Polski wywiad i kontrwywiad wojskowy w latach 1918-1939 wobec Związku Sowieckiego. Charakterystyka działalności zawarta w dokumentach Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego

• Authors: Machniak Arkadiusz

Title variants

EN

Polish military intelligence and counterintelligence activities against the Soviet Union 1918-1939: a description of operations from the files of the main directorate of information of the Polish army

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polski wywiad i kontrwywiad wojskowy formował się po zakończeniu I wojny światowej. Jego zadaniem była ochrona polskiej armii oraz przemysłu zbrojeniowego. Władze państwa polskiego podjęły starania, aby tworzyć wywiad i kontrwywiad w oparciu o ludzi ideowych. Jego rozwój i działalność ulegały zmianom w latach 1918-1939 i były związane z polską polityką zagraniczną. Jednym z głównych zainteresowań tych służb była działalność sowieckiego wywiadu i kontrwywiadu. Służby te prowadziły agresywne działania na terenie Polski. Powodowało to, że kierunek wschodni był priorytetem w działaniach wywiadu i kontrwywiadu. Angażował jednak dużo sił i środków. Wpływało to negatywnie na ochronę Polski przed działalnością służb Niemiec.Polskie służby w latach 1918-1939 rozpracowywały również nielegalne podziemie komunistyczne w kraju. Ruch komunistyczny w Polsce był inspirowany przez sowieckie służby i stanowił jedno z głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa. Po II wojnie światowej działalność polskiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego była przedmiotem analizy ze strony komunistycznego kontrwywiadu wojskowego, który działał w Polsce w latach 1945-1956. Formacja ta utworzona została na wzór sowieckich służb specjalnych działających przed II wojną światową i stosująca podobne metody pracy. Żołnierze związani z polskim wywiadem i kontrwywiadem wojskowym w latach 1918-1939 poddani zostali rozpracowaniu i brutalnym represjom ze strony komunistycznego kontrwywiadu. Postrzegani byli jako jeden z głównych wrogów dla komunistycznej Polski.

EN

Polish military intelligence and counterintelligence was formed after the First World War. Its task was to protect the Polish army and defense industry. Polish state authorities made efforts to create an intelligence and counterintelligence service on the basis of idealistic people. Its development and operation in the years 1918-1939 were associated with Polish foreign policy. One of the main interests of these services was the activity of Soviet intelligence and counterintelligence agencies. These services conducted aggressive operations on Polish territory. This resulted in the eastern region was a priority in the activities of the intelligence and counter-intelligence services. However, it involved a lot of manpower and resources. It adversely affected the protection of the Polish against the activities of the security services of Germany. Polish security services in the years 1918-1939 uncovered illegal communist underground movements within the country. The communist movement in Poland was inspired by the Soviet secret service and constituted one of the main threats to national security. After World War II the activities of Polish military intelligence and counterintelligence became the subject of scrutiny by the communist military counterintelligence, which operated in Poland in 1945-1956. This formation was created on the model of the Soviet security services operating before World War II and adopting similar working methods. The soldiers involved in Polish military intelligence and counter-intelligence in the years 1918-1939 were exposed and subjected to brutal repression by the communist counterintelligence. They were seen as one of the main enemies of the Polish communist state.

Keywords

PL

wywiad; kontrwywiad; Związek Sowiecki

EN

Intelligence; counterintelligence; Soviet Russia.

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2017
• Issue: 1(2)
• Pages: 27-43

Contributors

author

Machniak Arkadiusz

• pracownik Wojska Polskiego

References

• Gajownik T., 2010, Tajny front niewypowiedzianej wojny. Działalność polskiego wywiadu wojskowego na Litwie w latach 1921-1939, Warszawa.
• Nowik G., 2013, Wywiad bolszewickiej Rosji i rola Bura Szyfrów w zwalczaniu sowieckiego szpiegostwa w latach 1918-1921 [w:] Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), Tom I, red. Z. Nawrocki, Warszawa.
• Krzak A., 2007, Kontrwywiad wojskowy II Rzeczypospolitej przeciwko radzieckim służbom specjalnym 1921-1939, Toruń.
• Majzner R., 2006, Polski wywiad wojskowy wobec polityki III Rzeszy 1933-1939, Toruń.
• Palski Z., 1992, Agentura informacji Wojska Polskiego, Warszawa.
• Palski Z., 2016, Informacja Wojska Polskiego 1943-1957, Warszawa.
• Pepłoński A, 1996, Wywiad Polski na ZSRR 1921-1939, Warszawa.
• Pepłoński A., 2011, Wojna o tajemnice. W tajnej służbie Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1944, Kraków.
• Pepłoński A., 2013, Funkcjonowanie i efekty działań polskiego kontrwywiadu ofensywnego w latach 30. XX wieku [w:] Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), Tom I, red. Z. Nawrocki, Warszawa.
• Polski wywiad wojskowy 1918-1945, 2005, red. P. Kołakowski, A. Pepłoński, Słupsk.
• Suleja W., 2013, Służby specjalne II Rzeczypospolitej. Ideowy rodowód [w:] Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), Tom I, red. Z. Nawrocki, Warszawa.
• Świerczek M., 2015, Hipoteza tłumacząca sposób zainicjonowania przez GPU gry operacyjnej z Oddziałem II SG WP w czasie afery „MOR-TRUST” - czyli zagadka Wiktora Tomira Drymmera, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego nr 13(7), red. Z. Nawrocki, Emowo.
• Tkaczew W., 1994, Powstanie i działalność organów informacji Wojska Polskiego 1943-1948. Kontrwywiad wojskowy, Warszawa.
• Tkaczew W., 2007, Organa informacji Wojska Polskiego 1943-1956. Kontrwywiad wojskowy, Warszawa.
• Tulicki W.R, 2013, Wywiad i kontrwywiad II Rzeczypospolitej w okresie walk o granice w latach 1918-1922 [w:] Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), Tom I, red. Z. Nawrocki, Warszawa.
• Materiały źródłowe
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Biuro Udostępniania: Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego 1943-1956 (GZI WP), sygn.834/5, 850/292, 836/224, 2386/30036, 2386/30035, 850/30166, 2386/30035,
• 2386/30113, 2386/30038.