PZPR w Pruszczu Gdańskim na zakrętach historii PRL (1956, 1970, 1980–1981)

• Authors: Brzeziński Piotr

Title variants

EN

Polish United Workers’ Party in Pruszcz Gdański at the Turning Points of the History of the Polish People’s Republic (1956, 1970, 1980, 1981)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje sytuację panującą wewnątrz powiatowej i miejskiej struktury PZPR w Pruszczu Gdańskim w trzech przełomowych momentach historii PRL: Październiku ’56, Grudniu ’70 i Sierpniu ’80. Stanowi też próbę znalezienia cech wspólnych dla reakcji lokalnych władz partyjnych na kolejne wybuchy społecznego niezadowolenia i w mikroskali ukazuje przebieg tzw. polskich miesięcy w niewielkim mieście powiatowym, funkcjonującym w cieniu trójmiejskiej aglomeracji. Z racji bliskości Trójmiasta mieszkańcy Pruszcza Gdańskiego byli często świadkami rozgrywającej się tu wielkiej historii. Wielu z nich pracowało w trójmiejskich zakładach lub uczyło się w tamtejszych szkołach i uczelniach. Tym samym toczące się w Trójmieście dramatyczne wydarzenia historyczne bezpośrednio rzutowały na ich życie. Artykuł oparty jest na fragmentach wydanej w końcu 2016 r. książki Pruszcz Gdański w latach 1945–1990. Partia, bezpieka, „Solidarność”, której autorami są Piotr Brzeziński, Arkadiusz Kazański i Marcin Węgliński.

EN

The article describes the situation within the county and urban structures of the Party in Pruszcz Gdański at the three turning points of the history of the Polish People’s Republic: October ’56, December ’70, and August ’80. It is also an attempt at finding common traits within the local Party authorities’ responses to the subsequent outbreaks of social dissent and on a small scale, the course of the so-called Polish Months in a small provincial town living in the shadow of the Tri-City Agglomeration. Due to the proximity of the Tri-City, the residents of Pruszcz Gdański often witnessed the grand history that happened there. Many of them worked in factories or attended schools or universities that were located in Gdańsk, Gdynia, or Sopot. Thus, the dramatic historical events that took place in the Tri-City directly affected their lives. The article is based on fragments of Pruszcz Gdański w latach 1945–1990. Partia, bezpieka, „Solidarność” by Piotr Brzeziński, Arkadiusz Kazański, Marcin Węgliński, which was published in late 2016.

Keywords

PL

komunizm w Polsce; Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL); Polska Zjednoczona; Partia Robotnicza (PZPR); Pomorze, Pruszcz Gdański; Październik ’56; masakra robotników w grudniu 1970 r.; Sierpień ’80; „Solidarność”

EN

communism in Poland; Polish People’s Republic (PPR); Polish United Worker’s Party (PUWP); Pomerania region; Pruszcz Gdański; October ’56; the massacre of the workers in December 1970; August ’80; “Solidarity”

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2018
• Issue: 32
• Pages: 319-345

Contributors

author

Brzeziński Piotr

• Instytut Pamięci Narodowej

References

• Boboli A., „Przewodnia siła stolicy”. Komitet Warszawski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 1975–1990, Warszawa 2016.
• Brzeziński P., Agonia „przewodniej siły”. Kryzys PZPR w latach osiemdziesiątych na przykładzie Gdańska i Gdyni, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011, nr 2.
• Brzeziński P., Zapomniani dygnitarze. Pierwsi sekretarze Komitetu Wojewódzkiego PPR/PZPR w Gdańsku w latach 1945–1990. Szkice biograficzne, Gdańsk 2013.
• Brzeziński P., Chrzanowski R., Słomczyński T., Pogrzebani nocą. Ofiary Grudnia ’70 na Wybrzeżu Gdańskim. Wspomnienia, dokumenty, Gdańsk 2015.
• Brzeziński P., Kazański A., Węgliński M., Pruszcz Gdański w latach 1945–1990. Partia, bezpieka, „Solidarność”, Pruszcz Gdański 2016.
• Drabik S., Elita polityczna krakowskiej PZPR w latach 1956–1975, Kraków 2013.
• Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, red. M. Łątkowska i in., Warszawa 2010.
• Filip K., Październik 1956 r. w Gdańsku, „Teki Gdańskie” 2012, nr 12.
• Garyga M., Dekada agonii. Komitet Krakowski PZPR w świetle materiałów partyjnych 1981–1990, Warszawa 2014.
• Gieorgica J.P., Polska lokalna we władzy PZPR, Warszawa 1991.
• Grudzień 1970. Przebieg wydarzeń na Wybrzeżu Gdańskim, red. S. Bucholc, Gdańsk 1989.
• Halczak B., Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w powiecie. Funkcjonowanie powiatowych instancji PZPR na przykładzie Zielonej Góry (1949–1989), Zielona Góra 2011.
• Historia Pruszcza Gdańskiego do 1989 roku, red. B. Śliwiński, Pruszcz Gdański 2008.
• Kazimierski J., PZPR w województwie katowickim wobec NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1982, Katowice 2014.
• Komitet Wojewódzki ogniwem władzy ludowej. Studium postaw aktywu partyjnego na przykładzie zapisów posiedzeń KW PZPR w Gdańsku w latach 1949–1953, red. M. Kula, Warszawa 1997.
• Korejwo M. T., PZPR na Warmii i Mazurach 1948–1990. Struktury, organizacja, ludzie, Olsztyn 2011.
• Krośnicka J., W cieniu Gdańska, t. 1: Od czasów najdawniejszych do roku 1572, Pruszcz Gdański 2003; t. 2: W Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1573–1772), Pruszcz Gdański 2004; t. 3: (1773–1945), Pruszcz Gdański 2006.
• Kula H.M., Dwa oblicza Grudnia ’70. Oficjalne – rzeczywiste, Gdańsk 2000.
• Magier D., System biurokratyczny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w województwie bialskopodlaskim w latach 1975–1990, Siedlce 2013.
• Osiński K., Rybarczyk P., Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, t. 1: Monografia, Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa 2013.
• Pasko A., Kulisy władzy ludowej w województwie białostockim (1948–1956). Organizacja, główne kierunki działania KW PZPR, Białystok 2002.
• Polska i Polacy. Studia z dziejów polskiej myśli i kultury politycznej XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Romanowi Wapińskiemu, red. M. Mroczko, Gdańsk 2011.
• Warszawa – miasto w opresji, red. K. Krajewski, M. Pietrzak-Merta, Warszawa 2010.
• Zawadka K., Komitet Wojewódzki PZPR w Lublinie 1948–1956. Struktura – ludzie – mechanizm funkcjonowania, Lublin 2014.