Status prawny dziecka poczętego na tle jego prawa do ochrony życia i zdrowia, wynagradzania szkód doznanych przed urodzeniem oraz ochrony dóbr osobistych matki

• Authors: Banyk Marta

Title variants

EN

Legal status of the unborn in the view of its right regarding the protection of life and health, redressing damage caused before the childbirth and the protection of mother's personal interest

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rezultatem rozważań nad prawem rzymskim było skonstruowanie już w czasach antycznych fikcji prawnej, zgodnie z którą dziecko poczęte uważa się za narodzone, jeśli służy to jego korzyściom. Współcześnie przepisy prawne nie rozstrzygają wprost, kogo określamy mianem człowieka oraz, w jakim zakresie należy przyznać dziecku poczętemu podmiotowość i zdolność prawną. Taki stan prawny powoduje, że największy wkład w zdefiniowanie sytuacji prawnej nasciturusa ma doktryna oraz judykatura, co skutkuje różnorodnością stanowisk. W związku z powyższym, przedmiotem rozważań artykułu jest omówienie niezwykle doniosłych zagadnień dotyczących sytuacji prawnej dziecka poczętego, na którą składa się zdolność prawna, przyznana dziecku nienarodzonemu pod warunkiem zawieszającym, oraz podmiotowość prawna. W publikacji wskazano przepisy Konstytucji RP, k.c. i k.r.o., będące wyrazem ochrony interesu prawnego nasciturusa, oraz została omówiona ich analiza w orzecznictwie TK, SN i NSA. Dalsze rozważania prowadzone są na tle prawa dziecka poczętego do ochrony jego życia i zdrowia. Posiadanie uprawnień z sferze majątkowej w okresie prenatalnym oznacza, że skorzystanie z nich będzie uzależnione od zachowania wyżej wskazanych wartości. Jednym ze wspomnianych uprawnień jest prawo do wystąpienia z roszczeniem o naprawienie szkód doznanych przed urodzeniem, które będzie mogło być realizowane dopiero po porodzie. Zatem należy zadać zapytanie: w jakim zakresie należy chronić dziecko nienarodzone, tak by mogło skutecznie wykonywać przyznane mu prawa, jednocześnie respektując dobra osobiste matki? Artykuł zwraca uwagę na szczególne problemy związane ze sposobem rozstrzygnięcia przez ustawodawcę konfliktu między konstytucyjnie chronionymi wartościami – prawem do samostanowienia matki oraz życiem i zdrowiem nienarodzonego dziecka. W tym przedmiocie autorka nakreśliła również pewne postulaty de lege ferenda, które mogłyby stać się fundamentem do budowania skuteczniejszej ochrony dóbr dziecka.

EN

The result of discussions on the Roman law was the creation - already in ancient times - of a legal fiction according to which the unborn is deemed to have been born to the extent that its own benefits are concerned. Nowadays, law does not decide directly who can be defined as a human and within what kind of scope the unborn is granted legal status and legal capacity. Such a situation turns out to be a subject of disagreement between scholars, whereas both judicature and doctrine have the most significant contribution to the matter in question. Due to the above, the article indicates vital issues regarding the legal situation of nasciturus consisting of the legal status - granted to the unborn under condition precedent - and the legal capacity. The author presented regulations of the Constitution, the Civil Code and the Family and Guardianship Law which emphasize the protection of legal interest of nasciturus, together with their analysis in judicature of the Constitutional Tribunal, the Supreme Court and the Supreme Administrative Court. Further considerations relate to the right of the unborn child regarding the protection of its life and health. Having some material powers in a prenatal time period means that their use shall depend on respecting the abovementioned values. One of the powers is the right to bring an action to redress the damage caused before childbirth, which can be executed thereafter. Therefore, one shall ask the question: how shall we protect the unborn child so that it could effectively execute its granted rights, but simultaneously respect mother's personal interest? The article draws attention to particular controversies related to the way of settling by a legislator a conflict between constitutionally protected values - mother's right to self-determination and life and health of the unborn child. Within this subject matter, the author also presented de lege ferenda postulates, which could become fundamentals in establishing effective protection of personal interest of the child.

Keywords

PL

zdolność prawna; dziecko poczęte; ochrona dóbr osobistych

EN

legal capacity; unborn baby; personal goods

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM
• Year: 2014
• Issue: 4

Contributors

author

Banyk Marta