Trwanie rzeczy i trwanie kultury

• Authors: Piłat Robert

Abstracts

PL

Artykuł omawia związek pomiędzy trwaniem rzeczy fizycznych i trwaniem kultury niematerialnej. Materialne i niematerialne aspekty kultury cechuje odrębny stosunek do czasu. Zgodnie z ontologiczną koncepcją Karla R. Poppera sensy, znaczenia, idee należą do dziedziny quasi-czasowej − powstają w pewnej chwili czasowej, lecz ich dalsze, potencjalnie nieskończone trwanie w czasie nie polega na opieraniu się czasowi ani na utrzymywaniu równowagi pomiędzy zmianą i tożsamością. Można powiedzieć, że nie mają wewnętrznych własności czasowych. Jednak ich bezczasowe trwanie zależy ściśle od czasowego trwania rzeczy fizycznych. Te ostatnie przenoszą idee, sensy i znaczenia nie tylko na mocy konwencji, lecz niejako w ich własnym trwaniu i wewnętrznej strukturze, materialnie połączone z materialną strukturą czujących inteligentnych podmiotów. Szczególne miejsce przypada tu książce, której materialna warstwa jest na tyle subtelnie spleciona z ich treścią, że próby redukcji książki do samej treści (przechowywanie jej tylko w postaci elektronicznego zapisu) byłyby zubożeniem kultury. W nawiązaniu do wczesnej publicystyki Zbigniewa Herberta rozróżnione zostały trzy funkcje odkrywania i zachowania artefaktów: odtwarzanie, konserwowanie i poznawanie przeszłości. W obcowaniu w przedmiotami z przeszłości istotne są trzy cele: poszukiwanie oryginału, wrażliwość na zmieniającą się tożsamość, ujawnianie ich źródła. W artykule nawiązuje się do dyskusji, jaka toczy się w prasie kulturoznawczej na temat wartości oryginału w epoce powszechnego kopiowania i powielania. Na koniec przeprowadzona została dyskusja z poglądami Michela Foucault, który, kwestionując wartość ludzkiego podmiotu, postulował kształtowanie samego siebie w bogatym nawiązaniu do świata kulturowych artefaktów. Przedstawiono zalety idei Foucault − docenienie decorum w kształtowaniu samego siebie.

Keywords

PL

artefakt; konserwacja; oryginał; historia; Zbigniew Herbert; Michel Foucault

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Załącznik Kulturoznawczy
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 50-62

Dates

published

2015

Contributors

author

Piłat Robert

References

• Harold Bloom, The Anxiety of Inluence. A Theory of Poetry, Oxford University Press, Oxford 1997.
• Michel Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. D. Leszczyński i L. Rasiński, PWN, Warszawa 2000.
• Zbigniew Herbert, Muzealne kłopoty i nadzieje. Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone, Więź, Warszawa 2001.
• Roman Ingarden, Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973.
• Thomas Mann, Józef i jego bracia, t. 1, tłum. E. Sicińska, Czytelnik, Warszawa 1988.
• Robert Piłat, Wartość milczenia, „Kwartalnik Filmowy” 2000, nr 29-30.
• Karl Raimund Popper, Wiedza obiektywna, tłum. A. Chmielewski, PWN, Warszawa 1992.
• Paul Ricoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański, Universitas, Kraków 2006.
• Marcin Wilkowski, Kopia lepsza od oryginału, „Historia i media”, 13.03.2012, http://historiaimedia.org/2012/03/13/kopia–lepsza–od–oryginalu/ [data dostępu: 2.11.2015].