Pozasakralne funkcje pacierza. Z obserwacji etnografa na pograniczu katolicko-prawosławnym na Grodzieńszczyźnie

• Authors: Engelking Anna

Title variants

EN

NON-SACRAL FUNCTIONS OF THE DAILY PRAYERS. ETNOGRAPHIC OBSERVATIONS IN THE CATHOLIC-ORTHODOX BORDERLAND OF THE GRODNO REGION

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przykładem pozasakralnych funkcji pacierza są jego funkcje społeczne. Znajomość pacierza jest warunkiem przejścia dwóch inicjacji w obrębie grupy: przystąpienia do pierwszej spowiedzi i zawarcia ślubu kościelnego. Warunkiem wejścia do grupy religijnej „swoich” jest przyswojenie sobie pacierza: „kto umie nasz pacierz, należy do naszej grupy”. Zasada „trzymaj się swego pacierza”, tj. wiary, jest warunkiem porządku w wielojęzycznym i wielowyznaniowym świecie pogranicza. Wyjątek ten jest akceptowany przez ogół w sytuacji małżeństwa mieszanego. Zmiana formy językowej pacierza powoduje zmianę tożsamości grupowej jednostki. Człowiek wchodząc przez małżeństwo do nowej dla siebie grupy „swoich”, nie przestaje przestrzegać reguły „trzymaj się swego pacierza”, tyle że jest to już pacierz „nowych swoich”.

EN

Some of non-sacral functions of the daily prayers are their social functions. The knowledge of the prayers is a necessary condition for two types of initiation: one’s first confession and the church wedding ceremony. It is necessary to know the prayers to be admitted to a religious category of one’s familiars: ‘he who knows our prayers, belongs to us’. The principle of ‘sticking to one’s prayers’, i.e. to faith, is a condition for maintaing order in a multilingual and multireligious borderland world. This status quo is also accepted by the majority in mixed marriages. A change in the linguistic form of the prayers means inclusion in a different group. By marrying and entering a new group of one’s familiars, one does not cease to follow the rule of ‘sticking to one’s prayers’; the prayers, however, are those of the ‘new familiars’.

Keywords

PL

funkcje pacierza; inicjacja; świat pogranicza

EN

functions of daily prayers; initiation; borderland world

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2001
• Volume: 13
• Pages: 85–100

Contributors

author

Engelking Anna

References

• Engelking Anna, 1995, „Jak katolik to Polak”. Co to znaczy? Wstępne wnioski z badań terenowych na Białorusi, [w:] Wschodnie pogranicze w perspektywie socjologicznej, Białystok, s. 138-146.
• Engelking Anna, 1996a, Każda nacja swoju wieru ma, „Konteksty”, nr 3/4, s. 177-183.
• Engelking Anna, 1996b, Nacje, to znaczy grupy religijne. O wynikach etnograficznych badań terenowych na Grodzieńszczyźnie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 109-134.
• Engelking Anna, 1999, „Kołchoz musi być”, czyli przyczynek do portretu Polaka -kołchoźnika. Uwagi etnografa na podstawie badań we wsiach Grodzieńszczyzny, „Pogranicze. Studia społeczne”, t. VIII, Polacy na pograniczach w perspektywie porównawczej, Białystok, s. 199-211.
• Kolasa Katarzyna, 1996, Polak na Grodzieńszczyźnie — kto to taki?, „Konteksty”, nr 3/4, s. 183-187.
• Kołakowska Dorota, 1999, Niechaj rozbiera się Pan Bóg sam, czyli o języku sacrum na Grodzieńszczyźnie, maszynopis w archiwum Katedry Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
• Obrębski Jan, 1936, Dzisiejsi ludzie Polesia, „Przegląd Socjologiczny”, t. 4, nr 3-4, s. 414-446.
• Smolicz Jerzy, 1987, Wartości rdzenne a tożsamość kulturowa, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
• Smułkowa Elżbieta, 1999, O wieloznaczności pojęcia „Polak”, „polski” na Białorusi, „Pogranicze. Studia społeczne”, t. VIII, Polacy na pograniczach w perspektywie porównawczej, Białystok, s. 185-198.
• Straczuk J., 1999, Język a tożsamość człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie, Warszawa.
• Turska Halina, 1982, O powstaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie, [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. 1, Wrocław, s. 19-121.
• Życzyńska-Ciołek Danuta, 1996a, Pomieszany świat, „Konteksty”, nr 3/4, s. 203-207.
• Życzyńska-Ciołek Danuta, 1996b, Naród, język i państwo w wypowiedziach mieszkańców wsi pod Lidą na Białorusi, „Etnografia Polska”, nr 40, z. 1-2, s. 137-153.