Madness Subjectivized. The Ethical Sources of Psychoanalysis in the Thought of Jürgen Habermas and Charles Taylor

• Authors: Grzybowski Antoni

Title variants

PL

Szaleństwo upodmiotowione. Etyczne źródła myśli psychoanalitycznej w świetle koncepcji Jurgena Habermasa i Charlesa Taylora

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest wskazanie etycznych fundamentów teorii i praktyki psychoanalitycznej oraz zarysowanie moralnej genealogii koncepcji Freuda. W tym celu omówiona została koncepcja interesów konstytuujących poznanie Jürgena Habermasa, przywołująca psychoanalizę jako pewien przykład nauki uzasadnionej w swojej formie poprzez leżący u jej podstaw specyfi cznie rozumiany interes emancypacyjny. Analiza stanow iska niemieckiego fi lozofa została uzupełniona refl eksją Charlesa Taylora nad źródłami współczesnych koncepcji podmiotowości i związanymi z nimi koncepcjami etycznymi rozważanymi w odniesieniu do historii dyskursów dotyczących problematyki szaleństwa – w tym psychoanalizy. Efektem przeprowadzonych analiz ma być wykazanie ciągłej aktualności zaproponowanej przez Freuda koncepcji, w kontekście rozwoju filozofi cznych teorii podmiotowości, jak i bardziej szczegółowych konceptualnych problemów dotyczących zaburzeń psychicznych

The aim of the article is to illustrate the ethical foundations of psychoanalysis and to outline the ethical origins of Freudian theory. To this end, Jürgen Habermas' conception of knowledge-constitutive interests is discussed, which draws on psychoanalysis as an example of science justified in its form through an underlying emancipatory interest. The analysis of the position of the German philosopher is complemented by Charles Taylor's reflections on the sources of the contemporary conceptions of subjectivity and related ethical conceptions considered in their relation to the history of the discourse on madness - including psychoanalysis. The research results in showing the continuing validity of the conception proposed by Freud in the context of the development of the philosophical theories of subjectivity, as well as more detailed, conceptual problems concerning mental disorders.

Keywords

PL

Freud; Habermas; Taylor; psychoanaliza; etyka; podmiotowość; ekspresywizm; nazuki krytyczne

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2019
• Volume: 16
• Issue: 61
• Pages: 1-18

Dates

published

2019-03

Contributors

author

Grzybowski Antoni

• Uniwersytet Jagielloński. Instytut Psychologii

References

• Brown N.O. (1988), Life against death: the psychoanalytical meaning of history, Wesleyan University Press, Middletown.
• Dupeyrix A. (2013), Zrozumieć Habermasa, tłum. M. Wróblewska, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Dybel P. (1995), Dialog i represja. Antynomie psychoanalizy Zygmunta Freuda, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Freud A. (1997), Ego i mechanizmy obronne, tłum. M. Ojrzyńska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Freud S. (1994), Zarys Psychoanalizy, tłum. J. Prokopiuk, [w:] idem, Poza zasadą przyjemności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Freud S. (1998), Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna, tłum. A. Ochocki, R. Reszke, [w:] idem, Pisma społeczne, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2007a), Uwagi o miłości przeniesieniowej (dalsze rady w kwestii techniki psychoanalizy III), tłum. R. Reszke, [w:] idem, Technika terapii, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2007b), O psychoterapii, tłum. R. Reszke, [w:] idem, Technika terapii, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2007d), Technika psychoanalityczna, tłum. R. Reszke, [w:] idem, Technika terapii, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2007e), Freudowska metoda psychoanalityczna, tłum. R. Reszke, [w:] idem, Technika terapii, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2007f), Drogi terapii psychoanalitycznej, tłum. R. Reszke, [w:] idem, Technika terapii, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2007g), Przypominanie, powtarzanie, przepracowywanie (dalsze rady w kwestii techniki psychoanalitycznej I), tłum. R. Reszke, [w:] idem, Technika terapii, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Freud S. (2010), Wykłady ze wstępu do psychoanalizy. Nowy cykl, tłum. R. Reszke, [w:] idem, Wykłady, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Foucault M. (1987), Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, tłum. H. Kęszycka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Grünbaum A. (2004), Podstawy psychoanalizy: krytyka filozoficzna, tłum. E. Olender-Dmowska, Universitas, Kraków.
• Habermas J. (2002), Knowledge and human interests, tłum. J. Shapiro, Beacon Press, Boston.
• Habermas J. (1983), Niektóre trudności próby związania teorii z praktyką. Wprowadzenie do nowego wydania, tłum. Z. Krasnodębski, [w:] idem, Teoria i praktyka. Wybór pism, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Lacan J. (2010), Pozycja nieświadomego, tłum. M. Drwięga, „Psychoanaliza” 3: 8–31.
• Marcuse H. (1998), Eros i cywilizacja, tłum. H. Jankowska, A. Pawelski, Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
• Nagel E. (1959), Methodological Issues in Psychoanalytic Theory, [w:] Psychoanalysis, scientific method and Philosophy, S. Hook (red.), New York University Press, Nowy Jork.
• Panksepp J., Solms M. (2012), What is neuropsychoanalysis? Clinically relevant studies of the minded brain, „Trends in Cognitive Science” 16: 6–8.
• Popper K.R. (1999), Droga do wiedzy: domysły i refutacje, tłum. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Płonka-Syroka B. (2007), Niemiecka medycyna romantyczna, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
• Porter R. (2003), Madness: a brief history, Oxford University Press, Oxford.
• Ricoeur P. (2008), O interpretacji. Esej o Freudzie, tłum. M. Falski, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Rieff P. (1992), Freud: the Mind of the Moralist, University of Chicago Press, Chicago.
• Scull A. (2016), Madness in civilization: a cultural history of insanity from the Bible to Freud from the madhouse to modern medicine, Princeton University Press, Princeton.
• Szasz T. (1960), The myth of mental illness, „American Psychologist” 15: 113–118.
• Taylor Ch. (1988), The moral topography of the self, [w:] Rutgers symposia on applied psychology, Vol. 2. Hermeneutics and psychological theory: Interpretive perspectives on personality, psychotherapy, and psychopathology, S.B. Messer, L.A. Sass, R.L. Woolfolk (red.), Rutgers University Press, Piscataway: 298–320.
• Taylor Ch. (2012), Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. M. Gruszczyński et al., Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• Warchala M. (2006), Autentyczność i nowoczesność. Idea autentyczności od Rousseau do Freuda, Universitas, Kraków.

Identifiers

ISSN

1733-5566

DOI

10.33392/diam.1149