Stereotyp Słoweńca „ofiary” w przekładzie powieści Vlada Žabota "Wilcze noce"

• Authors: Gruda Marlena

Title variants

SL

Stereotip Slovenca žrtve v prevodu romana Vlada Žabota "Wilcze noce"

EN

Stereotypical Slovene victims novels in translation using Vlado Žabot’s novel "Wilcze noce"

• Languages of publication: PL

Abstracts

SL

Prevod romana "Wilcze noce" Vlada Žabota je izvir znanja o slovenskem značaju in stereotipih, zlasti heterostereotipih, oblikovanih pod vplivom slovenske kulturne raznolikosti, zgodovinskih dogodkov in družbeno-političnega položaja Slovenije. Karakterološka slovenska neenotnost je očitna tudi v jeziku prevoda, na njegovi semiotično-semantični ravni. Prevod omogoča poljskemu sekundarnemu sprejemniku spoznati stereotip Slovenca kot osebo, ki si prizadeva za samouničitev s potjo ritualnega trpljenja in na ta način z vplivanjem na Drugega z različnimi obredi vsakdanjega življenja, skupnega nasilja in samožrtvovanja. Besedilo prevoda, ki je nastalo 14 let po izidu izvirnika v Sloveniji je oblika obračuna s spremembo predstave Slovenca v poljski in slovenski zavesti.

EN

The novel "Wilcze noce" of Vlado Žabot is the source of knowledge about the Slovene character and stereotype including heterosterotype, formed under the influence of the cultural diversity of Slovenia, its historical and socio-political events. This unevenness of character is plain in the language of translation, in the semiotic and semantic structure. The polish reader can because of the translation of the novel Wilcze noce, come to know the stereotypical of Slovene as a person with strong self-destructive tendencies realized by the means of the ritual suffering at the same time influencing the ‘Other’ in the form of daily life rituals, group violence and self-sacrifice. The text of the translation was shaped 14 years after the first original Slovene edition and is a form of coming to terms with a change of the image of the Slovene in Polish and Slovene mentality.

Keywords

PL

ofiara; Słoweniec; samoofiarowanie; pasywność; ból; przestrzeń

SL

žrtev; Slovenec; samožrtvovanje; pasivnost; trpljenje; prostor

EN

victim; Slovenian; self-sacrifice; passivity; pain; space

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2013
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 154-181

Dates

published

2013-07-01

Contributors

author

Gruda Marlena

• Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Śląski

References

• Balcerzan, Edward. „Perspektywy poetyki odbioru.” Problemy socjologii literatury. Red. Janusz Sławiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971.
• Bartmiński, Jerzy. „Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata.” Językowy obraz świata. Red. Jerzy Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004. 103—120.
• Bartmiński, Jerzy. Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007.
• Bourdieu, Pierre. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Tłum. Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2005.
• Eco, Umberto, Richard Rorty, Jonathan Culler. Interpretacja i nadinterpretacja. Tłum. Tomasz Biedroń. Kraków: Znak, 1996.
• Eliade, Mircea. Sacrum, mit, historia: wybór esejów. Tłum. Anna Tatarkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.
• Frankl, Viktor E. Homo patiens. Tłum. Roman Czarnecki, Józef Morawski. Warszawa: Pax, 1984.
• Hegel, Georg W.F. Fenomenologia ducha. Tłum. Światosław F. Nowicki. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2002.
• Hegel, Georg W.F. Wykłady z filozofii dziejów. T. 1. Tłum. Janusz Grabowski, Adam Landman. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.
• Jung, Carl Gustav. Archetypy i symbole. Pisma wybrane. Warszawa: Czytelnik, 1995.
• Jung, Carl Gustav. Symbol przemiany w mszy świętej. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: Czytelnik, 1998.
• Kłobukowski, Miłosz. Archetyp ofiary w literaturze polskiego romantyzmu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
• Kos, Janko. „Teze o slovenskem romanu.” Literatura 3—4 (1991).
• Kozielecki, Józef. Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Żak, 2000.
• Kuźma, Erazm. „Postmodernistyczna idea powtórzenia i różnicy przeciw modernistycznej idei tożsamości i sprzeczności.” Ponowoczesność a tożsamość. Red. Bożena Tokarz, Stanisław Piskor. Katowice: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1997.
• Lewicki, Roman. Obcość w odbiorze przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000.
• Łotman, Jurij. Struktura tekstu artystycznego. Tłum. Anna Tanalska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
• McWilliams, Nancy. „Osobowość schizoidalna.” Diagnoza psychoanalityczna. Tłum. Agnieszka Pałynyczko-Ćwiklińska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009. 203—218.
• Merleau-Ponty, Maurice. Fenomenologia percepcji. Tłum. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2011.
• Pirjevec, Dušan. Vprašanje o poeziji; Vprašanje naroda. Maribor: Obzorja, 1978.
• Szymkiewicz, Bogna. Zranione stany świadomości: o bólu, złości i nieświadomym używaniu siły w relacjach. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, 2006.
• Taylor, Charles. Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Tłum. Marcin Gruszczyński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
• Tokarz, Bożena. „Między tożsamością zbiorową a jednostkową, czyli o słoweńskiej transkulturowości.” Przemilczenia w relacjach międzykulturowych. Red. Joanna Goszczyńska, Grażyna Szwat-Gyłybowa. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2008.
• Tokarz, Bożena. „V mreži domišljije, asociacij in spominov ali o prozi Vlada Žabota.” Obdobja 29. Sodobna slovenska književnost (1980—2010). Ur. Alojzija Zupan-Sosič. Ljubljana: Filozofska fakulteta, 2010. 335—342.
• Tokarz, Bożena. Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
• Tokarz, Bożena. Wzorzec, podobieństwo, przypominanie. Katowice: Śląsk, 1998.
• Trstenjak, Anton. Misli o slovenskem človeku. Ljubljana: Založništvo slovenske knjige, 1991.

Identifiers

ISSN

1899-9417