Opozycja swój/obcy w kształtowaniu stereotypu Polaka wśród Bułgarów zamieszkałych w Polsce

• Authors: Michajłowa Katia

Title variants

EN

The US THEM opposition in shaping the stereotype of a Pole among Poland-based Bulgarians

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje stereotyp Polaka funkcjonujący w środowisku współczesnych Bułgarów mieszkających w Polsce (głównie w rodzinach mieszanych). Wykorzystując materiał zebrany w latach 1996--1998 i 2002--2005 od ponad 100 informatorówimigrantów bułgarskich zamieszkujących 11 polskich miastach, autorka ustala inwentarz cech tworzących stereotyp Polaka. Eksponuje cechy kontrastujące obraz Polaka z autostereotypem Bułgara; dotyczą one płaszczyzny światopoglądowej (religijność Polaków oceniana krytycznie jako powierzchowna, zrytualizowana), bytowej (kuchnia polska uznawana za gorszą od bułgarskiej), społecznej (przerosty etykiety towarzyskiej) itd. W bułgarskim stereotypie Polaka łączone są oceny pozytywne (grzeczność, uprzejmość) z negatywnymi (lenistwo, pijaństwo). Autorka podkreśla, że wobec braku w przeszłości historycznej ściślejszych kontaktów i konfliktów bułgarskopolskich, jedynym źródłem powstawania stereotypu była elementarna operacja porównania własnego wizerunku z obrazem innego, operacja, która w przypadku emigrantów przebiega z podwyższoną intensywnością.

EN

The article presents the stereotype of a Pole as it functions in the community of contemporary Poland-based Bulgarians (mainly in mixed marriages). On the basis of the material collected in 1996--1998 and 2002--2005 from over a hundred informants, Bulgarian immigrants living in 11 Polish cities, the author has established an inventory of the features characterizing the stereotype of a Pole. She underscores those which contrast the image of a Pole with a self-stereotype of a Bulgarian: the features have to do with worldview (the Polish religiousness being evaluated negatively as superficial and ritualized), standard of living (Polish cuisine is considered inferior to Bulgarian) or social life (excessive etiquette) etc. The Bulgarian stereotype of a Pole combines positive features (politeness) with negative ones (laziness, excessive drinking). Because there have been no periods of intense contacts or conflicts between the two nations, the only source of the stereotype is the elementary operation of comparing one’s own image with that of another. The operation is at work especially in the case of emigrants.

Keywords

PL

opozycja swój/obcy; stereotyp Polaka; autostereotyp Bułgara

EN

us vs. them; stereotype of Pole; self-stereotype of Bulgarian

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2007
• Volume: 19
• Pages: 175-190

Contributors

author

Michajłowa Katia

• Zakład Folkloru Słowiańskiego i Bałkańskiego Instytutu Folkloru Bułgarskiej Akademii Nauk w Sofii

translator

Danuta Najdenowa

References

• Bartmiński Jerzy, 1985, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki (I), [w:] Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, t. 3, Wrocław, s. 25--53.
• Benedyktowicz Zbigniew, 2000, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Genčev Stojan, 1984, Narodna kultura i etnografija, Sofia.
• Horev V. A., 2002, O živučesti stereotipov, [w:] Rossija --- Pol’ša. Obrazy i stereotipy v literature i kul’ture, otv. red. V. A. Horev, Moskva: „Indrik”, s. 7--26.
• Kurcz Ida, 1992, Stereotypy, prototypy i procesy kategoryzacji, [w:] Kolokwia Psychologiczne, t. 1, Stereotypy i uprzedzenia, (red.) Zdzisław Chlewiński i Ida Kurcz, Warszawa: Instytut Psychologii PAN, s. 29--44.
• Maciątek Joanna, Kurcz Ida, 1992, Stereotypy różnych narodowości występujące u dorosłych Polaków. Doniesienie z badań pilotażowych. [w:] Kolokwia Psychologiczne, t. 1, Stereotypy i uprzedzenia, (red.) Zdzisław Chlewiński i Ida Kurcz, Warszawa: Instytut Psychologii PAN, s. 199--215.
• Michajłowa Katia, 2003, Pewne cechy polskiego stereotypu Bułgara, „Etnolingwistyka”, nr 15, s. 111--127.
• Mihajlova Katia, 1999, Etničeskijat stereotip za bălgarina sred poljacite, živeešti v Bălgaria, „Bălgarski folklor”, nr 1--2, s. 58--70.
• Mihajlova Katia, 2001, Bălgarinăt prez pogleda na poljacite --- stereotipi i srešta na kulturi, [w:] Da mislim Drugoto --- obrazi, stereotipi, krizi XVIII--XX vek, săst. Nikolaj Aretov, Sofia: „Kralica Mab”, s. 445--461.
• Mihajlova Katia, 2005, Praznici i identičnost na poljacite w Bălgaria, [w:] Problemi na bălgarskija folklor, t. 10, Folklor --- identičnost --- săvremennost, Sofia: Akademično izdatelstvo „Marin Drinov”, s. 415--420.
• Mizov Nikolaj, 1980, Praznici, obredi, rituali, Sofia.
• Pisarkowa Krystyna, 1976, Konotacja semantyczna nazw narodowości, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1, s. 5--26.
• Reiman Judit, 1995, Węgierskie postrzeganie Polaków w latach osiemdziesiątych, [w:] Narody i stereotypy, (red.) Teresa Walas, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 63--69.
• Teodorov-Balan Aleksandăr, 1988, Kniga za mene si, Sofia.
• Todorov Veličko, 1999, Obštuvane s ceremonii ili bălgarski obrazi na Pol’ša i poljacite. Imaginistična studija, Sofia.