu 25 listopada 1988 r., red. R. Rauziński, S. Senft, Opole 1989, s. 7-28. J. Popera, Postawy polityczne rodzimych mieszkańców Śląska Opolskiego w latach 1945–1956 [w:] Polska ludność rodzima na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej, cz. 2: Materiały z badań w 1989, Opole 1990, s. 203-209. A. Sakson, Polityka władz wobec ludności rodzimej Warmii i Mazur w okresie stalinizmu 1949–1955, „Przegląd Zachodni” 1990, nr 2, s. 21-33. M. Ślaski, Stosunek Mieczysława Moczara – wojewody olsztyńskiego i przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie w latach 1948–1952 – do ludności autochtonicznej Warmii i Mazur, „Znad Pisy” 2002, nr 11, s. 151-166. A. Lubiński, Sztum i okolice w latach 1945–1948 [w:] Z dziejów Sztumu i okolic, red. J. Ryszkowski, Sztum 1997, s. 63. G. Baziur, Armia Czerwona na Pomorzu Gdańskim 1945–1947, Warszawa 2003, J. Ryszkowski, Świadkowie milczeli [w:] Requiem dla Hrabiego, red. J. Ryszkowski, Sztum 1997, s. 7. A. Lubiński, Armia Czerwona i NKWD w powiecie sztumskim a sytuacja ludności polskiej w 1945 roku [w:] Powojenne losy konspiracji na Pomorzu. Materiały z sesji naukowej w Toruniu w dniu 19 listopada 1994 roku, red. E. Zawacka, R. Kozłowski, Toruń 1995, s. 165-166. G. Baziur, Armia Czerwona na Pomorzu Gdańskim 1945–1947, Warszawa 2003, M. Hejger, Przekształcenia narodowościowe na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski w latach 1945–1959, Słupsk 2008, T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV w. do 1945 r., Warszawa 1963, T. Łabuszewski, K. Krajewski, Od „Łupaszki” do „Młota” 1944–1949. Materiały źródłowe do dziejów V i VI Brygady Wileńskiej, Warszawa 1994, O. Christa, U Szczerbca i Łupaszki, Warszawa 2000, T. Łabuszewski, K. Krajewski, Od „Łupaszki” do „Młota” 1944–1949. Materiały źródłowe do dziejów V i VI Brygady Wileńskiej, Warszawa 1994, M. Tomczak, Ludność rodzima na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–1952, „Przegląd Zachodni” 1999, t. 55, z. 3, W. Cieszyński, Sprawozdanie z wykonania uchwał BP KC i uchwał KW w sprawie pracy KP PZPR w Mrągowie wśród ludności autochtonicznej, „Mrągowskie Studia Humanistyczne” 2001, t. 3, A. Sakson, Położenie ludności mazurskiej w powiecie Szczytno w latach 1950–1952 w świetle dokumentów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, „Rocznik Mazurski” 2003, t. 7, B. Cimała, S. Senft, Ludność rodzima na Śląsku Opolskim w polityce władz wojewódzkich w latach 1950–1956, „Studia Śląskie” 1994, t. 53