Współksiążęta czy konprincepsi? Kilka uwag o statusie prezydenta Francji i biskupa Urgell jako głowy państwa andorańskiego w kontekście formy ustrojowej Andory

• Authors: Wiszowaty Marcin Michał
• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

The constitutional system of Andorra is not a popular subject of study of science either in Poland or abroad. In Poland, after 1993 (the year the adoption of the current constitution) were published only a few articles or fragments of larger studies on this topic. As a result, the vast majority of these studies have mainly reporting character. Many interesting issues have been mentioned only in footnotes. Among them: the question of the status of specific, Andorran head of state and (resulting) the correct indication of the form of Andorran state. Co-principes are translated into Polish as „co-princes”. It consequently, automatically determined Andorra as a „principality”, ie the state of monarchical system, and even a constitutional monarchy . This should be considered , at least as controversial. The author formulates two hypotheses and subjected them to verify. Firstly – Andorra is a principate (not a principality) – a mixed form of political system combines elements of monarchy and republic, outweigh the latter, in addition to the relics of the former. Head of State in principate should be referred to as „princeps”, and in the case of Andorra, specifically: co-princeps. In this way we will avoid misleading comparisons with „a prince”, as monarchical, hereditary head of state. Secondly – despite the adoption of a modern constitution, there are remaining relics of feudal times in the political system of Andorra, resulting from the former status of „condominium”. This is particularly evident in the form of the Andorran heads of state institution. It also gives a partial capacity to influence decisions of the co-principes by their home country’s authorities.

PL

Problematyka ustrojowa Andory nie stanowi wiodącego przedmiotu badawczego ani zagranicznej, ani tym bardziej polskiej doktryny konstytucyjnej. Opracowania na ten temat w polskiej literaturze naukowej, powstałe pod rządami obecnie obowiązującej konstytucji państwa andorskiego z 1993 r., tworzą skromną liczebnie listę kilku artykułów lub fragmentów rozleglejszych opracowań na ogólniejsze tematy. W rezultacie zdecydowana większość wymienionych opracowań dotyczących małych państw posiada głównie sprawozdawczy charakter. Pozwala to na pominięcie kwestii podstawowych i ogólnych dotyczących ustroju Andory i poruszenie wybranych zagadnień szczegółowych, które w dotychczasowych opracowaniach wspominano jedynie na marginesie czy w przypisach. Wśród nich: kwestia statusu ustrojowego specyficznej głowy państwa i w związku z tym właściwe określenie formy państwa andorańskiego. Andorscy copríncipes funkcjonują w języku polskim jako „współksiążęta”. W konsekwencji automatycznie Andorę określa się jako „księstwo”, a więc uchodzi ono powszechnie za państwo o ustroju monarchicznym, a wręcz monarchię konstytucyjną.Tę praktykę należy uznać co najmniej za dyskusyjną. Autor formułuje dwie hipotezy i poddaje je weryfikacji: po pierwsze – Andora jest pryncypatem, a nie księstwem, a więc mieszaną formą ustrojową łączącą elementy monarchiczne i republikańskie, w których przeważają te drugie, obok reliktowych śladów tych pierwszych. Głowa państwa w pryncypacie powinna być określana mianem „princepsa”, a w przypadku Andory dokładniej: koprincepsów, aby uniknąć mylącego porównania z księciem, jako monarchiczną, dziedziczną głową państwa. Po drugie – pomimo przyjęcia nowoczesnej konstytucji w ustroju Andory pozostały relikty feudalne wynikające z jej dawnego statusu kondominium. Widać to szczególnie w kształcie ustrojowym instytucji głowy państwa oraz pozostawieniu częściowej możliwości wpływania państw macierzystych koprincepsów na ich decyzje.

Keywords

EN

monarchy; principate; Andorra; French Republic; Vatican City; Spain; prince; princeps; constitutional law; constitution; canon law; sovereignty

PL

monarchia; pryncypat; Andora; Republika Francuska; Watykan,; Hiszpania; książę; princeps; prawo konstytucyjne; konstytucja; prawo kanoniczne; suwerenność

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2014
• Issue: 2 (18)
• Pages: 327-345

Dates

published

2014-04-30

Contributors

author

Wiszowaty Marcin Michał

• Uniwersytet Gdański

References

• Bélinguier B., La condition juridique des Vallées d’Andorre, Paryż 1970.
• Berguin F., Le Fonctionnaire Expatrie. Une construction méconnue: l’action culturelle extérieure de la France et ses personnelss, L’Harmattan 1999.
• Duursma J., Fragmentation and the International Relations of Micro-states: Self-determination and Statehood, Cambridge 1996.
• Jakubowski W., Słomka T., Wojnicki J., Systemy polityczne państw Europy nie będących członkami Unii Europejskiej, [w:] Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa 2007.
• Jasudowicz T., Przeoczone narodziny państwa-podmiotu. O ewolucji prawnomiędzynarodowego statusu Andory, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Nauki Prawne” 1998, z. I, nr 10.
• Kucała D., Historia Andory, [w:] Historia małych krajów Europy, red. J. Łaptos, Ossolineum 2002.
• Langlois B., François Hollande, co-prince d’Andorre, reçoit des responsables de la principauté, AFP, www.20minutes.fr (26.07.2012).
• Ławniczak A., Monarchiczne i republikańskie głowy państwa, Wrocław 2011.
• Marquès i Oste N., La reforma de les institucions d’Andorra (1975–1981): Aspectes interns i internacionals, Lleida 1989.
• Osóbka P., Systemy konstytucyjne Andory, Liechtensteinu, Monako, San Marino, Warszawa 2008.
• Spanish Yearbook of International Law. Volume IV: 1995–1996, Haga 2001.
• Uziębło P., Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w Księstwie Andory, [w:] Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Toruń 2010.
• Uziębło P., Zarys pozycji ustrojowej legislatywy i egzekutywy w świetle Konstytucji Księstwa Andory z 28 kwietnia 1993 roku, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2000, t. VII.
• Uziębło P., Zasady zmiany Konstytucji Księstwa Andory, [w:] Zasady zmiany konstytucji w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2008.
• Verzijl J.H. W., International Law in Historical Perspective, t. 3, Leida 1970.
• Vucheva E., Sarkozy threatens to renounce Andorra title, EUobserver.com (27.03.2009).

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2014.02.19