Duma i uprzedzenie. Znaczenie wyboru osoby transseksualnej na „przedstawiciela Narodu”

• Authors: Jawor Anna

Title variants

EN

Pride and prejudice. The significance of election of a transsexual person as a “representative of Nation”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wybór Anny Grodzkiej na posłankę był przełomowym wydarzeniem, ponieważ po raz pierwszy w Europie osoba transseksualna została przedstawicielką wszystkich rodaków. Wydarzenie to wywołało jednak różne reakcje: od euforii do traumy, od wielkiej dumy do głębokich uprzedzeń. Służy ono bowiem samookreślaniu się Polaków, ale w taki sposób, że korzystają z niego w procesie samoidentyfikacji co najmniej dwa polskie „narody”, posługujące się językami uosabiającymi dwie zupełnie inne wizje polskości. Naród tych, którzy boją się o Polskę, utożsamianą z wiarą katolicką, tradycyjną rodziną i podziałem ról płciowych, dla których norma jest jedna, a wartości prawdziwe albo nieprawdziwe. I naród tych, którzy Polskę swą widzą barwną, różnorodną, wielokulturową, otwartą i zmienną. Fakt wyboru Anny Grodzkiej do Sejmu stał się więc jedną z soczewek, w której ogniskuje się współczesna wojna kultur, która jest w istocie symboliczną walką o to, kim jesteśmy jako Polacy i w jakim społeczeństwie chcemy żyć. Stosując, proponowaną przez Allana McKee, interpretatywną analizę tekstów kulturowych, w tym przypadku artykułów prasowych, staram się przybliżyć znaczenie tego wydarzenia dla procesów tożsamościowych Polaków.

EN

Ms. Anna Grodzka’s election to the Polish Parliament in 2011 was a crucial event because for the first time in Europe a transsexual person became a Member of Parliament, and thus was to represent all Poles at the national level. This event resulted in mixed reactions and comments: from euphoria to trauma, from great pride to deep prejudice. It is instrumental in self identification of Poles, nevertheless two different Polish “nations” make use of it, presenting two different languages and two absolutely separate pictures of Polish identity. The first approach is associated with such notions as freedom, equity, minority rights, multiculturalism. The other is connected with such phrases as original values, genuine Poles, God, and the regular family. Therefore contemporary war of cultures, that is a general conflict over values and collective identity, came to focus on the fact that Anna Grodzka became an MP. The author of the article, relying on Allan McKee’s interpretative analysis of cultural texts, in this case press articles, aims at an analysis of the role of Ms. Grodzka’s election for identity shaping processes among Poles.

Keywords

EN

nation; transsexuality; press; culture war; moral panic

• Publisher: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Sprawy Narodowościowe
• Year: 2014
• Issue: 45
• Pages: 66-87

Dates

published

2014-12-31

Contributors

author

Jawor Anna

• Instytut Slawistyki PAN [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences], Warszawa [Warsaw], Poland

References

• Adamski, Ł. (2011, październik 19). Urban a nie Lorka. Gazeta Polska.
• Appadurai, A. (2009). Strach przed mniejszościami: esej o geografii gniewu. (M. Bucholc, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Arcimowicz, K. (2006). Trzecia płeć w perspektywie międzykulturowej. Kultura i Społeczeństwo, (4), 87–106.
• Baer, M. (2004). Najzdrowszy ze sceptycyzmów? Koncepcje płci i seksualności w antropologii społeczno-kulturowej. W M. Radkiewicz (Red.), Gender: konteksty (ss. 11–26). Kraków: RABID.
• Banot, A. E., Barabasz, A., & Majka, R. (Red.). (2012). Postpłciowość? Praktyki i narracje tożsamościowe w ponowoczesnym świecie. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej.
• Baranowska, K. (2011, październik 10). Wielki triumf Janusza Palikota. Rzeczpospolita.
• Beylin, M. (2011, październik 15). Równości, Tusku, równości! Gazeta Wyborcza.
• Bieńkowska, M. (2012). Transseksualizm w Polsce: wymiar indywidualny i społeczny przekraczania binarnego systemu płci. Białystok: Wydawnictwo UwB.
• Bieńkowska-Ptasznik, M. (2007). Transseksualizm – wyjście poza normę. UniGENDER, (1(3)). Pobrano z http://www.unigender.org/?page=biezacy&issue=02&article=03
• Bieńkowska-Ptasznik, M. (2010). Meandry płci - transseksualizm. W M. Abramowicz, R. Biedroń, & J. Kochanowski (Red.), Queer Studies: podręcznik kursu (ss. 159–172). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Boniecki, A. (2011, październik 16). Antyklerykała sukces spodziewany. Tygodnik Powszechny.
• Brzózka, R. (2011, październik 11). Czysta antycywilizacja w Sejmie. Nasz Dziennik.
• CBOS. (2013). Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie: raport z badań.
• Cieśla, W., & Łakomski, G. (2011, październik 17). Iskra. Wprost.
• Dynarski, W. (2012). Wszyscy jesteśmy hetero: homonormatywności lęk przed transpłciowością. W A. Kłonkowska (Red.), Transpłciowość – androgynia: studia o przekraczaniu płci. Gdańsk: Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego.
• Dziewiecki, M. (2011, październik 11). Palikot, czyli wulgaryzacja polityki. Nasz Dziennik.
• Eurobarometr. (2012). Discrimination in the EU in 2012.
• Falkowski, P. (2011, październik 10). Trzeci do koalicji? Nasz Dziennik.
• Flankowska, J. (2011, październik 13). Zmieniłam płeć, jestem w Sejmie. Fakt.
• Gargas, A. i in. (2011, październik 12). Sejmowy krajobraz po bitwie. Gazeta Polska.
• Graff, A. (2008). Rykoszetem: rzecz o płci, seksualności i narodzie. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Graff, A. (2014). Nacjonalizm. W Gender: przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Grajewski, A. (2011). Wygrała Polska w budowie. Gość Niedzielny.
• Grodzka, A., & Podobińska, L. (2012). Sytuacja osób transpłciowych w Polsce. W A. Kłonkowska (Red.), Transpłciowość – androgynia: studia o przekraczaniu płci. Gdańsk: Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego.
• Hird, M. J. (2012). Zwierzęcy transseksualizm. W A. Gajewska (Red.), Teorie wywrotowe: antologia przekładów (ss. 261–288). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Jawor, A. (w druku). Panika moralna wobec przemian w obrębie życia rodzinnego we współczesnych społeczeństwach. Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna, 15.
• Kacprzak, I. i in. (2011, październik 12). Janusz Palikot i jego drużyna. Rzeczpospolita.
• Krzyszpień, J. (2010). Język i emancypacja LGBT: uwagi praktyczne. W M. Abramowicz, R. Biedroń, & J. Kochanowski (Red.), Queer Studies: podręcznik kursu (ss. 139–146). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Kublik, A., & Markowski, R. (2011, październik 13). Gdyby wygrał PiS, poszlibyśmy na dno. Rozmowa z Radosławem Markowskim. Gazeta Wyborcza.
• Kursa, M., & Skowrońska, M. (2011, październik 13). Pośmiewisko z papieskiego miasta. Gazeta Wyborcza.
• Lisiecki, P. (2011, listopad 21). Trybiki lewackiej rewolucji. Uważam Rze.
• Ładnie wyglądam? (2011, październik 27). Fakt.
• Łętowska, E., & Woleński, J. (2013). Instytucjonalizacja związków partnerskich a Konstytucja RP z 1997 r. Państwo i Prawo, (6), 15–40.
• Makuchowska, M., & Pawlęga, M. (Red.). (2012). Sytuacja społeczna osób LGBT: raport za lata 2010 i 2011. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Lambda Warszawa, Fundacja Trans-Fuzja.
• Mazurek, R. (2011, październik 14). Trans spod szóstki. Rzeczpospolita.
• McKee, A. (2003). Textual analysis: A beginner’s guide. London: Sage.
• McNair, B. (2004). Seks, demokratyzacja pożądania i media, czyli kultura obnażania. (E. Klekot, Tłum.). Warszawa: MUZA.
• Mizielińska, J. (2004). (De)konstrukcje kobiecości. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
• Najsztub, P., & Palikot, J. (2011, październik 17). Dżin z krypty wawelskiej. Rozmowa z Januszem Palikotem. Wprost.
• Nie mam co na siebie włożyć. (2011, październik 18). Fakt.
• Niewińska, A. (2011, październik 25). Pierwsze kroki w labiryncie Sejmu. Rzeczpospolita.
• Pacewicz, P. (2011, październik 10). Do czego przyda się Palikot. Gazeta Wyborcza.
• Pyza, M. (2011, październik 24). 40 zbójów Palikota. Uważam Rze.
• Ryciak, I. (2011, październik 3). Z parady do Sejmu. Newsweek Polska.
• Seidman, S. (2012). Społeczne tworzenie seksualności. (P. Tomanek, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Siedlecka, E., & Grodzka, A. (2011, październik 11). Jedyna transpłciowa parlamentarzystka na świecie. Rozmowa z Anną Grodzką. Gazeta Wyborcza.
• Slany, K. (2013). W mozaice zagadnień życia małżeńsko-rodzinnego: wprowadzenie. W K. Slany (Red.), Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej (ss. 7–30). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Stróżyk, J. (2011, październik 11). Bój o mandat i prestiż. Rzeczpospolita.
• Stróżyk, J., & Borowska, K. (2011, październik 17). Zwycięzcy i przegrani. Uważam Rze.
• Syn gratuluje Annie Grodzkiej mandatu. (2011, październik 14). Fakt.
• Śledzińska-Simon, A. (2010). Prawa osób transseksualnych: rozwiązania modelowe a sytuacja w Polsce. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Środa, M. (2011, październik 17). Marzenia i tematy zastępcze. Wprost.
• Tak się zmieniła Anna Grodzka. (2011, październik 17). Fakt.
• Terlikowski, T. (2011a, październik 12). Idziemy na wojnę. Gazeta Polska.
• Terlikowski, T. (2011b, październik 19). Nowa odsłona starej komuny. Gazeta Polska.
• Transseksualistka, były ksiądz i gej są z Palikotem w Sejmie. (2011, październik 12). Fakt.
• Wilk, E. (2011, październik 19). Biało-czerwona nabiera kolorów. Polityka.
• Wróbel, J. (2011, październik 28). Transpozycje płci. Nasz Dziennik.
• Zaczyński, M. (2011, październik 17). Trzecia płeć w Sejmie i w modzie. Newsweek Polska.
• Zając, M. (2011, październik 30). Archipelag rozsądku. Tygodnik Powszechny.
• Zielińska, I. (2013). Dobry gej, zły gej: o niejednoznaczności definiowania dewiacji w zjawisku paniki moralnej. Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja, (22), 189–219.

Identifiers

DOI

10.11649/sn.2014.024