Podmiotowość osoby i dobro wspólne w procesie reintegracji społecznej a system probacji

• Authors: Bałandynowicz Andrzej

Title variants

EN

The subjectivity of the person and the common good in the process of social reintegration and probation system

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Z punktu widzenia procesu reintegracji w przypadku tożsamości dewiacyjnej najtrudniejszy jest okres przejściowy, o którym mówi Erikson, że jest to pozostawanie osoby w pewnym dualizmie: pomiędzy tym czy wchodzić głębiej w status osobowy i internalizować coraz to nowe elementy kodeksu zachowań dewiacyjnych i przybierać karierę przestępczą, czy zminimalizować tożsamość dewiacyjną. Pozostawanie na takim rozdrożu jest najtrudniejsze z tego powodu, że bywa ono długotrwałe. Jednostka funkcjonuje przez długi czas z jednej strony w rodzinie, w szkole, w przestrzeni publicznej, a z drugiej wchodzi w podskórny, podkulturowy świat. W związku z tym, jeżeli potrafimy zdiagnozować stopień identyfikacji roli dewianta, to proces reintegracji społecznej jednostki po opuszczeniu placówki powinien polegać na przełamywaniu dewiacji, która, jak wspomniałem wcześniej, wiąże się z oceną, reakcją i postawami społecznymi, w wyniku których tworzy się stygma, czyli naznaczenie społeczne . Na skutek tego naznaczenia następuje eliminacja osoby z życia publicznego. A zatem proces reintegracji będzie zmierzał do destygmatyzacji jednostki. Chcę podkreślić, że osoba czyniąca zło powinna zostać ukarana, ale nie może być potępiona. Powinna ona odpowiadać za swoje czyny, wybory, które są wyborami naruszającymi interes grupy, ale nie może być odrzucona społecznie. Można tu przywołać słowa Jana Pawła II, który powiedział do przestępców w Płocku: „Jesteście przestępcami, ale nie jesteście ludźmi potępionymi”. Papież wskazał na wartość etyczną każdego człowieka. Poprzez wysiłek resocjalizacyjny i pracę własną przestępcy mogą wyjść z roli dewianta i stać się osobami cieszącymi się zaufaniem społecznym. Mówimy wówczas o procesie destygmatyzacji, o którym w swoich pracach pisze Heckert czy Adler . Zjawisko destygmatyzacji – odrzucenia stygmy jest procesem reagowania społeczeństwa na osoby będące dewiantami, które naruszają dobro wspólne. Społeczeństwo powinno nakładać stygmę, ale powinno się też nauczyć ją zdejmować. Stygmatyzacja nie powinna być trwała, nie może mieć charakteru nakładania barbarzyńskich kar, nie może naruszać godności człowieka, być hańbiąca i odbierać człowiekowi szanse na zmianę stylu życia. Proces destygmatyzacji powinien więc być wolny od działań niepożądanych – karzących i restryktywnych, od działań niehumanitarnych i odwetowych . Stygma zasadna to nałożenie kary, która jest zasłużoną dolegliwością. Wychodząc z założeń filozofii Kanta i Hegla, moglibyśmy powiedzieć, że człowiek, który jest istotą wolną i mającą wolną wolę, oczekuje na reakcję karzącą jako usprawiedliwioną, ponieważ swoją wolą indywidualną przeciwstawił się woli grupowej – społecznej. Oczekuje zatem na zasłużoną i sprawiedliwą karę – stygmatyzację społeczną. To nie podawanie wyroku do publicznej wiadomości, ani działania, które mają polegać na potępianiu czy brutalizacji reguł zachowania wobec przestępcy stanowią destygmaty postępowania destygmatyzacyjnego. Ideał braterstwa ludzi, ideał humanizmu nakazuje stygmę jako element zasłużonej dolegliwości. Zasłużona stygma to uznanie swojej winy. Wówczas przestępca wie, że powinien się spotkać z zasłużoną reakcją społeczną, czyli taką, która jest odpowiedzią na jego zachowanie niezgodne z ogólnie przyjętym porządkiem. Natomiast nigdy stygma nie będzie sprawiedliwa, to naznaczenie nie będzie warunkowało zmiany zachowania, jeżeli będzie działaniem o charakterze represyjnym, brutalnym, eliminacyjnym, np. będzie miała charakter trwałej eliminacji jednostki ze społeczeństwa. Jeżeli jednostka-dewiant odbierze taki sygnał eliminacji, to przebieg procesu reintegracji jest wątpliwy .

EN

After completing the rehabilitation process in a closed institution, the individual is released. Social reintegration is nothing more than just the process of overcoming the ensuing oppressive situation. The individual expects help and change in their existing situation, and when these are not the case there appears humiliation which transforms into trauma. The latter can change into polytrauma and then a person com¬mit s acts against their own will, harm¬ing themselves. Social reintegration is an individualized process whereby an individual has a chance to me et a specialist who can neutralize difficult states and situations. It is a matter of time whether or not the person in the specialist’s care will respond with their humiliation to integration rationaliza¬tion. The question is if an individual will settle for being socially marginalized, underpriviliged and pauperized, or – by rejecting these states of identity - will turn them into socially accepted behaviour. Thus, what is meant here is per¬sonal traits which are essential for the role of reintegration process perform¬er – on the one hand as a protector, educator and helper, and on the other one – as an expert and advisor. When establishing normative law and an in¬stitutional system, what must be de¬veloped is such solutions which would allow probation officers to perform the above functions. Consequently, the prabation officer, counselor or social therapist, as reintegration experts with appropriate skills and techniques, are able to bring about a temporal and interpersonal change in an individual. A new image and lifestyle of the person undergoing therapy will be shaped through the strategy of destigmatisation and overcoming stress, i.e. getting out of an oppressive situation. This is a methodical, targeted and organized process, which has specific phases: successful institutional rehabilitation followed by rehabilitation in the open system. Its aim is to prepare an in¬dividual to change their former image and lifestyle through developing rel¬evant competencies, knowledge, selfassessment and motivation. Given the above, there should be developed individual rehabilitation programmes, Le. offers of change. The word “offer” im¬plies that one person proposes changes, and the other participates in the process by jointly determining aims and tasks which can result in the programme implementation. In order for an offer to bring about a real change in an individual’s behaviour, there must be provided proper means and tools necessary to accomplish direct and indirect services of a formative and therapist nature. This can be don e by means of original rehabilitation offers. What is necessary on the part of the community, however, is a network of institutionalized specialist services as a response to honesty, diligence and usefulness, i.e. axiological paradigm of social identity which is really put into operation.

Keywords

PL

reintegracja społeczna; probacja; stygmatyzacja

EN

social reintegration; probation; stigmatization

• Publisher: Fundacja Pedagogium
• Journal: Resocjalizacja Polska
• Year: 2012
• Issue: 3/2012
• Pages: 107 - 135

Dates

published

2012-10

Contributors

author

Bałandynowicz Andrzej

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

References

• Abramowski E. (1986). Idee społeczne kooperatyzmu. W: E. Abramowski (red.). Rzeczpospolita przyjaciół. Wybór pism społecznych i politycznych. Warszawa: PAX.
• Adamiec M. (1983). Działanie, wartość, sens – zarys systemu pojęć. Przegląd Psychologiczny, nr 1(26).
• Adamski W. (1980). Typy orientacji życiowych młodzieży i starszego pokolenia polaków. Studia Socjologiczne, nr 1.
• Ajdukiewicz K. (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik.
• Allport G.W. (1970). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Ambroziak W., Stępniak P. (2004). Służba więzienna wobec problemów resocjalizacji penitencjarnej. Poznań–Warszawa–Kalisz. Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej.
• Andrzejuk A. (1993). Wartości chrześcijańskie a Objawienie. W: Przegląd Filozoficzny nr 1(2).
• Anusz W. (1995). Wartości młodego pokolenia w dobie transformacji ustrojowej Polski. Studium teoretyczno-empiryczne. Częstochowa: WSP.
• Arystoteles (1988). O duszy. Tłum. P. Siwek. Warszawa: PWN.
• Bałandynowicz A. (2006) Probacja. Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa. Warszawa 2006, Wyd. Prawo i Praktyka Gospodarcza.
• Bałandynowicz A. Rodzinne domy terapeutyczne resocjalizacją w środowisku otwartym. Warszawa 2006, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
• Bandura A. (1969). Principles of behavior modification. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Berkeley G. (2005). Traktat o zasadach poznania ludzkiego. Tłum. C. Znamierowski. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Bielecki J., Nowicki W. (red.) (1991). Studia z psychologii. Badania nad zmianami osobowości młodzieży męskiej i żeńskiej poddawanej intensywnego oddziaływania katolickiej formacji religijnej. Warszawa: ATK.
• Bilsky W., Schwartz S.H. (1994). Values and personality. European Journal of Personality, no 8.
• Błachut J., Gaberle A., Krajewski K. (1999). Kryminologia. Gdańsk: INFO Trade.
• Bocheński J.M. (1993). Zarys historii filozofii. Kraków: Wydawnictwo Philed.
• Boecjusz (1976). W jaki sposób substancje są dobre w tym, czym są chociaż nie są dobrami substancjalnymi (księga o „hebdomadach”). Tłum. J. Gałkowski. W: Opera philosophorum medii Levi, t. 1.
• Brzozowski P. (1993). Polska wersja wartości Rokeacha i jej teoretyczne podstawy. Przegląd Pedagogiczny, nr 2.
• Cannon W.B. (1967). The Wisdom of the Body. New York: Horton and Company. Inc.
• Chojnacki P. (1955). Podstawy filozofii chrześcijańskiej. Warszawa: PAX.
• Chymuk M. (2004). Aksjologiczne preferencje studentów uczelni krakowskich. Kraków: WAM.
• Comte A. (2001). Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu. Tłum. J.K. Kęty. Komorów: Wydawnictwo Antyk.
• Czapów C. (1968). Rodzina a wychowanie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Dąbrowski K. (1964). O dezintegracji pozytywnej. Warszawa: PZWL.
• Dembińska-Siury D. (1991). Człowiek odkrywa człowieka. O początku greckiej refleksji moralnej. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Duan C., Hill C.E. (1996). The current state of empathy research. Journal of Counseling Psychology, 43.
• Durkheim E. (2000). Zasady metody socjologicznej. Tłum. J. Szacki. Warszawa: PWN.
• Ebner F. (2006). Słowo i realność duchowa. Fragmenty pneumatyczne. Tłum. K. Skorupski. Warszawa: PAN.
• Eliade M. (1974). Sacrum, mit, historia. Wybór esejów. Tłum. A. Tatarkiewicz. Warszawa: PIW.
• Fazio R.H., Sanbonmatsu D.M., Powell M.C., Kardes F.R. (1986). On the automatic activation of attitudes. Journal of Personality and Social Psychology, 50.
• Feuerbach L. (1953). Wykłady o istocie religii. Tłum. A. Landman. Warszawa: PWN.
• Fischbein M. (1965). A consideration of beliefs, attitudes and their relationships. W: I.W. Steiner, M. Fischbein (ed.). Current studies in social psychology. New York: Holt. Rinehart & Winston.
• Frączek A., Kofta M. (1976). Frustracja i stres psychologiczny. W: T. Tomaszewski (red.) Psychologia. Warszawa: PWN.
• Fromm E. (1966). Szkice z psychologii religii. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa: KiW.
• Gajda J. (1992). Teoria wartości w filozofii przedplatońskiej. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
• Giddens A. (2007). Socjologia. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: PWN.
• Gliszczyńska X. (red.) (1982). System wartości w środowisku pracy. Warszawa: KiW.
• Goldman A.I. (1998). Education and Social Epistemology. W: A. Oksenberg-Rorty (ed.). Philosophers on Education. London and New York: Routlege.
• Gollowitzer P.M., Bayer U., Scherer M., Seifert A.E. (1999). A motivational – volitional perspective on identity development. W: J. Barndstadter, R.M. Lerner (ed.). Action and Self – Development. Theory and research through the life span. Thousand Oaks: Sage Publications. Ins.
• Gołąb A., Reykowski J. (1985). Studia nad rozwojem standardów ewaluatywnych. Zmiany w motywacji zachowań prospołecznych. Wrocław: Ossolineum.
• Górnikiewicz J. (1996). Teoria wychowania. Wybrane problemy. Toruń–Olsztyn: Glob.
• Grzegołowska-Klarkowska H.J. (1986). Mechanizmy obronne osobowości. Warszawa: PWN.
• Haydon G. (ed.).(1998). 50 Years of Philosophy of Education. Progress and Prospects. London: Bedford Way Papers.
• Adler P.A. Constructions of Deviance, Social Power, Context and Interaction. Thomson Learrining, Wadsorth 2000.
• Hegel G.W.F. (2002). Fenomenologia ducha. Tłum. Ś.F. Nowicki. Warszawa: Aletheia.
• Hoffman E. (2005). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Tłum. A. Dzierżyński, J. Tokarska--Bakir. Gdańsk: GWP.
• Hołyst B. (red.) (1990). System wartości i zdrowie psychiczne. Warszawa: UW.
• Jacher W., Mikołajczyk T., Zagórny S. (1983). Młodzież województwa opolskiego na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Opole: Instytut Śląski.
• Jaeger W. (2001). Paideia. Formowanie człowieka greckiego. Tłum. M. Pledzik, H. Bednarek. Warszawa: Aletheia.
• Kelly G.A. (1955). The Psychology of Personal Constructs. New York: Norton and Company.
• Kerschensteiner J. (1929). Pojęcie szkoły pracy. Warszawa: Książnica – Atlas.
• Kitsuse (1980), Doming out all over: dewiants and the politics of social problems. Social Problems, nr 28.
• Kluckhohn C. (1962a). Values and Value – Orientations in the Theory of Action. An Exploration in Definition and Classification. (rozdział II i IV). W: T. Parsons, E.A. Shils (ed.). Toward a General Theory of Action. Cambridge: Harvard University Press.
• Kłoskowska A. (1973). Kultura uwarunkowania postaw. W: S. Nowak (red.). Teoria postaw. Warszawa: PWN.
• Kolberg L., Hersh R.H. (1977). Moral development: A review of the theory. Theory into Practice. 16(2).
• Konarzewski K. (1981). Teoria wychowania a światopogląd. Kwartalnik Pedagogiczny, nr 3.
• Kościuch J. (1984). Hierarchia wartości w nerwicach i w psychopatii oraz ich leczenie pod wpływem psychoterapii. Warszawa: ATK.
• Kwaśniewski J., Kojder A. (1974). Reakcja społeczna na zachowania dewiacyjne: problemy, założenia, hipotezy badawcze. Studia Socjologiczne, nr 2.
• Leszczak O. (2002). Metodologiczne zasady wartościowania i wartości jako koncept metodologiczny. W: E. Kasperski, D. Ulica (red.). Dialog. Komparatystyka. Literatura. Warszawa: Wydawnictwo ASPRA – JR.
• Leszczak O. (2003). Typologizacje i klasyfikacje w metodologii humanistyki (wymiar ilościowy). W: J. Opoka, A. Oskierka (red.). Język – literatura – dydaktyka. T. 1. Łódź: Wydawnictwo WSH-E.
• Łukaszewicz J. (1934). Z historii logiki zdań. Przegląd Filozoficzny, nr 37.
• Łukaszewicz J. (1987). O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa. Studium krytyczne. Warszawa: PWN.
• Mahler F. (1993). Marginality and Maldevelopment. W: J. Danecki (red.) Insights into Maldevelopment. Reconsidering the Idea of Progress. Warszawa: UW.
• Makowski A. (1994). Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja. Warszawa: PWN.
• Maslow A.H. (1966). Teoria hierarchii potrzeb. W: J. Reykowski (red.). Problemy osobowości i motywacji w psychologii amerykańskiej. Warszawa: PWN.
• Mądrzycki T. (1977). Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw. Warszawa: WSiP.
• Mitchell J.V. (1984). Personality Correlates of Life Values. Journal of Research of Personality, no. 18.
• Muszyński H. (1974). Ideał i cele wychowania. Warszawa: WSiP.
• Nalaskowski S. (1992). Humanizm i podmiotowość w wychowaniu. Toruń: UMK.
• Nęcka E. (2005). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.
• Oleś P. (1998). Kwestionariusz do badania kryzysu wartościowania. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Orłowska M., Jaworowska M., Ciążela H. (2001). Różne oblicza podmiotowości we współczesnej Polsce. Analiza wybranych problemów w aspekcie pedagogicznym, socjologicznym i aksjologicznym. Warszawa: APS.
• Ossowska M. (2000). Etos rycerski i jego odmiany. Warszawa: PWN.
• Ossowska M. (2002). Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności. Warszawa: KiW.
• Pańpuch Z. (2000). Aretologia. W: A. Maryniarczyk. Powszechna encyklopedia filozoficzna. T. 1. Lublin: KUL.
• Parsons T. (1969). Struktura społeczna a osobowość. Tłum. M. Tabin. Warszawa: PWE.
• Parsons T. (1980). General Theory in Sociology. (w:) K. Merton., L. Boan, L. Cotrell. Sociology Today, New York.
• Pawełczyńska A. (1992). Relatywizm moralny i wartości bezwzględne. [w:] A. Pawełczyńska, (red.). Wartości i ich przemiany. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
• Peters M. (2004). Nietzsche, nihilizm i krytyka nowoczesności: ponietzcheańska filozofia edukacji. Tłum. R. Godoń. Kwartalnik Pedagogiczny nr 1–2 (191-192).
• Piaget J. (1972). Strukturalizm. Tłum. S. Ciszewski. Warszawa: PWN.
• Platon (1993). Dialogi. Tłum. W. Witwicki. Warszawa: Unia wydawnicza Verum.
• Podgórecki A. (1997). Patologia życia społecznego. Warszawa: PWN.
• Pospiszyl K. (1998). Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływania. Warszawa: Wyd. „Żak”.
• Prężyna W. (1981). Funkcja postawy religijnej a osobowość człowieka. Lublin: KUL.
• Pytka L. (1997). Norma i patologia a tor ludzkiego cierpienia. Opieka – Wychowanie – Terapia, nr 2 30).
• Pytka L. (2003). Diagnostyka i hermeneutyka pedagogiczna. Opieka – Wychowanie – Terapia, nr 1(53).
• Reale G. (1994). Historia filozofii starożytnej. Tłum. E.I. Zieliński. T. I. Lublin: KUL.
• Reykowski J. (1986). Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: PWN.
• Reykowski J. (1993). Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej. Warszawa: PAN.
• Richmond M. (1917). Social Diagnosis. Londyn: Russell Sage.
• Ricken F. (2001). Etyka ogólna. Tłum. P. Domański. Kęty: wydawnictwo Antyk.
• Rokeach M. (1979). Value theory and communication research: review and commentary. W: D. Nimmo (ed.). Communication Yearbook 3. New Brunswick: Transaction Books.
• Rotter J.B., Chance J.E., Phares E.J. (1972). Applications of social learning theory of personality. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Rylke H., Klimowicz G. (1982). Szkoła dla ucznia. Jak uczyć żyć z ludźmi. Warszawa: WSiP.
• Sarnowski S. (1985). Świadomość i czas. O początku filozofii współczesnej. Warszawa: PWN.
• Schaff A. (1983). Szkice o strukturalizmie. Warszawa: KiW.
• Schaffer H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Tłum. M. Białecka-Pikul, K. Sikora. Kraków: UJ.
• Scott W.A. (1959). Attitude change by response reinforcement replication and extension. Sociometry, Vol. 22.
• Siemaszko A. (1993). Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych. Warszawa: PAN.
• Sieroń J. (2007). Problem cierpienia w literaturze i filozofii starożytnej Grecji. Wybrane zagadnienia. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Smyczek L. (2002). Dynamika przemian wartości moralnych w świadomości młodzieży licealnej. Lublin: KUL.
• Sobczak S. (2007). Światopogląd i pedagogika. Opieka – Wychowanie – Terapia, nr 3–4 (71–72).
• Szczęsny W.W. (1995). Między dobrem a złem, wprowadzenie do systemowej antropologii pedagogicznej. Warszawa: Żak.
• Szymborski K. (1986). Oblicze nauki. Warszawa: KiW.
• Świda-Ziemba H. (1993). Wartości młodzieży licealnej – ankieta jako metoda badawcza. Kwartalnik Pedagogiczny, nr 2.
• Tarnowski J. (1987). Z tajników „ja”: typologia osobowości wg R. Le Senne’a. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Tchorzewski de A.M. (red.) (2002). Współczesne konteksty wychowania. Bydgoszcz: Wers.
• Tomasz z Akwinu św. (2000). Traktat o człowieku. Tłum. S. Swieżawski. Kęty: Antyk.
• Tyszkiewicz D. (1997). Kryminogeneza w ujęciu kryminologii humanistycznej. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Urban B. (2008). Kognitywno-interakcyjne podstawy współczesnej resocjalizacji. W: Konopczyński M., B. M. Nowak (red.). Resocjalizacja ciągłość i zmiana. Warszawa: Pedagogium.
• Vernant J.P. (1998). Mit i religia w Grecji starożytnej. Tłum. K. Środa. Warszawa: Aletheia.
• Walczak-Duraj D. (red.). (2009). Wartości i postawy młodzieży polskiej. T. 1-2. Łódź: UŁ.
• Węgliński A. (1983). Poziom empatii a zachowania nieletnich w zakładzie poprawczym. Psychologia Wychowawcza, nr 3.
• Węgliński A. (2004). Mikrosystemy wychowawcze w resocjalizacji nieletnich. Analiza pedagogiczna. Lublin: AWH A. Dudek.
• Wojcieszek K.A. (2005). Na początku była rozpacz… Antropologiczne podstawy profilaktyki. Kraków: Rubikon.
• Zabłocka M., Francuz P. (2006). Wpływ zmiennych osobowych na decyzję o sprawowaniu kontroli w sytuacji odpowiedzialności. Przegląd Psychologiczny t. 49, nr 1.
• Zaborowski Z. (2000). Teoria treści i formy samoświadomości. Warszawa: Wyd. „Żak”.
• Zecha G. (1979). Pädagogische Wert – und Normenforschung. W: K. Schaller (Hrsg.). Erziehngswissenschaft der Gegenwart. Bochum. Kamp.
• Ziółkowski M. (1997). Interesy i wartości społeczeństwa polskiego w okresie systemowej transformacji. Forum Oświatowe – Polacy na Progu, nr 1–2.
• Ziółkowski M. (2002). Wartości. W: K.W. Frieske (red.). Encyklopedia socjologiczna. T. 4. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Zubielewicz J. (2002). Filozofia wychowania. Aksjocentryzm i pajdocentryzm. Warszawa: Wyd. „Żak”.

Identifiers

ISSN

2081-3767