Stratyfikacja społeczna ludności prawobrzeżnego leśnostepowego Podnieprza okresu Scytii klasycznej (2. poł. VI–IV/III w. p.n.e.)

• Authors: Burghardt Marcin

Title variants

EN

Social stratification of forest-steppe population of the right-bank of the Dnieper river during the classical Scythia (the second half of 6th–4th/3rd century BC)

• Languages of publication: PL EN DE

Abstracts

The article discusses the issue regarding the reconstruction of social structure of the early Scythian populations from the forest-steppe area of the Dnieper river, in the period between the second half of 6th–4th/3rd century BC, on the basis of funeral materials. As a result of the analysis of the most important elements of burial rites implemented by the discussed population groups, and based on records of ancient authors (The Histories by Herodotus), it has been established that the most valuable sources are the size and complexity of the funerary structure and covering embankment as well as quantitative and qualitative diversity of included inventory. The classification developed on the basis of 198 burials, by means of statistical inference methods, has led to the separation of several classes of graves that can be combined with different social strata. These layers included nomadic higher spheres (leaders of local communities, leaders of “military teams” and tribal aristocracy) and elites of local settled tribes, average members of the population divided into its wealthy representatives and the so-called “simple Scythians” and lower layers of (“the poor”) and people with limited rights (domestic slaves?).

Keywords

EN

graves; social stratification; forest-steppe; classical Scythia; Scythians

• Publisher: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie; Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego; Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
• Journal: Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
• Year: 2017
• Volume: 38
• Pages: 111-154

Contributors

author

Burghardt Marcin

• Instytut Archeologii UR, ul. Moniuszki 10, 35-015 Rzeszów

References

• Herodot, Dzieje, Z języka greckiego przełożył i opracował Seweryn Hammer, Warszawa 1959. Hipokrates, O powietrzu, wodach i okolicach, Dwie księgi Hipokratesa. Z greckiego, wedle tekstu Littrè’go, na język polski przełożył i przypisami objaśnił dr. Henryk Łuczkiewicz, Warszawa 1890. Lukian, Toksaris albo O przyjaźni. Dialogi 3. przełożył i komentarzem opatrzył Władysław Madyda. Wrocław 1966.
• Alekseev A.Û. 2006 Akinak ili majahra? (Meči iz raskopok n.I. Veselovskogo u s. Šul’govka v 1891), „Materialy i issledovaniâ po arheologii Rossii”, t. 7, Drevnosti skifskoj épohi, s. 43–65.
• Babenko L.I. 2005 Pesočinskij kurgannyj mogil’nik skifskogo vremeni, Har’kov.
• Berezuckij V.D. 1995 Kurgany skifskogo vremeni Lesostepnogo Dona (k rekonstrukcii social’nyh otnošenij), Voronež.
• Bessonova S.S. 1992 Žertvoprinošeniâ podrostkov v skifskih kurganach, [w:] Mozolevs’kiuj n.M. (red.), Kimmerijcy i skify. Tezy dokladov II Meždunarodnoj konferencii, posvâŝennoj pamâti L.I. Terenožkina, 25–28 maâ 1992 g., Mrlitopol’, s. 11–12.
• Bessonova S.S. 1998 Družinnye kurgany v Ukrainskoj lesostepi skifskogo vremeni, [w:] Skify, hazary, slavâne, Drevnââ Rus’, Sankt-Peterburg, s. 57–58.
• Bessonova S.S. 1999 Ukraïns’kij lìsostep skìfs’kogo času. Ìstoriko-geografìčna situacìâ, „Arheologìâ”, z. 1, s. 148–160.
• Bessonova S.S., Sivolap M.p. 2012 Pogrebenie IV v. do n.e. u s. neterebka na Rosi (ob. odnom tipe pogrebal’nyh sooruženij pričernomorskoj Lesostepi), [w:] Fenomen Bíl’s’kogo gorodišča, Kiïv, s. 51–53.
• Błaszczyk D. 2013 Changing archaeological paradigms and the interpretation of cemeteries, Analecta Archaeologica Ressoviensia, t. 8, Rzeszów, s. 341–360.
• Bobrinskij A.A. 1887 Kurgany i slučajnye arheologičeskie nahodki bliz mestečka Smely, t. 1, S.-Peterburg.
• Bobrinskij A.A. 1894 Kurgany i slučajnye arheologičeskie nahodki bliz mestečka Smely, t. 2, S.-Peterburg.
• Bobrinskij A.A. 1901 Kurgany i slučajnye arheologičeskie nahodki bliz mestečka Smely, t. 3, S.-Peterburg.
• Bobrinskij A.A. 1902 Otčet o raskopkah v Čerkasskom i Čigirinskom uezdah Kievskoj gubernii v 1901 godu, „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 2, s. 24–50.
• Bobrinskij A.A. 1905a Otčet o raskopkah, proizvedennyh v 1903 godu v Čigirinskom uezde Kievskoj gubernii, „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 14, s. 1–43.
• Bobrinskij A.A. 1905b Otčet o raskopkah bliz sel. Žurovka i Kapitanovka (Čigirinskogo uezda Kievskoj gubernii), „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 17, s. 17–98.
• Bobrinskij A.A. 1906 Otčet o raskopkah v Čigirinskom uezde Kievskoj gubernii v 1905 godu, „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 20, s. 1–16.
• Bobrinskij A.A. 1910 Otčet o raskopkah v Čigirinskom uezde Kievskoj gubernii v 1907 godu, „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 35, s. 48–60.
• Bobrinskij A.A. 1911 Otčet ob issledovaniâh kurganov v Čerkasskom i Čigirinskom uezdah Kievskoj gubernii v 1909 godu, „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 2, s. 24–50.
• Bobrinskij A.A. 1914 Otčet o raskopkah v Kievskoj gubernii v 1912 godu, „Izvestiâ Arheologičeskoj Komissii”, t. 54, s. 99–102.
• Bojko Û.N. 1986 Social’nyj sostav nasseleniâ bassejna r. Vorskly v skifskoe vremâ (VII–III vv. do n.e.), Har’kov.
• Bojko Û.N. 1991 Iz opyta modelirovaniâ social’nogo razvitiâ zemledel’cev Vostočnoj evropy, [w:] Ârovoj E.V. (red.), Drevneišie obŝnosti zemledel’cev i skotovodov severnogo Pričernomor’â (V tys. do n.e.–V vek n.e.), Kiev, s. 164–166.
• Bokij N.M. 1977a Rozkopki kurganív u verhív’âh basejnu Tâsmina, „Arheologìâ”, z. 22, s. 65–73.
• Bokij N.M. 1977b Skifskie kurgany v bassejne r. Bolšaâ Vys’ na Kirovogradščine, [w:] Terenožkin A.I. (red.), Skify i Sarmaty, Kiev, s. 200–207.
• Boltrik Û.V. 2004 Social’naâ struktura Skifii IV v. do R.H., otražennaâ v pogrebal’nyh pamâtnikah, [w:] Chochorowski J. (red.), Kimmerowie, Scytowie, Sarmaci: księga poświęcona pamięci Profesora Tadeusza Sulimirskiego, Kraków, s. 85–91.
• Boltrik Û.V. 2011 Élitnye kurgany kak marker territorial’noj struktury Skifi, “Recherches Archéologiques”, t. 3, Kraków, s. 101–112.
• Brémond A., Couet J.F., Davie A. 2006 Kompendium wiedzy o socjologii, przekład K. Malaga, Warszawa.
• Brown J. 1995 On Mortuary Analysis – with Special Reference to the Saxe-Binford Research program, [w:] Beck L.A. (ed.), Regional Approaches to Mortuary Analysis, New York, London, s. 3–26.
• Bujnov Û.V., Okatenko V.N. 2013 K voprosu o social’noj strukturę naseleniâ severskodoneckoj Lesostepi V–IV vv. do n.e., “Drevnosti”, t. 12, s. 123–136.
• Bunâtân E.P. 1985 Metodika social’noj rekonstrukcii v archeologii na materiale skifskih mogil’nikov IV–III vv. do. n.e., Kiev.
• Burghardt M. 2016a Stratyfikacja społeczna ludności zachodniopodolskiej grupy kultury wczesnoscytyjskiej, Przegląd Archeologiczny, t. 64, Poznań, Wrocław-Poznań, s. 59–96.
• Burghardt M. 2016b Wyznaczniki płci w grobach ludności grup leśnostepowych kultury scytyjskiej, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 37, Rzeszów, s. 163–206.
• Burghardt M. 2017 Social stratification of the population of the forest-steppe area of the Dnieperland in the Early Scythian period (VII – first half of VI cent. BC), Sprawozdania Archeologiczne, t. 69, s. 133–183.
• Chernenko E.V., Mc. Bride A., Gorelik M.V. 2004 The Scythians 700–300 BC, “Men-at-arms Series”, 137.
• Chochorowski J. 1999 Żelazny oręż barbarzyńców – wczesna epoka żelaza poza zasięgiem cywilizacji klasycznych, [w:] Kozłowski J.K. (red.), Encyklopedia Historyczna Świata, t. 1, Prehistoria, Kraków, s. 304–395.
• Chochorowski J. 2008 „Scytyjska Mogiła” w ukraińskim mateczniku, „Alma Mater”, nr 99, Kraków, s. 158–165.
• Chochorowski J. 2015 Scytowie a Europa środkowa – historyczna interpretacja archeologicznej rzeczywistości, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 35, Rzeszów, s. 9–58.
• Chochorowski J., Rydzewski J. Skoryj S. 1999 Wielki Kurhan Ryżanowski. przewodnik po wystawie „Tutenchamon ukraińskich stepów”, Kraków.
• Chochorowski J., Skoryj S. 1999 Kobiece nakrycie głowy z centralnego grobowca wielkiego Kurhanu Ryżanowskiego, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 19, Kraków, s. 301–311.
• Chochorowski J., Skoryj S. 2006 Mielniki, Raj. Èigirin, Obl. Èerkassy (Ukraine). ein Burgwall und Kurgane der skythischen Zeit, Reserches Archéologiques 1999–2003, Kraków, s. 415–449.
• Chochorowski J., Grigor’ev V., Skoryj S. 1996 Badania wykopaliskowe wielkiego Kurhanu Ryżanowskiego w Ryżanówce na Ukrainie, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 17, Rzeszów, s. 239–260.
• Chochorowski J., Skoryj S. Grigor’ev V., Rydzewski J. 1997 Centralny pochówek wielkiego Kurhanu Ryżanowskiego, Materiały i Sprawozdani Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 18, Rzeszów, s. 77–92.
• Chochorowski J., Skoryj S. Grigor’ev V., Rydzewski J. 1998 Trzeci sezon badań wykopaliskowych w Ryżanówce, raj. Zvenigrodka, obl. Čerkassy (Ukraina), Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 19, Rzeszów, s. 81–97.
• Chochorowski J., Skoryj S. Grigor’ev V., Rydzewski J. 1999 Badania wykopaliskowe wielkiego Kurhanu Ryżanowskiego – etap końcowy (sezon 1998), Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 20, Rzeszów, s. 279–292.
• Ciesielska A. 2002 Elementy teorii społecznej w archeologii. Koncepcje grup, instytucji i struktur społecznych, Poznań.
• Černenko E.V. 1992 Kurgany voinov-družinnikov Skifii, [w:] Mozolevs’kij B.M. (red.), „Kimmerijcy i skify. Tezy dokladov II Meždunarodnoj konferencii, posvâŝennoj pamâti L.I. Terenožkina, 25–28 maâ 1992 g.”, Mrlitopol’, s. 101–102.
• Dwight W.R. 1989 Statistical Methods and Reasoning in Archaeological Research: A Review of praxis and promise, “Journal of Quantitative Anthropology”, t. 1, s. 5–78.
• Fialko E.E. 1991 Pogrebenia ženŝin s oružiem u Skifov, [w:] Boltrik, Û.V., Bunâtân E.P. (red.), Kurgany stepnoj Skifii, Kiev, s. 4–18.
• Galanina, L.K. 1977 Skifskie drevnosti Podneprov’â (Émirtažnaâ kollekciâ n.e. Brandenburga), (= „Svod arheologičeskih istočnikov”, D1–33).
• Gavriljuk N.A. 1998 Social and economic Stratification of the Scythians from the Steppe Region Based on Black-glazed pottery from Burials, “Black Sea Studies”, t. 8, s. 237–261.
• Gavriljuk N.A. 2003 The graeco-Scythian Slave-trade in the 6 th and 5 th Centuries BC, “Black Sea Studies”, 1, s. 75–85.
• Gening B.F. 1984 Problema scoial’noj struktury obščestva kočevyh Skifov IV–III vv. do n.e. po arheologičeskim dannym, [w:] E.P. Bunâtân, V.F. Gening (red.), Friderih Engels i problem istorii drevnih obščestv, Kiev, s. 124–153.
• Głąb H. 1997 Analiza anatomo-antropologiczna szczątków ludzkich z centralnego grobowca wielkiego Kurhanu Ryżanowskiego, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 18, Rzeszów, s. 93–96.
• Głąb H. 1998 Analiza anatomo-antropologiczna dwóch szkieletów z kurhanu 3 w Ryżanówce, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 19, Rzeszów, s. 171–174.
• Grečko D.S. 2010 Naselennâ skìfs’kogo času na Sìvers’komu Dìncì, Kiïv.
• Grečko D.S. 2012 K voprosu o vzaimootnošenih naseleniâ Stepi i Lesostepi ûga Vostočnoj Evropy v konce V–IV vv. do n.e., „Drevnosti”, s. 117–133.
• Grečko D.S. 2013 Gruntovoe pogrebenie skifskogo vremeni u s. pekari v poros’e, „Vostočnoevropejskie drevnosti”, s. 69–81.
• Grečko D.S., Šelehan’ A.V. 2012 Griškovskij mogil’nik skifov na Harkovščine, Kiev.
• Grigor’ev V.P., Skoryj S.A. 2011 Skifskie kurgany u s. Višnopol’ na ûge Dneprovskoj pravoberežnoj Lesostepi, „Stratum plus”, t. 3, s. 175–212.
• Gryzińska-Sawicka N. 2014 Obraz struktury społecznej ludności kultury wielbarskiej w świetle źródeł archeologicznych i danych antropologicznych, [w:] Dzieduszycki W., Wrzesiński J. (red.), Królowie i biskupi, rycerze i chłopi – identyfikacja zmarłych, „Funeralia Lednickie”, t. 16, s. 51–61.
• Hanenko V.B., Hanenko V.I. 1899 Drevnosti Pridneprov’â, t. 2, Kiev.
• Hanenko V.B., Hanenko V.I. 1900 Drevnosti Pridneprov’â, t. 3, Kiev.
• Härke H. 1997 The nature of burial data, [w:] C.K. Jensen C.K., Nielsen K.H. (eds.), Burial and society: the chronological and social analysis of archaeological burial data, Aarhus, s. 19–27.
• Härke H. 2000 Social Analysis of Mortuary Evidence in German Protohistoric Archaeology, “Journal of Anthropological Archaeology”, t. 19, s. 369–384.
• Hedeager L. 1978 Process towards state formation in Early Iron Age Denmark, [w:] Kristiansen K., Paludan-Müller C. (eds.), New Directions in Scandinavian Archaeology, Copenhagen, s. 217–223.
• Hodson F.R. 1977 Quantifying Hallstatt: some initial results, „American Antiquity”, t. 42, s. 406–410.
• Il’inskaâ V.A. 1975 Ranneskifskie kurgany bassejna r. Tâsmin (VII–VI vv. do n.é.), Kiev.
• Il’inskaâ V.A., Terenožkin A.I. 1983 Skifiâ VII–IV vv. do n.é., Kiev.
• Ivantchik A. 2011 The Funeral of Scythian Kings: The historical reality and the description of Herodotus (IV, 71–72), [w:] Bonfante L. (red.), European Barbarians, Cambridge, s. 71–106.
• Kločko V.I., Skoryj S.A. 1991 Kurgan Vakulina Mogila, [w:] Garilov A.V. (red.), Problemy arheologii Severnogo Pričernomor’â (k 100-letiû osnovaniâ Hersonskogo muzea drevnostej), Herson, s. 99–110.
• Kovpanenko G.T. 1977 Kurgany skifskogo vremeni u s. Medvin v Poros’e, [w:] Terenožkin A.I. (red.), Skify i Sarmaty, Kiev, s. 40–72.
• Kovpanenko G.T., Bessonova S.S., Skoryj S.A. 1989 Pamâtniki skifskoj épohi Dneprovskogo lesostepnogo Pravoberež’â (Kievo-Čerkasskij region), Kiev.
• Kovpanenko G.T., Bessonova S.S., Skoryj S.A. 1994 novye pogrebeniâ rannego železnogo veka v poros’e, [w:] Černenko E.V. (red.), Drevnosti Skifov, Kiev, s. 41–63.
• Kovpanenko G.T., Skorij S.A., Baturevič E.Û. 1996 Kurgani skífs’kogo času pobliżu s. Ìvanívka na Kiïvŝiní, „Arheologíâ”, t. 4, s. 101–114.
• Kruc S.I. 1997 Antropologiâ Steblevskogo mogil’nika (k voprosu o fizičeskom tipe naseleniâ Lesostepi v skifskoe vremâ), [w:] Skory S.A. (red.), Steblev: skifskij mogil’nik v Poros’e, Kiev, s. 91–97.
• Kubczak J. 1978 Kurhany arystokracji scytyjskiej, Poznań.
• Kubišev A.Ì., Skiba L.E., Skorij S.A. 1995 Pohovannâ skífs’kogo času pirogívs’kogo mogil’nika, „Arheologíâ”, 1995/1, s. 100–111.
• Kuznecova T.M. 2008 Social’nye identyfikatori v pogrebal’nom obrâde Skifov (bronzovye kotly), [w:] Moškova M.G. (red.), Problemy sovremennoj arheologii. Sbornik pamâti V.A. Bašileva, Moskva, s. 173–198.
• Lewartowski K. 2001 Archeologia śmierci – stan i potencjał, „Światowit”. Nowa seria 3 (44), s. 133–143.
• Levčenko B.M. 2012 Issledovanie pervoj kurgannoj grupy u s. Medvin na Boguslavščine (raskopki 1982 g., 1984–1985 gg.), [w:] Grečko D.S., Šelehan’ A.V., Griškovskij mogil’nik skifov na Harkovščine, Kiev, s. 139–175.
• Mahortyh S. V. 2011 Vooruženie „amazonok” stepnoj Skifii, [w:] Berezuckij V.D. (red.), Vostočnoevropejskie drevnosti skifskoj epohi, Voronež, s. 37–52.
• Mahortyh S. V. 2013 Pogrebal’nye sooruženiâ i obrâd kurgannyh nekropolej Bel’skogo gorodiŝa, „Stratum plus”, nr 3, s. 223–256.
• Mogilov O.D. 2007 Kurgani pavlívs’koï grupi skífs’kogo času bílâ Matusova, „Arheologìčnì Doslìdžennâ v Ukraïnì 2005–2007 rr.”, Kiïv, s. 451–454.
• Mogilov A.D., Didenko S.V. 2014 Kurgan V v. do n.e. u s. Turiâ v Dnieprovskoj Pravoberežnoj Lesostepi, „Rossijskaâ Arheologiâ”, t. 2, s. 96–107.
• Moruženko A.A. 1991 Social’naâ struktura lesostepnogo naseleniâ meždureč’â Dnepra i Donna v skifskoe vremâ, [w:] Ârovoj E.V. (red.), Drevneišie obŝnosti zemledel’cev i skotovodov severnogo Pričernomor’â (V tys. do n.e.–V vek n.e.), Kiev, s. 163–164.
• Mozolevs’kij B.M. 1979 Tovsta Mogila, Kiev.
• Murzin V.Û. 2015 O pogrebennâh skifskih nomarhov, [w:] Daškovskij P.K. (red.), Elita v istorii drevnih i srednevekov’yh narodov Evrazii, s. 61–71.
• Nazarov O.V. 2001 Mogil’nik skífs’kogo času u s. Díbrova na Čerkaščiní, „Arheologíční vídkrittâ v Ukraïní 1999–2000 rr.”, Kiïv, s. 172–174.
• O’Shea J. 1984 Mortuary Variability: An Archaeological Investigation, New York.
• Peebles Ch.S., Kus S.M. 1977 Some Archaeological Correlates of Ranked Societies, “American Antiquity”, t. 42 (3), s. 421–448.
• Petrenko V.G. 1962 Mogil’nik skifskogo vremeni u s. Griščincy, MIA SSSR, nr 113, s. 142–151.
• Petrenko V.G. 1967 Pravoberež’e Sdrenego Pridneprov’â v V–III vv. do n.é., (= Svod arheologičeskih istočnikov, D1–4).
• Pokrovs’ka E. 1949 Roskopki kolo s. Makíïvki, Arheologíční pam’âtki URSR, t. 2, s. 130–138.
• Pokrovs’ka E. 1957 Kurgani IV st. do n.e. bìlâ Holodnogo Âru poblizu m. Smìli, „Arheologìâ”, t. 10, s. 65–79.
• Poltavec’ V.Í. 2004 Skífs’ka katakumba v kurganí bílâ Čigirina, [w:] Víd Kímmeríï do Sarmatíï. 60 rokív víddílu skífo-sarmats’koï arheologíï, Kiïv, s. 64–67.
• Przybyła M.S. 2014 Społeczne hierarchie i archeologiczne rankingi grobów. Dyskusja w oparciu o analizy dwóch cmentarzysk z końca epoki brązu w Polsce południowej, [w:] Kurasiński T., Skóra K. (red.), Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie. Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej, „Acta Archeologica Lodziensia”, t. 60, Łódź, s. 7–28.
• Renfrew C., Bahn P. 2002 Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa.
• Rolle R. 1979 Totenkult der Skythen: Das Steppengebiet, „Vorgeschichtliche Forschungen”, 18/1. Berlin, New York.
• Romaško V.A., Skoryj S.A. 2009 Bliznec-2. Skifskij aristokratičeskij kurgan v Dneprovskom Pravoberežnom Nadporož’e, Dnìpropetrovs’k.
• Samokvasov D.Â. 1908 Mogily russkoj zemli. Oppisanie arheologičeskih raskopok i sobraniâ drevnostej profesora D.Â. Samokvasova, Moskva.
• Skorij S.A., Bezsonova S.S. 1995 Kurgani skìfs’koï dobi bìlâ Motronins’kogo gorodiŝa (za materìalami doslìžden’ 1988, 1990 rr.), „Arheologìčnì doslìždennâ na Čerkaŝinì”, Čerkasi, s. 68–78.
• Skory S., Chochorowski J. 2010 About one group of parade swords of Scythian age, „Istros” 16, s. 267–281.
• Skoryj S.A. 1990 Kurgan Perepâtiha (do etnokul’turnoï ìstorìï Dnìprovs’kogo Lìsostepovego Pravoberežžâ), Kiev.
• Skoryj S.A. 1993–1994 Die frage der beziehungen zwischen der bevölkerung der Schwarzmeerstersteppen und der bevölkerung der waldsteppen im Dneprgebiet im 5. bis 4. Jh. v.Chr., Acta Archaeologica Carpathica, t. 32, Kraków, s. 151–166.
• Skoryj S.A. 1997 Steblev: skifskij mogil’nik v Poros’e, Kiev.
• Skoryj S.A. 2003 Skify v Dneprovskoj Pravoberežnoj Lesostepi (problema vydeleniâ iranskogo etnokul’turnogo elementa), Kiev.
• Skoryj S.A., Hohorovskij Â. 2009 Aristokratičeskij kurgan Skifskaâ Mogila vbliza Motroninskogo gorodišča (Ukrainskaâ pravoberežnaâ Lesostep’), „Stratum plus”, 2005–2009 (3), s. 234–276.
• Skorij S.A., Hohorovs’kì Â., Grigor’ev V.P., Ridzevs’kì Â. 1999 Central’na mogila Velkogo Rižanìvs’kogo Kurganu, „Arheologìâ”, z. 1, s. 94–105.
• Smirnov A. 1974 Scytowie, Warszawa.
• Šelehan’ O.V. 2016 Pohovannâ mečnikìv skìvs’kogo lìsostepu. Etnokul’turnij analiz, „Fenomen Bìl’s’kogo gorodiŝa”, Kiïv-Poltava, s. 52–72.
• Šul’ženko M.A. 1987 O sociologičeskoj klassifikacii ranneskifskih pogrebenij Posul’â, [w:] Tiškin A.A. (red.), Aktyal’nye problemy istoriko-arheologičeskih issledovanij, Kiev, s. 179–180.
• Tabczyński S. 2005 Alain Testart (2004), La Servitude volontaire, t. 1, Les morts d’accompagnement (rec.), Archeologia Polski, t. 50 (z. 1–2), Warszawa, s. 157–170.
• Tainter J. 1975 Social inference and mortuary practices: an experiment in numerical classification, “World Archaeology”, t. 7, s. 1–15.
• Tainter J. 1978 Mortuary practices and the study of prehistoric social systems, “Advances in Archaeological Method and Theory”, t. 1, s. 105–141.
• Testart A. 2004 La Servitude volontaire. 1 : Les morts d’accompagnement, Paris.
• Terenožkin O.I. 1952 Rozvídki í rozkopki 1949 r. v pívníčníj častiní Kírovograds’koï oblastí, „Arheologìâ”, t. 7, s. 110–135.
• Terenožkin A.I., Mozolevs’kij B.M. 1988 Melitopol’skij kurgan, Kiev.
• Zielińska A. 2012 Rola kobiety w plemionach koczowniczych, czyli w poszukiwaniu prawdziwych Amazonek, [w:] Blajer W. (red.), Peregrinationes archaeologicae in Asia et Europa Joanni Chochorowski dedicatae, Kraków, s. 427–343.
• Zimmermann A. 1997 Zur Anwendung der Korrespondenzanalyse in der Archäologia, [w:] Müller J., Zimmermann A. (Bearb.), Archäologie und Korrespondenzanalyse. Beispiele, Fragen, Perspektiven, “Internationale Archäologie”, t. 23, s. 9–15.
• Kovpanenko G.T., Murzin V.G., Bessonova S.S., Bunâtân E.P., Ryčkov N.A. 1983 Otčet o rabote Lessostepnoj Pravoberežnoj ékspedicii IA AN USSR za 1982 god., mpis sprawozdania z prac wykopaliskowych, archiwum Instytutu Archeologii narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Kiev.
• Baxter M.J. 2015 Notes on Quantitative Archaeology and R. https://nottinghamtrent.academia.edu/MikeBaxter (dostęp 10 lutego 2016 r.).
• Madsen T. 2007 Multivariate data analysis with PCA, CA and MS. www.archaeoinfo.dk/pDF %20files/Multivariate%20data%20analysis.pdf (dostęp 25 lutego 2016 r.).

Identifiers

DOI

10.15584/misroa.2017.38.7