Na styku języków – o kłopotach z nazywaniem pewnej grupy zjawisk. Wokół tekstów powstałych w XV w. na Śląsku

• Authors: Borowiec Karolina

Title variants

EN

When languages meet – on the problems of naming a particular group of phenomena, with reference to texts written in the fifteenth-century Silesia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy potrzeby nowych badań tekstów powstałych w XV w. na Śląsku, dotąd charakteryzowanych w opracowaniach jako „polskie”/„mieszane”; jednocześnie osadza problem w kontekście ogólnoeuropejskim. Autorka wskazuje na szereg problemów, jakich nastręcza badanie materiału tak starego i trudnego w interpretacji (specyfika językowa może wskazywać m.in. na dwukompetencyjność skryby lub język używany na tym terenie), takich jak wielowarstwowość tekstu średniowiecznego, bliskie pokrewieństwo systemów językowych polszczyzny i czeszczyzny, trudności w ustaleniu relacji między zapisem, a fonetyką etc.

EN

The article postulates the need of new studies of texts (which had previously been characterized as "Polish" or "mixed") produced in the fifteenth century in Silesia region, at the same time placing the problem in a European context. The author points out a number of problems posed by such old and difficult to interpret material (their linguistic specificity may have be caused by a bilingual scribe or the language used in medieval Silesia), such as the multilayered structure of the medieval text, the close relationship between Czech and Polish language systems, and difficulties in establishing the relationship between writing and phonetics, etc.

Keywords

PL

wielojęzyczność; kontakt językowy; wielojęzyczność średniowiecza; średniowieczny Śląsk; staropolszczyzna; czesko-polskie związki językowe

EN

multilingualism; language contact; multilingualism in the Middle Ages; medieval Silesia; Old Polish, Czech-Polish language relationships

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2015
• Issue: 5
• Pages: 442-448

Dates

published

2015

Contributors

author

Borowiec Karolina

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań

References

• BIBLIOGRAFIA
• [1] Abramowicz Z. (red.), Wielojęzyczność i wielokulturowość na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim: materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Białystok-Supraśl, 27-29 maja 2002, Białystok 2002.
• [2] Amsler M., Creole Grammar and Multilingual Poetics, [in:] Busby K., Kleinheiz C. (red.), Medieval Multilingualism. The Francophone World and its Neighbours, Turnhout 2010.
• [3] Amsler M., Affective Literacies. Writing and Multilingualism in the Late Middle Ages, Turnhout 2011.
• [4] Birgiel N., Procesy interferencyjne w mowie dwujęzycznej społeczności litewskiej z Puńska i okolic na Suwalszczyźnie, Warszawa–Puńsk 2002.
• [5] Bokamba E., Are there Syntactic Constraints on Code-mixing?, „World Englishes” 1989, nr 8 (3).
• [6] Borowiec K., Dwujęzyczność pisarza i tekstu na średniowiecznym Śląsku. Rekonesans, [w:] Mika T., Rojszczak-Robińska D., Stramczewska O. (red.), Staropolskie Spotkania Językoznawcze. Jak badać teksty staropolskie?, T. 1, Poznań 2015.
• [7] Borowiec K., Zagadka języka staropolskiej legendy o świętej Dorocie, „Linguarum Silva” 2015, nr 4.
• [8] Davidson M.C., Medievalism, multilingualism, and Chaucer, New York 2010.
• [9] Eder M., Twardzik W., Czy staropolska kicz/kić naprawdę była wyrazem nieprzyzwoitym? (Cantilena inhonesta odczytana na nowo), [w:] Bobrowski I. Kowalik K. (red), Od fonemu do tekstu. Prace dedykowane Profesorowi Romanowi Laskowskiemu, Kraków 2006.
• [10] Engelking A., Smułkowa E. (red.), Język a tożsamość na pograniczu kultur, Białystok 2000.
• [11] Geben K., Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie, Warszawa 2003.
• [12] Gładkiewicz R. (red.), Polska-Śląsk-Czechy. Studia nad dziejami stosunków kulturalnych i politycznych w średniowieczu, Wrocław 1994.
• [13] Hsy J., Chaucer’s Polyglot Dwellings: Home and the Customs House, [in:] J. Hsy, Traiding Tongues. Merchants, Multilingualism, and Medieval Literature, Columbus 2013.
• [14] Laskowski R., Język w zagrożeniu: przyswajanie języka polskiego w warunkach polsko-szwedzkiego bilingwizmu, Kraków 2009.
• [15] Ligara B., Bilingwizm w tekście zapisany. Cz. I. Status Lingwistyczny. Paradygmaty badawcze, „LingVaria” 2014, nr 1 (17).
• [16] Ligara B., Bilingwizm w tekście zapisany. Cz. II. Wykładniki transkodowe. Gatunki, „LingVaria” 2014, nr 2 (18).
• [17] Lüdi G., Mehrsprachigkeit, [w:] Goebl H., Nelde P., Starý Z. (red.), Kontaktlinguistik. Ein internationales Handbuch zeitgenössischer Vorschung, 1. Halbband, Berlin-New York 1996.
• [18] Machan T.W., Language Contact in ‘Piers Plowman’, „Speculum” 1994, nr 69.
• [19] Mejor M., Łacina Kazań świętokrzyskich, [w:] Stępień P. (red.) Kazania świętokrzyskie. Nowe edycja. Nowe propozycje badawcze, Warszawa 2009.
• [20] Mika T., Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2013, z. 68.
• [21] Mika T., Polszczyzna czy łacina? W poszukiwaniu języka-gospodarza [w:] Mika T., „Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu, Poznań 2012.
• [22] Miodunka W., Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej, Kraków 2003.
• [23] Miodunka W. (red.), Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa-Kraków 1990.
• [24] Mycawka M., Język polski XIV wieku: wybrane zagadnienia, Kraków 2012.
• [25] Osiewicz M., Kierunki przemian polszczyzny w zakresie fonetyki (propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia), „Kwartalnik Językoznawczy” 2010, nr 2.
• [26] Putter A., Busby K. Introduction: Medieval Francophonia, [in:] Busby K., Kleinheiz C. (red.), Medieval Multilingualism. The Francophone World and its Neighbours, Turnhout 2010.
• [27] Rospond S., Dzieje polszczyzny śląskiej, Katowice 1959.
• [28] Rospond S., Zabytki języka polskiego na Śląsku, Wrocław-Katowice 1948.
• [29] Rzepka W.R., Wydra W., Chrestomatia staropolska, Wrocław 2004.
• [30] Sommerset F., ‘Al. ƥe commonys with o voys atonys’: Multilingual and Vernacular Voice, “Yearbook of Langland Studies” 2005, nr 19.
• [31] Smułkowa E., Integracja języków na pograniczu białorusko-polsko-litewskim i jej konsekwencje dla teorii zapożyczeń, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2010, z. 66.
• [32] Smułkowa E. (red.), Brasławszczyzna: pamięć i współczesność. Historia regionu, charakterystyka socjolingwistyczna, świadectwo mieszkańców, T. 1, Warszawa 2011.
• [33] Smułkowa E. (red.), Brasławszczyzna: pamięć i współczesność. Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (słownik brasławski), T. 2, Warszawa 2009.
• [34] Starczuk J., Wielojęzyczność pogranicza: od tutejszości do nowej lokalności, [w:] Engelking A., Golachowska E., Zielińska A. (red.), Tożsamość – język – rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim, Warszawa 2008.
• [35] Szostek T., Unia kulturalna na średniowiecznym Śląsku [w:] Mejor M., Milewska-Waźbińska B. (red), Studia Neolatina: rozprawy i szkice dedykowane profesor Marii Cytowskiej, Warszawa 2003.
• [36] Trawińska M., Cechy dialektalne wielkopolskich rot sądowych w świetle badań nad rękopisem poznańskiej księgi ziemskiej, „Prace Filologiczne” 2009, nr LVI.
• [37] Trawińska M., Rękopis najstarszej poznańskiej księgi ziemskiej (1386-1400). Wokół analizy filologicznej, Warszawa-Poznań 2014.
• [38] Weinreich U., Języki w kontakcie, [w:] Kurcz I. (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności, przeł. Suchecki J., Gdańsk 2007.
• [39] Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Warszawa 2013.

Identifiers

ISSN

2299-2014

DOI

10.15503/onis2015.442.448