Wpływ idei protestanckiej na myśl prawosławną w wyniku unii brzeskiej w 1596 roku

• Authors: Moskałyk Jarosław

Title variants

EN

Influence of the Protestant Idea on the Orthodox Thought in the Result of the Union of Brest in 1596

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Wydarzenie unii brzeskiej z 1596 r. oprócz historycznego aktu zjednoczeniowego spowodowało również znaczącą wymianę myśli religijnej między wyznaniem katolickim, prawosławnym i protestanckim. W wyniku tego doszło do wypracowania przez poszczególne wyznania bardziej wyrazistych poglądów w wielu kwestiach ściśle teologicznych. Główną platformą dyskusji stała się wówczas idea unii, wokół której podejmowano złożone zagadnienia dogmatyczne, eklezjologiczne, liturgiczne i inne. Na tym tle uwidoczniły się w sposób szczególny przenikanie intuicji protestanckiej do doktryny prawosławnej oraz wpływ stanowiska łacińskiego na pozycję wschodnich katolików tradycji kijowskiej. Jednak wielostronna konfrontacja doktrynalna przyczyniła się z czasem do znacznej rewizji nauczania w Kościele prawosławnym i zmiany orientacji wschodnich katolików względem oddziaływania łacińskiego.

EN

The event of the Brest union from 1596 apart from a unification historic act caused an also meaning exchange of ideas religious among the Catholic, Orthodox and Protestant denomination. As a result of it gaining by individual denominations more expressive views happened in many theological issues. Polemical character of the discourse resulted in also an appearance of different influences and doctrinal relations. Against this background they were seen more permeation of the Protestant intuition to the Orthodox doctrine and influence of the Latin position on the position of eastern Catholics of the Kiev tradition. However the multilateral doctrinal confrontation contributed with time to the considerable search of teaching in the Orthodox Church and change attitudinal of eastern Catholics towards the Latin influence.

Keywords

PL

idea protestancka; myśl prawosławna; unia brzeska; zwierzchnictwo; misterium; przyszłość

EN

protestant idea; orthodox thought; Brest union; sovereignty; mystery; future

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2017
• Volume: 17
• Pages: 195-208

Contributors

author

Moskałyk Jarosław

• Wydział Teologiczny UAM

References

• Dominis M.A. de, De republica eccelesiastica, Heidelberg 1618.
• Dominis M.A. de, Papatus Romanus seu de origine progressu atque extinctione eius, w: Dictionnaire de Théologie Catholique, t. IV, London 1617, kol. 1668–1675.
• Evdokimov P., Prawosławie tłum. J. Klinger, Warszawa 1986.
• Glemma T., Stosunki kościelne w Toruniu w stuleciu XVI i XVII na tle dziejów kościelnych Prus Królewskich, Toruń1934.
• Горбач О., Три українські православні катихизми 17-го віку, „Праці Богословського Факультету Українського Католицького Університету ім. Св. Климента Папи”, t. LXXI, Рим 1990.
• Грушевський М., Історія України-Руси, t. VIII, cz. 2, Київ 1995.
• Iszczak A., De Zacharia Kopystynskyj eiusque „Palonodia” opera polemico contra prima tum R. Pontificis et unionem confecto, „Bohoslovia” 9 (1931) 1–2, s. 64–66.
• Jugie M. (red.), Theologia dogmatica christianorum orientalium, t. I, Paris 1926.
• Kreuza L., Obrona jedności cerkiewney abo dowody ktoremi się pokazuje, iż Grecka Cerkiew z Łacińską ma być zjednoczona, „Русская Историческа Библиотека, издаваема Археографіческой комиссиею”, t. IV, Санкт-Петербург 1878.
• Melanchton F., Diepotestate papae, w: C.G. Bretschneider (wyd.), Corpus Reformatorum, t. III, Halis Saxonum 1836, kol. 271–284.
• Meyendorffj., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1984.
• Могила П., EYХОЛОГІѠN албо Молитословъ, или Требникъ, сz. 2, Київ 1647.
• Moskałyk J., Rutskiego i Mohyły projekty zjednoczenia Kościoła kijowskiego, Poznań 2007.
• Ozorowski E., Eklezjologia unicka w Polsce w latach 1596–1720, „Wiadomości Kościelne Archidiecezji Białostockiej” 5 (1979) nr 1, s. 47–104.
• Pociej H., Harmonia albo konkordancja Cerkwi orientalnej z Kościołem rzymskim…, Русская Историческа Библиотека, издаваема Археографіческой комиссиею, t. VII, Санкт-Петербург 1878.
• Pociej H., Kazania y homilie Męża Bożego – nieśmiertelnej sławy, y pamięci H. Pocieja. Od niedzieli przedzapustnej do niedzieli i poniedziałku Zesłania Ducha Świętego, tłum. L. Kiszka, Supraśl 1714.
• Pociej H., List dogmatyczny do patriarchy aleksandryjskiego Melecjusza, w: tenże, Kazania y homilie, Supraśl 1714.
• Rechowicz M., Teologia pozytywno-kontrowersyjna, w: tenże (red.), Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. II, cz. 1, Lublin 1975.
• Runciman S., Wielki Kościół w niewoli, tłum. J.S. Łoś, Warszawa 1973.
• Sakowicz K., Traktat o duszy, Kraków 1625.
• Skwarczyński P., Szkice z dziejów reformacji w Europie Środkowo-Wschodniej, Londyn 1967.
• Smotrycki M., Apologia peregrynacji do krajów wschodnich…, Lwów 1628, przedr. Collected Works of Meletij Smotryc’kyj, t. I, Cambridge, MA 1987.
• Smotrycki M., Consideratiae abo uważania sześciu różnic między Cerkwią Wschodnią i Zachodnią…, Lwów 1628, przedr. Collected Works of Meletij Smotryc’kyj, t. I, Cambridge, MA 1987.
• Susza J., Joanni Vyhovskyj duci Cosacorum. Fuse exponit doctrinam de vera Ecclesia, de primatu Pontificis Romani, de causis schismatis Graecorum et de promovenda unione cum Ecclesia Catholica omnium Ruthenorum, w: Monumenta Ucrainae Historica, t. III, Romae 1966.

Identifiers

DOI

10.25167/SOe/17/2017/195-208