„Piekielny” czy „Piekielna”? Konotacja nazwisk przymiotnikowych a wybór przez kobiety ich męskiej postaci

• Authors: Walkowiak Justyna B.

Title variants

EN

“Piekielny” or “Piekielna”? Connotation of surnames with an adjective declension and women’s choice of their masculine form

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu było zbadanie związku między postrzeganiem nazwisk zakończonych na -y, -i, a wyborem przez kobiety ich męskiej bądź żeńskiej postaci. Wybrano 50 nazwisk jednoznacznie przymiotnikowych (tj. nieużywanych w formie zakończonej na -a przez mężczyzn), równobrzmiących ze współcześnie używanymi przymiotnikami potencjalnie odnoszącymi się do człowieka (np. Chuda, Szalona, Głucha), o frekwencji co najmniej 200. Sto respondentek poproszono o ocenę każdego z nich w skali od 1 do 5, a następnie sprawdzono, czy istnieje korelacja pomiędzy średnią oceną danego nazwiska a odsetkiem kobiet noszących w 2002 roku jego postać męską. Wykazano istnienie ujemnej korelacji: im gorzej oceniane nazwisko, tym wyższy procent kobiet wybiera jego formę męską. Dodatkowo stwierdzono, że nazwiska o najwyższej frekwencji są oceniane wyłącznie dobrze lub bardzo dobrze, co można tłumaczyć tzw. efektem czystej ekspozycji („podoba mi się to, co dobrze znam”).

EN

In the article adjectival Polish surnames ending with -y, -i are analysed. Though their ratio in the overall onomasticon is relatively low, they are characteristic as far as their feminine forms are concerned: for most of the time since 1945 women have been able to choose between their masculine or feminine form. An attempt has been made to explore how such choices, accumulated over the years, are reflected in the synchronic data from the beginning of the 21st century. The study focuses on selected surnames identical with adjectives potentially applicable to humans – their looks (e.g. Szczerbaty ‘gap-toothed’, Chudy ‘thin’), character (Odważny ‘brave’, Wesoły ‘merry’) and other features that may be used of humans (Biedny ‘poor’, Ważny ‘important’). It was assumed that negative connotations (connected with surnames such as Ciężki ‘heavy’, Postrzelony ‘nutty’) would increase the likelihood of opting for the masculine form in order to distance oneself from the appellative meaning of the same-sounding adjective. Such a correlation has indeed been found. Besides, the relationship between the evaluation of a surname and its frequency in the onomasticon was investigated. It has been found that the most popular surnames tend to be rated higher, which might be an instance of the mere exposure effect as proposed by Robert Zajonc.

Keywords

PL

nazwiska żeńskie; nazwiska polskie; nazwiska przymiotnikowe zakończenia nazwisk żeńskich

EN

feminine surnames; Polish surnames; adjectival surnames; feminine surname endings

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2017
• Volume: 97
• Issue: 3
• Pages: 67-75

Contributors

author

Walkowiak Justyna B.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań