„Orzeł? Nie jest pół-żółwiem, pół-gromem”. Problem ironii romantycznej w Vade-mecum

• Authors: Gerard Ronge

Title variants

EN

“Eagle? It is not half-turtle, half-thunder”. The problem of romantic irony in Vade-mecum

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Liczne opracowania na temat utworów wchodzących w skład Vade-mecum potwierdzają, że choć wiersze te cechują się ogromną wrażliwością etyczną i silnym rygoryzmem moralnym, trudno jest jasno określić światopogląd dzieła Norwida. Autor artykułu proponuje interpretację Vade-mecum z uwzględnieniem problematyki ironii romantycznej. Poeta posługuje się ironią jako narzędziem dochodzenia do nieuchwytnej Prawdy. Dystans ironiczny nie jest u niego dystansowaniem się od poglądów głoszonych w poszczególnych utworach, ale świadomością niedoskonałości języka, który może te poglądy fałszować. Ironia pomaga mu w dążeniu, by „odpowiednie dać rzeczy słowo”, nie pozwalając językowi upraszczać bądź redukować wyrażanych w poszczególnych utworach twierdzeń o charakterze moralnym.

EN

Numerous studies on the works composing the volume Vade-mecum confirm that although the individual poems are characterised by great ethical sensitivity and strong moral rigour, it is difficult to clearly define the worldview of Norwid’s work. The author of the article proposes an interpretation of Vade-mecum, taking into account the problem of Romantic irony. The poet uses irony as a tool to reach the elusive Truth. For him, ironic distance is not distancing himself from the views professed in particular works, but an awareness of the imperfections of a language which may falsify those views. Irony helps him in his quest to “give the right word to the thing”, not allowing the language to simplify or reduce the moral statements expressed in individual works.

Keywords

PL

Cyprian Norwid; Søren Kierkegaard; ironia romantyczna; Vade-mecum; permanentna parabaza

EN

Cyprian Norwid; Søren Kierkegaard; Romantic irony; Vade-mecum; permanent parabasis

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2019
• Volume: 37
• Pages: 131-143

Contributors

author

Gerard Ronge

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Djakowska A., O słowach, które się ruszają, [w:] S. Kierkegaard, O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa, przeł. A. Djakowska, Warszawa 1999.
• Eagleton T., Koniec teorii, przeł. B. Kuźniarz, Warszawa 2012.
• Fert J., Wstęp, [w:] C. Norwid, Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990.
• Gomulicki J.W., „Vade-mecum” jako Norwidowa summa poetycka, [w:] M. Inglot, Cyprian Norwid, Warszawa 1991.
• Inglot M., Arcydzieło Norwidowskiej liryki (rzecz o „Vade-mecum”), [w:] tenże, Cyprian Norwid, Warszawa 1991.
• Kierkegaard S., O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa, przeł. A. Djakowska, Warszawa 1999.
• Kleiner J., Zarys dziejów literatury polskiej. Od początków do 1918 r. przejrzeli i uzupełnili S. Kawyn, J. Spytkowski, T. Ulewicz, Wrocław 1968.
• Lijewska E., Norwid i Kierkegaard – czy spotkanie było możliwe?, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria literacka” 18(2011), s. 271-282.
• Mitosek Z., Teorie badań literackich, Warszawa 2005.
• Norwid C., Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990.
• Puszkin A., Eugeniusz Oniegin, przeł. A. Ważyk, Warszawa 1973.
• Rzońca W., Norwid – największy poeta drugiej połowy XIX w., „Przegląd Humanistyczny” 6(2007), s. 35-43.
• Szturc W., Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka, Warszawa 1992.
• Trojanowiczowa Z., Ostatni spór romantyczny. Cyprian Norwid – Julian Klaczko, Warszawa 1981.
• Trybuś K., „Stary poeta”. Studia o Norwidzie, Poznań 2000.
• Trybuś K., Pamięć romantyzmu. Studia nie tylko z przeszłości, Poznań 2011.
• Witkowska A., Wielcy romantycy polscy. Sylwetki. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid, Warszawa 1980.
• Wyka K., Norwid nieobecny, [w:] tenże, Cyprian Norwid. Studia, artykuły, recenzje, Kraków 1989.
• Wyka K., Pochwała niejasności Norwida, tamże.

Identifiers

DOI

10.18290/sn.2019.37-7