Poczet królów polskich i bajka lafontenowska w moralizatorskim dziele osiemnastowiecznej literatury szwedzkiej

• Authors: Eriik Zillén

Title variants

EN

Poland’s List of Monarchs and the la Fontaine Table in a Moralizing Work of Swedish Eighteenth-Century Literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper elucidates a work of Early Modern Swedish literature, entitled Polska Kongars Saga och Skald [Saga and Song of Polish Kings] and published anonymously at the royal printing house in Stockholm in 1736. This book is remarkable in several respects. In 51 chapters it portrays the rulers of Poland, from the legendary founder of the nation, Lech I, up to Stanisław Leszczyński, still in power in early 1736. The chapters are composed in a similar way, each of them containing an engraving of the monarch, a historical sketch in prose, and a concluding comment in verse. The paper starts off by discussing the attribution of Polska Kongars Saga och Skald, an issue on which Swedish and Polish scholars have held divergent views. The dispute is settled here by identifying the author as the Stockholm clergyman and occasional poet Johan Göstaf Hallman (1701–1757). The main focus of the paper, however, is an investigation of the work’s verse comments. It is argued that the delineation of Poland’s sovereigns is used primarily as a stock of exempla, being explained in terms of virtues and vices in the poems closing the individual chapters. In particular, the chapters on the medieval rulers Bolesław V (Bolesław Wstydliwy) and Ludwik I (Ludwik Węgierski) are scrutinized. As moralizing comments on the historical events, these chapters employ verse fables by Jean de La Fontaine, rendered in Swedish. With his faithful verse translations of “Le Loup & l’Agneau” and “L’oeil du Maître”, Hallman enriches the initial phase of La Fontaine reception in Sweden, which took place, it is shown, several decades after the earliest reception of Fables choisies, mises en vers in Polish. Of even greater significance, though, is the fact that the two French fables, both of them highly aestheticized according to the taste of Classicism, in the context of Poland’s history are given a clearly moral-didactic function by the Swedish clergyman. Hallman thereby inverts the most groundbreaking contribution of La Fontaine to European fable history.

Keywords

PL

poczet królów polskich; wczesnonowożytna literatura szwedzka; etyka cnót; historia recepcji; bajki La Fontaine’a

EN

list of Polish monarchs; early modern Swedish literature; virtue ethics; reception history; fables of La Fontaine

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Prace Polonistyczne
• Year: 2014
• Volume: 69
• Pages: 131-143

Dates

published

2014

Contributors

author

Eriik Zillén

• Språk-och litteraturcentrum, Lunds universitet, Box 201, S-221 00 Lund

References

• Abramowska Janina (1991). Polska bajka ezopowa. Poznań: Wyd. UAM. ISBN: 8323203393.
• Aleksandrowska Elżbieta (1959). „Zabawy przyjemne i pożyteczne” 1770–1777. Monografia bibliograficzna. Wrocław: Ossolineum.
• Bennich-Björkman Bo (1970). Författaren i ämbetet. Studier i funktion och organisation av författarämbeten vid svenska hovet och kansliet 1550–1850. Studia litterarum Upsaliensia 5. Uppsala: Svenska bokförlaget.
• Breitholtz Lennart (1956). Studier i frihetstidens litteratur. Uppsala: Svenska litteratursällskapet. Ur den litterära terminologiens historia. Sammansättningar med skald. S. 64–89.
• Deszcz Marian (1922). La Fontaine i jego wpływ na bajkę polską. Kraków: Stowarzyszenie Przyjaciół Francji w Krakowie.
• Estreicher Karol (1912). Bibliografia polska. T. 24. Wyd. Stanisław Estreicher. Kraków: Akademia Umiejętności.
• Estreicher Karol (1929). Bibliografia polska. T. 27. Wyd. Stanisław Estreicher. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Franzén Olle (1969–1971). Hallman, Johan Göstaf. In: Svenskt biografiskt lexikon. T. 18. Red. Erik Grill. Sztokholm: Svenskt biografiskt lexikon. S. 42–45.
• Furmanik Stanisław (1957). Wstęp. W: Krzysztof Niemirycz. Bajki ezopowe. Oprac. Stanisław Furmanik. Wrocław — Kraków: Ossolineum. S. III–LXXII.
• Gierowski Józef (1967). Kołudzki Augustyn. W: Polski słownik biograficzny. T. 13. Wrocław: Polska Akademia Umiejętności. S. 364–365.
• Hallman Johan Göstaf (1726). The twenne bröder och neriksboer, som then evangeliska läran införde uti Nordlanden, then äldre Mest. Oluff Petri Phase, första evangeliska kyrkioherde öfwer Stockholms stad, then yngre Mest. Lars Petri hin gamle, första evangeliska erkiebiskop uti Upsala, til lefwerne och wandel beskrifne. Sztokholm.
• Hallman Johan Göstaf (1728). Beskrifning öfwer Kiöping, en af the äldsta städer uti Swiarike, utur gamla bref minningsmercken och frasägner sammanletad. Sztokholm.
• Hallman Johan Göstaf (1736). Polska Kongars Saga och Skald. Sztokholm.
• Hammarsköld Lorenzo (1818). Svenska vitterheten. Historiskt-kritiska anteckningar. T. 1. Sztokholm.
• Hjertén Ivar (1910). Fabel och anekdot inom Sveriges 1700-talslitteratur. Ett litteraturhistoriskt ströftag. Sztokholm: Aktiebolaget Ljus.
• Jabłonowski Jan Stanisław (1731). Ezop Nowy Polski, to iest: Zycie Ezopa Filozofa Frygiskiego, Sto I Oko Bajek przy tym, Wybranych z Kśiąg roźnych Autorow, niektorych też Ezopa, niektorych i samego Autora inwencji, Wierszem Polskim, z krotką przy każdey moralizacyą. Lipsk.
• Jabłonowski Jan Stanisław (1788). Ezop Nowy Polski Albo Sto i Oko Baiek. Supraśl: Drukarnia Bazylianów.
• Jakubowski Wojciech (1774). Bayki Ezopa Wybrane Wierszem Francuzkim Przez de la Fontaine ułożone a Przez Woyciecha Jakubowskiego Kawalera Orderu S. Ludwika, G. Brigadie a Woysk Francuzkich Polskim Językiem z przydatkami Wydane. Warszawa. Oko Pańskie. S. 153–155. Wilk y Baranek. S. 21–23.
• Kjellberg Lennart (1990). En svensk krönika om polska kungar. W: Carina amicorum. Carin Davidsson septuagenariae 28.3.1990 oblata. Red. Martina Björklund, Helena Lundberg, Janina Orlov. Abo: Abo Akademis Förlag. ISBN: 9519498621. S. 153–167.
• Klemming Gustaf (1880–82). Ur en antecknares samlingar. Uppsala: Svenska litteratursällskapet.
• Kołudzki Augustyn (1707). Thron Oyczysty abo Palac Wiecznosci w k[r]otkim zebrániu Monarchow Xiazaty Krolow Polskich Z roznych approbowanych Autorow, od Pierwszego Lecha az do teraznieyszych czásow, zupelna w sobie zycia y dziel niesmiertelnych zamykâiacy Historya. Poznań: Drukarnia Akademicka. Wyd. 2. Supraśl 1723. Wyd. 3. Poznań 1727.
• La Fontaine Jean de (1723). Fables choisies, mises en vers. Paryż. Le Loup & l’Agneau. S. 40–41. L’oeil du Maître. S. 147–149.
• La Fontaine Jean de (1883). OEuvres de La Fontaine. T. I. Oprac. Henri Régnier. Paryż: Librairie Hachette.
• La Fontaine Jean de (1976). Bajki. Wybór. Z ilustracjami Grandville’a. W dawnych przekł. z fr. Franciszka Kniaźnina i in. Warszawa: PIW.
• La Fontaine Jean de (1991). OEuvres completes I. Fables. Contes et nouvelles. Oprac. Jean-Pierre Collinet. Paryż: Gallimard. ISBN: 9782070112029.
• Łopatyńska Lidia (1950). Wstęp. W: Jean de La Fontaine. Bajki. Tłum. Stanisław Komar. Wrocław: Ossolineum. S. III–L.
• Niemirycz Krzysztof (1699). Baiki Azopowe Wierszem Wolnym. Krosno nad Odrą.
• Niemirycz Krzysztof (1957). Bajki ezopowe. Oprac. Stanisław Furmanik. Wrocław — Kraków: Ossolineum.
• Platen Magnus von (1979). „What the devil have the affairs of Poland to do with you?” Poland in Swedish Literature. W: Swedish-Polish Literary Contacts. Red. Nils Ake Nilsson. Sztokholm: Almqvist & Wiksell International (distr.). ISBN: 9174020900. S. 5–20.
• Samling af Verser pa Swenska (1751). T. I. Red. Abraham Sahlstedt. Sztokholm.
• Samling af Verser pa Swenska (1753). T. IV. Red. Abraham Sahlstedt. Sztokholm.
• Stalmarck Torkel (1986). Tankebyggare 1753–1762. Miljö- och genrestudier. Sztokholm: Almqvist & Wiksell International. ISBN: 9122008462.
• Trembecki Stanisław (1776). Wilk i baranek. „Zabawy Przyiemne y Pożyteczne” 1776. T. 13, cz. 2. S. 272–274.
• Trembecki Stanisław (1968). Wilk i baranek. „Zabawy przyjemne i pożyteczne” (1770–1777). Wybór. Oprac. Julian Platt. Wrocław — Warszawa — Kraków: Ossolineum. S. 498–500.
• Trembecki Stanisław (1976). Wilk i baranek. W: Jean de La Fontaine. Bajki. Wybór. Warszawa: PIW. Treter Tomasz (1939). W: Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. T. 33. Red. Hans Vollmer. Leipzig: Verlag von E.A. Seemann. S. 382.
• Uggla Andrzej Nils (1989). Fran politik till litteratur. Sveriges väg till den polska nationella diktningen under 1800-talet. Uppsala: Univ. Department of Slavic Languages. ISBN: 9789150607235.
• Urban Wacław (1962–64). Hozjusz Stanisław. W: Polski słownik biograficzny. T. 10. Wrocław: Ossolineum. S. 42–46.
• Widacka Hanna (2007). Szwedzki poczet władców polskich, czyli Tomasz Treter redivivus. „Biuletyn historii sztuki” 2007, 69: 3–4. ISSN: 0006-3967. S. 189–202.
• Woźnowski Wacław (1990). Dzieje bajki polskiej. Warszawa: PWN. ISBN: 9788301086305.
• Wrangel Ewert (1895). Frihetstidens odlingshistoria ur litteraturens häfder 1718–1733. Lund: C.W.K. Gleerups förlag.
• „Zabawy przyjemne i pożyteczne” (1770–1777). Wybór (1968). Oprac. Julian Platt. Wrocław— Warszawa— Kraków: Ossolineum.

Identifiers

ISSN

0079-4791