Motywy biblijne w polskich legendach lokalnych związanych z Tatarami

• Authors: Krajcarz Julia A.

Title variants

EN

Biblical Themes in Polish Local Legends Related to Tatars

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W legendach lokalnych dotyczących polskich miejscowości, poszczególnych obiektów kultury i przyrody, do dziś są żywe wątki związane z Tatarami. Dotyczą one głównie odniesień do najazdów mongolskich z XIII wieku i późniejszych krymsko-tatarskich, ale konfrontacja wiedzy historycznej i treści legend wskazuje, że najeźdźcami na dane miejscowości nie byli sensu stricto Tatarzy, lecz różne etnosy, grupy różniące się językiem, religią i wyglądem od ludności miejscowej, słowem – inni, np. Litwini, Jaćwingowie, Rusini, Szwedzi, husyci, Węgrzy, a nawet najemne oddziały zbrojne miejscowych możnych. W prezentacji Tatarów w lokalnych legendach często używane jest obrazowanie biblijne, Tatarzy są przedstawiani w kontekście sytuacji identycznych lub podobnych do zdarzeń opisywanych w Biblii. W legendach z wątkami tatarskimi motywy biblijne występują w postaci dalszych i bliższych nawiązań, skojarzeń, scenariuszy zdarzeń, zapowiedzi, zdarzeń identycznych lub wręcz dosłownych cytatów biblijnych.

EN

In local legends about Polish towns, individual cultural and nature objects, there are vivid motifs associated with Tatars to this very day. They refer mainly to references to Mongolian invasions of the thirteenth century and later Crimean-Tatar groups, but the confrontation of historical knowledge and the content of legends indicates that the invaders on the towns were not Tatars in the strict sense, but different ethnic groups, differing in language, religion and appearance from the local population, in other words - others, e.g. Lithuanians, Yotvingians, Ruthenians, Swedes, Hussites, Hungarians, and even mercenary armed forces of the powerful locals. In the Tatars’ presentation in local legends, biblical imaging is often used, with Tatars presented in the context of situations identical or similar to those described in the Bible. In legends with Tatar themes, biblical motifs appear in the form of further and closer references, associations, scenarios of events, announcements, events of identical or even literal biblical quotes.

Keywords

PL

Tatarzy; legenda; Biblia; historia Polski; islam w Polsce

EN

Tatars; legend; Bible; history of Poland; Islam in Poland

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2019
• Issue: 2
• Pages: 79-92

Dates

published

2019-12-31

Contributors

author

Krajcarz Julia A.

References

• A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 2009
• H. Fros, Księga imion i świętych, t. 6, Kraków 2007
• http://izbasieciechow.pl/historia/legendy/tatarski-kopiec/ [dostęp: 20.06.2019].
• http://krajoznawca.org/kg24/153-tryptyk-mszanski-z-tatrami-w-tle [dostęp: 25.06.2019]
• http://niemodlinzamek.pl/cud-nad-scinawa/ [dostęp: 20.06.2019]
• http://raporty.rokregionow.zhp.pl/web/uploads/reports/raport_242.pdf [dostęp: 20.06.2019]
• http://sieradzkiewsie.blogspot.com/2013/05/widoradz.html [dostęp: 15.05.2019]
• http://slomniki.info/jak-michalko-slomniki-uratowal/115-kultura-isztuka-w-gminie-slomniki/legendy [dostęp: 20.06.2019]
• http://wnmpkrynica.pl/miejsca-kultu/lesne-sanktuarium/ [dostęp: 20.06.2019]
• http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=mapa-serwisu&l2=&l3=&l4=&l5=wies-dzis-stare-komaszyce [dostęp: 20.06.2019]
• http://www.gorlice.pl/pl/353/0/gorlickie-legendy.html [dostęp: 25.06.2019].
• http://www.krajoznawcy.info.pl/kamien-na-kamieniu-15790 [dostęp: 20.06.2019]
• http://www.lukowica.neostrada.pl/legendy.html [dostęp: 20.06.2019]
• http://www.maliturysci.pl/items-full-3202-zamek_w_aksmanicach.html [dostęp: 25.06.2019]
• http://www.mazuryzprzewodnikiem.pl/cudowne-ocalenie-kolejna-mazurska-legenda/ [dostęp: 20.06.2019]
• http://www.patriotyzmjutra-legendy.sto.org.pl/?action=legends&pid=51 [dostęp: 25.06.2019]
• http://www.pieniny.net.pl/legendy-pieninskie/o-zamku-pieninskim-icudownej-mgle-sw-kingi/ [dostęp: 20.06.2019].
• http://www.projektatlas.eu/obiekt.php?id=91 [dostęp: 20.06.2019]
• http://www.spnarol.pl/legendy.html [dostęp: 15.05.2019]
• http://www.tpchuw.pl/index.php/archiwum/75-krzyze-mazury [dostęp: 15.05.2019]
• http://www.wysmierzyce.pl/historia-wysmierzyc/nazwa-wysmierzyce.html [dostęp: 20.05.2019]
• https://bazylika.strzegom.pl/kult-mb-strzegomskiej/historia-kultu.html [dostęp: 20.06.2019]
• https://brzesko.ws/_brzesko/documents/historia/mokrzyska/mg_krzyz.html [dostęp: 20.06.2019]
• https://brzozowiana.pl/component/k2/item/download/24_47626967e19df3f699748424b2150754.html [dostęp: 20.06.2019]
• https://dziedzictwo.ekai.pl/@chelm_legenda [dostęp: 20.06.2019]
• https://gazetakrakowska.pl/gorlice-zeby-tereska-nie-patrzyla-juz-namarchewke-i-koperek-tylko-wrocila-na-swoje-zasluzone-w-koncu-miejsce-naplycie-rynku/ar/13906642 [dostęp 25.06.2019]
• https://nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Pomniki_historii/Lista_miejsc/miejsce.php?ID= 3420 [dostęp: 20.06.2019]
• https://opencaching.pl/viewcache.php?cacheid=47931 [dostęp:20.06.2019]
• https://opencaching.pl/viewcache.php?wp=OP902X [dostęp: 25.06.2019]
• https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TS/dzien_z_konsekrowanego/miecze.html [dostęp: 20.06.2019]
• https://pl.aleteia.org/2018/08/18/pierwsze-w-polsce-objawieniemaryjne-wiecie-gdzie-bylo/ [dostęp: 25.06.2019]
• https://przeglad.olkuski.pl/index.php/artykuly/kultura/historia-i-tradycja-regionu/szkice-o-ziemi-olkuskiej/15788-krzykawa-przez-wieki [dostęp: 20.06.2019]
• https://turystyka.elk.pl/miasto-elk/legendy/ [dostęp: 20.06.2019].
• https://www.karmel.pl/wierni-chrystusowi/2/ [dostęp: 20.06.2019]
• M. Łaszkiewicz, Wizerunek Tatara w polskiej kulturze ludowej i w polszczyźnie potocznej, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty: Antropologia kultury, etnografia, sztuka”, t. LXX, nr 3-4, 2016
• R. Urbański, Tartarorum gens brutalis: trzynastowieczne najazdy mongolskie w literaturze polskiego średniowiecza na porównawczym tle piśmiennictwa łacińskiego antyku i wieków średnich, Warszawa 2007
• T. Giergiel, Tatarzy w Sandomierzu, „Mówią Wieki”, nr 6, 2011

Identifiers

ISSN

1233-9717