Nadbużańskie sobótki (z przekazu Niny Nikołajuk)

Title variants

EN

Sobótka bonfires by the Bug River in the account of Nina Nikołajuk

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zwyczaje świętojańskie należą typologicznie do najstarszych pogańskich obrzędów i jako takie dochowały się w zupełnie szczątkowych relacjach. Autor przedstawia grupę pieśni świętojańskich, śpiewanych w Kijowcu. Zarówno w tekstach pieśni, jak i w komentującym wywiadzie wyraża się pełny sens świętojańskich obrzędów jako święta ognia i wody – żywiołów niszczących, ale w tym wypadku raczej życiodajnych i oczyszczających. Życiodajność w tym przekazie związana jest głównie z symbolika wody. Sens oczyszczający tekstów sobótek z Kijowca związany jest z symboliką ognia (skoki przez ognisko). Na drugim planie ujawnia się tu także funkcja zabezpieczająca święta sobótkowego. Informatorka, Nina Nikołajuk, w wywiadzie dosyć obszernie przedstawia fakt zbierania w tym czasie różnych ziół bardzo pomocnych w ludowym lecznictwie. Jako zabezpieczenie zabudowań przed piorunami można natomiast interpretować zwyczaj zatykania w strzechę zielonych gałęzi.

EN

Saint John’s Eve/ Midsummer [świętojańskie] customs belong typologically to the oldest pagan rituals, and – as such – survived in completely fragmentary accounts. The author presents a set of midsummer songs, sung in Kijowiec. Both, in the lyrics of the songs as well as in the commentary accompanying the interview, one finds a full sense of midsummer customs as a festival of fire and water – the destructive elements; yet, in this case, they are rather life-giving and purifying. The life-giving aspect in this account is mainly related to the symbolism of water. The purifying sense of the lyrics of Sobótka songs is related to the symbolism of fire (jumping over a bonfire). There is also a secondary, protective function of the Sobótka celebration that becomes apparent. The interviewee, Nina Nikołajuk, describes rather extensively the fact of picking various herbs useful in folk medicine during this particular time. The custom of stacking green twigs into thatch may be interpreted as the protection of the buildings against lightning strikes.

Keywords

PL

sobótki nad Bugiem (Kijowiec); Nina Nikołajuk; zioła w ludowym lecznictwie

EN

Sobótka bonfires by the Bug River (the village of Kijowiec); Nina Nikołajuk; herbs in folk medicine

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1991
• Volume: 4
• Pages: 105–113

Contributors

elaborated by

Adamowski Jan

References

• Gaj-Piotrkowski W., Kultura społeczna ludu z okolic Rozwadowa, Wrocław 1967.
• Gioger Z., Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 4, Warszawa 1978.
• Kalinowska-Kłosiewicz D., Obrzęd sobótkowy. Taniec w aspekcie symboliki ruchu obrotowego, ,,Polska Sztuka Ludowa” 1985, nr 1–2.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 16, Lubelskie, cz. II, Wrocław 1962.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 2, Sandomierskie, Wrocław – Poznań 1976.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 26, Mazowsze, cz. III, Wrocław – Poznań 1963.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 27, Mazowsze cz. IV, Wrocław – Poznań 1964.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 28, Mazowsze, cz. V, Wrocław – Poznań 1964.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie, t. 34, Chełmskie, cz. I, Wrocław – Poznań 1964.
• Radzikowska A., Mam już taki dryg do śpiewania i śpiewam, ,,Bialskopodlaski Biuletyn Kulturalny” 1987, nr 2.