Czy architektura czasów PRL ma znaczenie? Analiza wydarzenia medialnego

• Authors: Stella Grotowska

Title variants

EN

Does the Architecture of the Polish People’s Republic Mean Anything? An Analysis of a Mass Media Event

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem badania w tym tekście jest znaczenie przypisywane obecnie w Polsce architekturze PRL, sposoby jej medialnej interpretacji, opis schematów dziennikarskich oraz argumentacji dotyczącej jej współczesnych losów. Punkt wyjścia analiz stanowi założenie, że funkcją architektury, architektury krajobrazu i planowania przestrzeni jest tworzenie oraz materializacja określonej wizji społeczeństwa i jego społecznej organizacji. Niniejszy artykuł oparty jest na analizie dyskursu medialnego jednego wydarzenia, tj. debaty prasowej – prowadzonej w mediach lokalnych – na temat wyburzenia hali dworca kolejowego w Katowicach. Kwestie poruszane przy tej okazji wskazują, zdaniem autorki tekstu, na różne aspekty społecznego odbioru architektury powstałej w latach 1945–1989.

EN

The article analyses the significance – from the presentday perspective – of the architecture of the Polish People’s Republic, the ways of its interpretations by the mass media, a description of the journalistic schemes and arguments concerning its present fate. The starting point of the analyses is an assumption that the function of architecture, landscape architecture and spatial planning is creation and materialisation of a specific vision of the society and its social organization. The article is based on an analysis of a mass media discourse of one event, a press debate – taking place in the local mass media – on the demolition of the main hall of the Katowice Railway Station. The questions that have appeared indicate – according to the author – different social aspects of social attitude towards the architecture created in the years 1945–1989.

Keywords

PL

społeczne funkcje architektury; krytyczny wymiar architektury; architektura postsocjalistyczna; architektura postkomunistyczna

EN

social functions of architecture; a critical dimension of architecture; postsocialist architecture; postcommunist architecture

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2016
• Issue: 3(17)
• Pages: 33-44

Contributors

author

Stella Grotowska

• AGH w Krakowie

References

• Brutal w kreskówce, na koszulce i dla dzieci (2010). Dziennik Zachodni, 19 października.
• Castells, M. (1978). City, Class and Power. New York: St. Martin’s Press.
• Castells, M. (2013). Networks of Outrage and Hope. Social Movements in the Internet Age. Cambridge: Polity Press.
• Chojecka, E., Malkowski, T. (2007). Prof. Chojecka: zburzyć dworzec? To populizm. Rozmawiał Tomasz Malkowski. Gazeta.pl, 3 grudnia. Pobrano z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,4730377.html.
• Douglas, R. (1997). The Architectonics of Memory: On Built Form and Built. Leonardo, 2, 147–152.
• Eco, U. (1997). Function and Sign: The Semiotics of Architecture. W: N. Leach (ed.), Rethinking Architecture, za: Whyte, W. (2006). How do buildings mean? Some issues of interpretation in the history of architecture. History and Theory, 45, 153–177.
• Foucault, M. (1970). The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences. New York: Random House.
• Gdzie jechać na szkolną wycieczkę? Na dworzec! (2010). Dziennik Zachodni, 20 października.
• Gibbs, G. (2015). Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gliński, P. (2010). 20 lat społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. W: P. Kozłowski, H. Domański (red.), Polska transformacja z perspektywy ekonomicznej, socjologicznej i prawniczej (s. 81–130). Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych PAN.
• Graham, W. (2016). Miasta wyśnione. Siedem wizji urbanistycznych, które kształtują nasz świat. Kraków: Karakter.
• Horecka, A. (2011). O pojęciu wartości estetycznej w dziełach przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 3, 193–208.
• Kielichy katowickiego dworca na koszulkach i ekologicznych torbach (2010). Dziennik Zachodni, 7 lutego.
• Kociński, C. (2009). Prawne warunki funkcjonowania gminnej wspólnoty samorządowej jako determinant aktywności obywatelskiej. W: A. Wiktorska-Święcka, W. Bokajło (red.), Closer to Citizens. Wyzwania dla polskiej demokracji w Unii Europejskiej (s. 173–201). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
• Lawrance, D.L., Setha, M.L. (1990). The Built Environment and Spatial. Annual Review of Anthropology, 19, 453–505.
• List otwarty w obronie katowickiego dworca PKP, 23 września 2010. Pobrano z: http://www.sarp.katowice.pl/Obrona_Dworca_PKP_w_Katowicach.html.
• List Prezesa Oddziału Warszawskiego SARP do Prezydenta Miasta Katowice, 20 lipca 2010. Pobrano z: http://www.sarp.org.pl/pokaz/list_prezesa_oddzialu_warszawskiego_sarp_do_prezydenta_miasta_katowice,1448/.
• Malkowski, T. (2007a). Zburzenie dworca będzie przestępstwem. Gazeta.pl, 7 lipca. Pobrano z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,4286242.html
• Malkowski T. (2007b). Katowice: nowy dworzec jak królik z kapelusza. Gazeta.pl, 4 października.
• Pobrano z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,4548831.html.
• Ossowski, S. (1966). U podstaw estetyki. Warszawa: PWN.
• Petycja o wpisanie brutalistycznej hali dworca kolejowego w Katowicach do rejestru zabytków, 23 listopada 2010. Pobrano z: http://www.petycje.pl/petycjeSearch.php?titles=on&searchtex t=Brutal&kategoria=0&region=0.
• Pierzchała, E. (2008). Interwencje społeczne jako forma kontroli społecznej w administracji. Trzeci Sektor, 15, 75–79.
• Przybytek, J. (2010). Jeden tydzień, pięć kielichów, czyli dworca naprawdę już nie ma. Naszemiasto. pl Katowice, 31 grudnia. Pobrano z: http://katowice.naszemiasto.pl/artykul/jeden-tydzien-piec-kielichow-czyli-dworca-naprawde-juz-nie,720422,artgal,t,id,tm.html.
• Rapley, T. (2013). Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Raport z wyników. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 (2012). Pobrano z: http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/lud_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf.
• Sadurska-Duffy, E. (2013). Przykład jakościowej analizy treści. Wizerunek Polaka – imigranta zarobkowego w prasie brytyjskiej w latach 2004–2005. W: M. Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów (s. 161–194). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Schneekloth, L.H. (1998). Uredeemably Utopian: Architecture and Making/Unmaking the World.Utopian Studies, 1, 1–25.
• Szaraniec, L. (2006). Zburzyć dworzec w Katowicach, czy zostawić? [not. pj]. Wyborcza.pl Katowice, 26 lipca. Pobrano z: http://katowice.wyborcza.pl/katowice/1,35063,3509930.html.
• Taylor, Ch. (2010). Nowoczesne imaginaria społeczne. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• tes (2005). Dworzec burzyć, czy nie? Naszemiasto.pl Katowice, 29 czerwca. Pobrano z: http://katowice.naszemiasto.pl/archiwum/dworzec-burzyc-czy-nie,972202,art,t,id,tm.html
• tm (2008). Niemiecki dziennik staje w obronie dworca. Wyborcza.pl Katowice, 3 czerwca. Pobrano z: http://katowice.wyborcza.pl/katowice/1,35019,5274520,Niemiecki_dziennik_staje_w_obronie_dworca.html.
• Ustawa (2016). Ustawa z 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. DzU 2016, poz. 744.
• Whyte, W. (2006). How do buildings mean? Some issues of interpretation in the history of architecture. History and Theory, 45, 153–177.
• Zalewski, W., Malkowski, T. (2007). Konstruktor dworca PKP: nie burzcie go! Rozmawiał Tomasz Malkowski. Wyborcza.pl Katowice, 1 czerwca. Pobrano z: http://katowice.wyborcza.pl/katowice/1,35019,4196267.html.

Identifiers

DOI

10.18276/os.2016.3-03